Jahandyq kıberqaýipsizdik ındeksinde (Global cybersecurity Index) Qazaqstan óz pozıııasyn qarqyndy túrde arttyryp keledi. Máselen, jýyrdaǵy esep boıynsha, Qazaqstan birden kıberqaýipsizdigi kúshti elderder arasynda 40-orynǵa usynyldy. Ótken jyldyń reıtıngisinde el 82-orynǵa ıe bolǵan edi.
Sarapshylar eldiń quqyqtyq saladaǵy jetistikterin erekshe atap ótedi. Atap aıtatyn bolsaq, Qazaqstan memleketi aqparattyq-kommýnıkaııalyq tehnologııalardy jáne qaýipsizdik salasyndaǵy talaptardy áldeqashan birizdendirgeni aıtylady. ıfrlandyrý baǵyty búgin de kıberqaýipsizdik strategııasyna aıtarlyqtaı úlken mán beredi. Sońǵy eki jyl ishinde kıberqaýipsizdik salasyn damytý úshin negizgi tujyrymdamalyq tásilder tolyqtaı ázirlendi. "Qazaqstannyń kıberqaýipsizdigi" tujyrymdamasy, sondaı-aq birqatar zańnamalyq aktiler, salalyq buıryqtar ázirlenip, bekitildi. Arnaıy synaq zerthanalary quryldy, Ulttyq aqparattyq qaýipsizdikti úılestiretin ortalyq iske qosyldy, atalǵan mamandyq túrleri boıynsha granttar sany arta tústi.
“Qazaqstannyń kıberqalqany" baǵdarlamasy aıasynda Qazaqstandaǵy kıberqaýipsizdik úshin 336 asa mańyzdy nysan negizge alyndy, olarǵa memlekettik qurylymdar, bankter men ónerkásiptik kásiporyndar jatady. Bul mekemelerge jasalǵan shabýyldar halyqaralyq nemese memleketaralyq deńgeıde áser etýi ábden múmkin. "Qazaqstannyń kıberqalqany" tujyrymdamasyn belsendi iske asyrý proesi 2018 jyly bastalyp, 2022 jylǵa deıin eseptelgen edi. Tuńǵysh Prezıdent Nursultan Nazarbaev Qazaqstanda kıberqylmyspen kúresetin arnaıy qorǵaý júıesin qurý qajet ekenin alǵash ret 2017 jylyy qańtarda halyqqa jyl saıynǵy Joldaýynda málimdegen bolatyn. Sol kezde ol Úkimet pen UQK-ge "Qazaqstannyń kıberqalqany"júıesin qurý jóninde sharalar men jobalar qabyldaýdy tapsyrdy.
Halyqaralyq kıberqaýipsizdik sarapshylary 2019 jyldan bastap álemde kıbershabýyldar ár 14 sekýnd saıyn oryn alyp otyrǵanyn aıtady. Kıbershabýyldar sanynyń artýymen qoǵamǵa keltiriletin zalal sany da kún saıyn ósýde: eger ekonomıkanyń ártúrli sektorlaryndaǵy kompanııalardyń shyǵyndary 2019 jyly olar 2,5 trln dollarǵa jetken. 2022 jyly Dúnıejúzilik ekonomıkalyq forýmnyń boljamy boıynsha kıbershabýyldardan bolatyn planetalyq zalal 8 trln dollarǵa deıin ósken.
"Qazaqstannyń kıberqaýipsizdigi" tujyrymdamasy ıfrlyq ekonomıkany ári qaraı qarqyndy túrde perspektıvalyq damytýǵa jáne óndiristik proesterdi tehnologııalyq turǵydan jańǵyrtýǵa, aqparattyq-kommýnıkaııalyq qyzmet kórsetý salasyn keńeıtýge, olardyń básekelestik ortasyna baǵyttalǵan.
Aqparattyq qaýipsizdiktiń ulttyq úılestiretin arnaıy ortalyqty qurý jáne ony damytý jónindegi barlyq is-sharalar "ıfrlyq Qazaqstan" baǵdarlamasy aıasynda qolǵa alynǵan bolatyn. 2018 jyly Memlekettik organdardyń aqparattyq resýrstaryn jáne respýblıkanyń asa mańyzdy aqparattyq ınfraqurylymyn kıbershabýyldar men kıberqaýipterden qorǵaýdy qamtamasyz etetin aqparattyq qaýipsizdiktiń ulttyq úılestirý ortalyǵy qurylyp, jumysyn bastady.Ol búgin de serverlik jáne telekommýnıkaııalyq jabdyqtarmen, úlken derekterdi saqtaý júıelerimen jáne analıtıkalyq quraldarmen jabdyqtalǵan.
2019 jyly "QR UBHO analıtıkalyq júıesi" AÓK qalyptastyrýdyń ekinshi kezeńin iske asyrý aıaqtaldy, onyń sheńberinde ortalyq memlekettik organdardyń memlekettik qyzmetshileriniń avtomattandyrylǵan jumys oryndaryn monıtorıngileý men qorǵaýdyń baǵdarlamalyq-tehnıkalyq quraldary satyp alyndy.
Osy jobany iske asyrýǵa barlyq memlekettik men jergilikti atqarýshy organdar, "Atameken" UKP, "memlekettik tehnıkalyq qyzmet" AQ, salalyq uıymdar men quzyret ortalyqtary atsalysty.
Tujyrymdamany ázirleý barysynda Ulybrıtanııa, Shveıarııa, Avstrııa, Nıderlandy, Germanııa, Fınlıandııa sııaqty elder sııaqty aqparattyq-kommýnıkaııalyq tehnologııalardy daıyndaý jáne sonymen qatar paıdalaný salasyndaǵy halyqaralyq tájirıbelerdiń barlyǵy zerdelendi. Bul tujyrymdamany oryndaý Qazaqstannyń BUU-nyń jahandyq kıberqaýipsizdik baǵdarlamasyna qosqan úlesi bolyp tabylady.
BUU deńgeıinde halyqaralyq telekommýnıkaııa Odaǵynyń jahandyq kıberqaýipsizdik baǵdarlamasy nemese BUU Bas Assambleıasynyń "jahandyq kıberqaýipsizdik mádenıetin qurý jáne asa mańyzdy aqparattyq ınfraqurylymdardy qorǵaý jónindegi ulttyq kúsh-jigerdi baǵalaý" qarary sııaqty birqatar qujattar bar. Onda aqparattyq-kommýnıkaııalyq tehnologııalardy qaýipsiz paıdalaný salasyn qamtıtyn kıberqaýipsizdik sharalary qamtylǵan.
