Qorǵanys mınıstrligi Qazaqstannyń áskerı bólimderi týraly aqparatty reseılikterge qalaı taratady? Bul týraly Ratel.kz saıtynyń tilshileri zertteý maqala jarııalap, Eýrazııalyq ekonomıkalyq komıssııanyń departamenti alypsatarlar elektr energııasy naryǵynda qandaı shemalardy qoldanatynyn aıtty, dep habarlaıdy “Adyrna” ulttyq portaly.
Aqparat boıynsha, 2022 jyly 28 jeltoqsanda Qazaqstan Respýblıkasy Qorǵanys mınıstrliginiń «Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteriniń Áskerı ınfraqurylym bas basqarmasy» respýblıkalyq memlekettik qazynalyq kásipornymen elektr energııasyn tasymaldaý/taratý boıynsha qyzmet kórsetýge kóp somaǵa shart jasasqan. Bul 2023 jylǵa QQS qosa alǵanda 4,13 mlrd. teńgeden astam qarjyny qurady.
Basylym 90-shy jyldardaǵy jaǵdaı Ekibastuzda qaıtalanyp, alpaýyt qala 2022 jyldyń aıaǵynda 30 jyl burynǵy Shahtınsk sııaqty jaǵdaıǵa tap bolǵan soń jarııalandy. Onda Chırkov 90-shy jyldary Shahtınsk qalasynyń ákimi bolyp, qalany aıazdan aman alyp qalǵany týraly aıtyp, búgingi nátıjemen bólisedi.
Qala turǵyndaryna keltirilgen materıaldyq jáne moraldyq shyǵyn orasan bolsa da, Ekibastuz erlikpen aman qaldy. Kommýnaldyq salada tektonıkalyq ózgerister boldy: Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev tozǵan jeliler máselesine nazar aýdardy.
Degenmen, Ekibastuzdan keıin kóptegen memleket qaıratkeriniń kózi ashylǵandaı boldy. Máselen, 2022 jylǵy 21 jeltoqsanda Májilistiń «Aq jol» frakııasynyń depýtaty Fýat Satybaev Bas Prokýror men Ulttyq ekonomıka mınıstrine depýtattyq saýal joldady.
"Ózderińiz bilesizder, Qazaqstandaǵy elektr energııasyn negizgi óndirýshilerdiń biri - Ekibastuzda ornalasqan elektr stansalary bolyp tabylady. Sonymen qatar, kóptegen óndirýshi qurylymdar memleket basshysynyń shaǵymdaryna qaramastan, deldaldar arqyly jumysyn jalǵastyrýda. Mysaly. Ekibastuz GRES-1 kóterme deldaldyq «AB» JShS ENERGO» elektr qýatyn kVt/saǵ 7,4 teńgeden beredi, al túpkilikti tutynýshy halyq úshin 26 teńgeden, zańdy tulǵalar úshin 44 teńgeden turady. Basqa óndirýshi kompanııalardyń deldal arqyly jumys isteıtini týraly aqparat bar. Eshteńe shyǵarmaı, shyn máninde Qazaqstannyń búkil ekonomıkasy men halqyna alym-salyq salý arqyly negizgi paıda tabýda”, - dedi ol.
Máselen, Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteriniń Áskerı ınfraqurylym bas basqarmasy elektr qýatyn sol «AB ENERGO» JShS-nen satyp aldy. Onyń ústine satyp alý bir derekkózden jasaldy. Biraq bul eń mańyzdysy emes.
№1 áskerı qupııa: áskerı bólimderdiń energııa tutynýy
Ratel.kz Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteriniń Áskerı ınfraqurylym bas basqarmasyna elektr energııasyn jetkizý/taratý qyzmetterin satyp alý boıynsha barlyq tenderlerdi zerdeledi.
Birinshi ret baıqaý 2022 jyldyń 10 qazanynda jarııalanǵan. Bir ǵana ótinish – «AB ENERGO» JShS-nen berilgendikten, ol jaramsyz dep tanyldy. Áleýetti jetkizýshiler mundaı úlken somaǵa nazar aýdarmaı tura almady. Biraq bir ǵana ótinish deldal kompanııadan berilgen.
Sondyqtan Ratel.kz tenderlik qujattamany talqylaý barysyn zerttep, ol jerden óte qyzyqty aqparat tapty.
Mysaly, «Astana qalalyq jaryq» JShS ókili Bolat Kerimqulov baıqaýdy uıymdastyrýshylarǵa mynadaı suraqtar qoıdy:
«1) Áleýetti satyp alýshynyń árbir nysany boıynsha generaııalaý stanııalarynan elektr energııasyn tasymaldaıtyn barlyq kólik kompanııalarynyń tizimin (tehnıkalyq sharttarda kórsetilgen obektilerdi elektrmen jabdyqtaý múmkindigin anyqtaý úshin) kórsetińiz.
2) Energııa tutynatyn obektilerdiń sany men ataýlaryn, olardyń mekenjaılaryn jáne tutynylǵan elektr energııasynyń mólsherin kórsetý múmkindigin qarastyrý; bul aqparat tutynylatyn elektr qýatyn durys baǵalaý úshin qajet.
3) Tehnıkalyq qujattar boıynsha aqparat berý: shekaralardy bólý aktileri, tehnıkalyq sharttar”
Suraqqa Áskerı ınfraqurylym bas basqarmasynyń ókili Úkilim Ospan jaýap berdi.
«1) Elektr energııasyn óndirýshi stansalardan tasymaldaıtyn barlyq kólik kompanııalarynyń tizimi (tehnıkalyq sharttarda kórsetilgen obektilerdi elektrmen jabdyqtaý múmkindigin anyqtaý úshin) - biz qabyldamaımyz;
2) Energııa tutynatyn obektilerdiń sany men ataýlaryn, olardyń mekenjaılaryn jáne tutynylǵan elektr energııasynyń kólemin kórsetý múmkindigin qarastyrý – biz qabyldamaımyz;
3) elektrmen jabdyqtaýǵa tehnıkalyq sharttardy, energııa berýshi uıymdar men tutynýshy arasyndaǵy balanstyq menshik jáne paıdalaný jaýapkershiligi aktilerin, esepke alý aspaptary týraly málimetterdi qosý – biz qabyldamaımyz (monopolıster men esepke alý aspaptarynyń teńgerimine menshik quqyǵynyń aktileri elektrmen jabdyqtaýshylardyń qosalqy stanııalarynyń uıashyqtary)», dep qana jaýap berdi.
Sondaı-aq, qujattamany talqylaýǵa áleýetti jetkizýshiler retinde jáne jetkizý qunynyń tómendeýine yqpal ete alatyn «Ergo Company» JShS men «KazEnergoHoldıng» JShS ókilderi qatysty.
Aıtpaqshy, lotty talqylaý barysynda «QazEnergoHoldıng» JShS ókili Mádı Myshet mynadaı usynys jasady:
«Biz lottyń ataýyn ózgertý qajet dep sanaımyz, óıtkeni Qazaqstan Respýblıkasynyń qoldanystaǵy zańnamasyna sáıkes energetıka salasynda elektr energııasyn berý/taratý boıynsha qyzmetterdi tek energııa berýshi uıymdar kórsetedi. Osy tender energııamen jabdyqtaýshy uıymdardan elektr energııasyn satyp alýdy júzege asyratyndyqtan, lottyń ataýy «elektrmen jabdyqtaý qyzmetin satyp alý» dep kórsetilýi tıis nemese «Elektr energııasy» taýaryn satyp alý bolýy qajet.
Elektr energııasyn jetkizý erekshelikterin eskere otyryp, Qazaqstannyń barlyq óńirlerindegi uıymdastyrýshy nysandardy elektrmen jabdyqtaý úshin elektr energııasyn bir lotpen satyp alǵan durys pa? Taldanatyn satyp alýdy Qazaqstan Respýblıkasynyń árbir garnızony/oblysy boıynsha lottarǵa bólý múmkindigin qarastyrýyńyzdy suraımyz»,- dedi Mádı Myshet.
Al Áskerı ınfraqurylym bas basqarmasynyń ókili Úkilim Ospannyń jaýaby mynadaı boldy:
«Elektr energııasy» taýarlaryn satyp alý úshin «Elektr energııasyn berý, taratý qyzmetteri» lotynyń ataýyn ózgertýdi qabyldamaımyz» (bıýdjettik baǵdarlamaǵa sáıkes elektr energııasyn satyp alý 151 «Kommýnaldyq qyzmetterge aqy tóleý» ereksheligi boıynsha júzege asyrylady);
Árbir garnızonnyń lottary boıynsha Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteriniń obektilerin elektrmen jabdyqtaý úshin elektr energııasyn satyp alý týraly usynystardy qabyldamaımyz».
Bir sózben aıtqanda, áleýetti ónim berýshiler konkýrstyq qujattamada eshqandaı ózgeristerge qol jetkize almaǵandyqtan, konkýrsqa ótinim bermeý týraly sheshim qabyldady.
№2 áskerı qupııa: Qorǵanys mınıstrligi úshin bir kVt/saǵ baǵasy
Ekinshi ret elektr energııasyn jetkizý/taratý qyzmetterin satyp alý boıynsha tender 2022 jyldyń 22 qarashasynda jarııalandy. Al 2022 jyldyń 29 qarashasynda qorytyndy shyǵaryldy: tender qaıtadan ótpedi dep tanyldy, óıtkeni tek «AB ENERGO» JShS ǵana ótinim berdi. Biraq eki hattamada da jetkizýshiniń baǵasy kórsetilmegen.
2022 jyldyń 22 qazanyndaǵy hattamada tek bólingen soma men músheniń turaqtylyq upaıy kórsetiledi.
2022 jyldyń 28 qarashasyndaǵy hattamada tek bólingen soma men músheniń turaqtylyq upaıy kórsetiledi.
«Jetkizýshiniń baǵasy» baǵanynda bos.
Al endi ótpegen memlekettik satyp alý úshin bir kózden alý tásilimen satyp alý týraly sheshim qabyldanǵan. 2022 jylǵy 27 jeltoqsandaǵy hattamaǵa nazar aýdaryńyz.
«Áleýetti ónim berýshiniń baǵa usynysy týraly aqparat» bóliminde «bólingen soma» baǵanynda 3 688 700 000 teńge ıfryn jáne «ónim berýshiniń baǵasy» baǵanynda uqsas - 3 688 700 000 teńgeni kóremiz. Iaǵnı, satyp alý barlyq somaǵa jasaldy. Bul rette úsh jarysta da 1 kVt/saǵ elektr energııasynyń qunyn taba almaısyz. Tek qyzmettiń jalpy somasy kórsetilgen.
Alaıda satyp alý kólemi tehnıkalyq sharttarda kórsetilgen – 110 754 621 kVt/saǵ elektr energııasy.
Al kelisim boıynsha jalpy soma QQS-ty qosqanda 4,131 mlrd teńgeni quraıtynyn kóremiz.
Qarapaıym arıfmetıkalyq amaldardy qoldana otyryp, Qorǵanys mınıstrliginiń qajettilikteri úshin bir kVt/saǵ qunyn anyqtaıyq – 4 131 344 000 teńgeni 110 754 621 kVt/saǵ-ǵa bólip, QQS-pen bir kVt/saǵ 37,3 teńge alamyz.
Eskerte óteıik, bul ortasha shyǵyn, óıtkeni áskerı bólimder qala ishinde ǵana emes, Qazaqstannyń barlyq dalasy men taýlarynda shashyrap jatyr. Biraq «Shahtınskteploenergo» JShS 2023 jyly elektr energııasyn bir kVt/saǵ úshin maksımým 20,68 teńgeden, «Oqjetpes-T» JShS – bir kVt/saǵ úshin – 16,75 teńgeden, «Astana-Teplotranzıt» AQ – 8,77 teńgeden jáne JSK-da elektr energııasyn satyp alýdy kózdep otyr. «Astana – REK» kVt/saǵ úshin 8,78 teńge. Tipti, QR Prezıdenti Is basqarmasynyń «Búrkit» memlekettik áýe kompanııasy» RMK elektr qýatyn bir kVt/saǵ úshin 20,00 teńgege, al «Respýblıkalyq ǵaryshtyq baılanys ortalyǵy» AQ-y 26,31 teńgege baǵalaǵan.
Bir sózben aıtqanda, Qorǵanys mınıstrliginiń qajettilikteri úshin energııany satyp alý shyǵyndardy azaıtýǵa eshqandaı áreketsiz maksımaldy baǵamen júzege asyrylady.
№3 áskerı qupııa: «AB ENERGO» JShS-niń artynda kim tur?
Ratel.kz 2022 jyly 22 jeltoqsandaǵy jarııalanymda «AB ENERGO» JShS quryltaıshylarynyń quramyn jarııalady.
Qaraǵandy qalasynda tirkelgen «AB ENERGO» JShS naryqta 18 jyldan astam ýaqyt bolǵan. Biraq kompanııa salyqty tek 2014 jyly tóleı bastady. Osy kezeńde seriktestik bıýdjetke 15,3 mlrd teńge tólegen. Kompanııa 2019 jyly eń kóp salyq tólegen – 2,8 mlrd teńge.
Kompanııanyń eki quryltaıshysy bar - Andreı Moskvın jáne Business Solutions "Garant" Limited jeke kompanııasy, JShS dırektory - Nadejda Podoplelova.
Andreı Moskvın de, Nadejda Podoplova da energııa naryǵynyń qatysýshylary bolyp tabylatyn birneshe JShS-men úlestes.
ADATA saıtynyń habarlaýynsha, «AB ENERGO» JShS – 31-40 adamnan turatyn shaǵyn kásiporyn. Bul kásiporyndaǵy aılyq jalaqy qory 134-ten 187 mıllıon teńgege deıin jetedi.
Business Solutions «Garant» Limited jeke kompanııasy 2019 jyldyń 8 qańtarynda «Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǵynyń qarjylyq qyzmetterdi retteý komıtetinde tirkeldi. Kompanııanyń basshysy Vıtalıı Gerıaga, al jalǵyz quryltaıshysy 46 jastaǵy Anar Korobkovska Qyzmet túri – basqa toptarǵa kirmeıtin basqa da kásiptik, ǵylymı jáne tehnıkalyq qyzmet.
2021 jyly «Samuryq-Qazyna Invest» JShS úshin 20,7 mln.teńge somasyna «Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattyq zańnamasyna qatysty zań konsýltaııasy/ókildik qyzmetterin» kórsetý boıynsha tenderdi jeńip aldy.
Qazir bar nazar Anar Korobkovskaıada. Onyń uzaq ýaqyt «Qazaqmys» qurylymynda, onyń ishinde Ekibastuz GRES-1-de basshylyq qyzmetterde jumys istegen Nıkolaı Korobkovksııdiń áıeli ekenin eskereıik.
Endi Nıkolaı Korobkovskıı týraly aqparatty reseılik veb-saıttardan ońaı tabýǵa bolady. Onda ol AB Energo kompanııasynyń ıesi, Omby kásipkeri retinde belgilengen.
ngs55.ru veb-saıty 2022 jyldyń shildesinde «Offshorlyq jalǵa alýshylardyń arasynda AB Energy kompanııasyna ıelik etetin kásipker Nıkolaı Korobovskıı boldy. Onyń kompanııasy qazaqstandyq kómirdi jetkizýmen aınalysady”, dep jazdy.
AB Energo veb-saıtynda kompanııanyń naryqta jeti jyldan astam jumys istep jatqany aıtylǵan. Seriktester arasynda Chelıabi elektrometallýrgııalyq zaýytyn, Serov ferroqorytpa zaýytyn, Inter RAO, ENEL Russia, TGC-11 kompanııalaryn ataıdy. Sonymen qatar, «AB Energo» Omby, Voronej jáne Chelıabi oblystarynyń turǵyndaryn otynmen qamtamasyz etedi.
Sonymen qatar, «Delovaıa Rossııa» saıty Nıkolaı Korobovskııdiń «Podolskıı mashına jasaý zaýyty» AQ jáne COTES ınjınırıngtik kompanııalar tobyna kiretin basqa da kompanııalardyń ıeleriniń biri ekenin habarlaıdy. Ol Elektr qýaty konsorıýmyn, RailCommerce vagon bırjasyn jáne TK Resource Omsk saýda kompanııasyn qurdy.
Aıta keteıik, ýkraınalyq aqparat kózderi Anar Korobkovskaıany da atap ótedi.
«TPBS (TPBS Production LLC) – sapaǵa joǵary talaptar qoıatyn ıadrolyq jáne jylý óndirýshi nysandarǵa arnalǵan joǵary tehnologııalyq qubyrlardy shyǵaratyn iri ýkraınalyq óndirýshi jáne eksporttaýshy.
Kompanııa Belarýs, Bolgarııa, Úndistan, Bangladesh jáne basqa elderge ónim jetkizedi. Kompanııanyń akıonerleri - Vıacheslav Erkes (Ýkraına), Anar Korobovskaıa (Qazaqstan)”, delingen.
№4 áskerı qupııa: Reseı áskerıleri Qazaqstan Qorǵanys mınıstrliginiń bólimsheleri týraly barlyq málimetti qanshalyqty tez ıelenedi?
Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteriniń Áskerı ınfraqurylym bas basqarmasynyń ókili áleýetti jetkizýshiler Qazaqstan boıynsha áskerı bólimderdiń elektr energııasyn tutynýy týraly tolyq aqparat suraǵanda ne jazǵanyn eske túsireıik: «Aqparat resmı jáne resmı emes ashyq ınternet kózderinde ornalastyrý shartymen kelisimder jasalǵannan keıin beriledi».
«AB ENERGO» JShS-men kelisim-shart jasaldy. 2023 jyldyń 1 qańtarynan bastap elektr qýatyn berý bastaldy, qańtar aıynyń qorytyndysy boıynsha shot-faktýralar – QR Qorǵanys mınıstrliginiń barlyq nysandarynyń tolyq tizimi beriledi. Sonymen qatar, JShS barlyq áskerı bólimderdiń energııa tutynýy týraly tolyq aqparatqa ıe bolady. Bul derekterge súıensek, áskerı sarapshylarǵa bizdiń áskerı áleýetimizdiń barlyǵyn esepteý ońaıyraq. Onyń ústine áskerı bólimderdi elektrmen jabdyqtaýdyń barlyq shemalarynyń daıyn túri bolady.
Soltústiktegi kórshimiz úgit-nasıhattyq telearnalardaǵy sózden naqty is-áreketke kóshýdi uıǵarsa, bul aqparat Reseı Qorǵanys mınıstrliginiń qolyna qanshalyqty tez túsedi jáne qanshalyqty tıimdi paıdalanylady? Óıtkeni, bul qupııa aqparat Reseıdiń joǵarǵy ortasymen tyǵyz baılanysta bolǵan reseılik kásipkerdiń áıeliniń qolynda.
Maqala Ratel.kz saıtynan aýdaryldy.
