Қорғаныс министрлігі Қазақстанның әскери бөлімдері туралы ақпаратты ресейліктерге қалай таратады? Бұл туралы Ratel.kz сайтының тілшілері зерттеу мақала жариялап, Еуразиялық экономикалық комиссияның департаменті алыпсатарлар электр энергиясы нарығында қандай схемаларды қолданатынын айтты, деп хабарлайды “Адырна” ұлттық порталы.
Ақпарат бойынша, 2022 жылы 28 желтоқсанда Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің «Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Әскери инфрақұрылым бас басқармасы» республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорнымен электр энергиясын тасымалдау/тарату бойынша қызмет көрсетуге көп сомаға шарт жасасқан. Бұл 2023 жылға ҚҚС қоса алғанда 4,13 млрд. теңгеден астам қаржыны құрады.
Басылым 90-шы жылдардағы жағдай Екібастұзда қайталанып, алпауыт қала 2022 жылдың аяғында 30 жыл бұрынғы Шахтинск сияқты жағдайға тап болған соң жарияланды. Онда Чирков 90-шы жылдары Шахтинск қаласының әкімі болып, қаланы аяздан аман алып қалғаны туралы айтып, бүгінгі нәтижемен бөліседі.
Қала тұрғындарына келтірілген материалдық және моральдық шығын орасан болса да, Екібастұз ерлікпен аман қалды. Коммуналдық салада тектоникалық өзгерістер болды: Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев тозған желілер мәселесіне назар аударды.
Дегенмен, Екібастұздан кейін көптеген мемлекет қайраткерінің көзі ашылғандай болды. Мәселен, 2022 жылғы 21 желтоқсанда Мәжілістің «Ақ жол» фракциясының депутаты Фуат Сатыбаев Бас Прокурор мен Ұлттық экономика министріне депутаттық сауал жолдады.
"Өздеріңіз білесіздер, Қазақстандағы электр энергиясын негізгі өндірушілердің бірі - Екібастұзда орналасқан электр стансалары болып табылады. Сонымен қатар, көптеген өндіруші құрылымдар мемлекет басшысының шағымдарына қарамастан, делдалдар арқылы жұмысын жалғастыруда. Мысалы. Екібастұз ГРЭС-1 көтерме делдалдық «AB» ЖШС ENERGO» электр қуатын кВт/сағ 7,4 теңгеден береді, ал түпкілікті тұтынушы халық үшін 26 теңгеден, заңды тұлғалар үшін 44 теңгеден тұрады. Басқа өндіруші компаниялардың делдал арқылы жұмыс істейтіні туралы ақпарат бар. Ештеңе шығармай, шын мәнінде Қазақстанның бүкіл экономикасы мен халқына алым-салық салу арқылы негізгі пайда табуда”, - деді ол.
Мәселен, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Әскери инфрақұрылым бас басқармасы электр қуатын сол «AB ENERGO» ЖШС-нен сатып алды. Оның үстіне сатып алу бір дереккөзден жасалды. Бірақ бұл ең маңыздысы емес.
№1 әскери құпия: әскери бөлімдердің энергия тұтынуы
Ratel.kz Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Әскери инфрақұрылым бас басқармасына электр энергиясын жеткізу/тарату қызметтерін сатып алу бойынша барлық тендерлерді зерделеді.
Бірінші рет байқау 2022 жылдың 10 қазанында жарияланған. Бір ғана өтініш – «AB ENERGO» ЖШС-нен берілгендіктен, ол жарамсыз деп танылды. Әлеуетті жеткізушілер мұндай үлкен сомаға назар аудармай тұра алмады. Бірақ бір ғана өтініш делдал компаниядан берілген.
Сондықтан Ratel.kz тендерлік құжаттаманы талқылау барысын зерттеп, ол жерден өте қызықты ақпарат тапты.
Мысалы, «Астана қалалық жарық» ЖШС өкілі Болат Керімқұлов байқауды ұйымдастырушыларға мынадай сұрақтар қойды:
«1) Әлеуетті сатып алушының әрбір нысаны бойынша генерациялау станцияларынан электр энергиясын тасымалдайтын барлық көлік компанияларының тізімін (техникалық шарттарда көрсетілген объектілерді электрмен жабдықтау мүмкіндігін анықтау үшін) көрсетіңіз.
2) Энергия тұтынатын объектілердің саны мен атауларын, олардың мекенжайларын және тұтынылған электр энергиясының мөлшерін көрсету мүмкіндігін қарастыру; бұл ақпарат тұтынылатын электр қуатын дұрыс бағалау үшін қажет.
3) Техникалық құжаттар бойынша ақпарат беру: шекараларды бөлу актілері, техникалық шарттар”
Сұраққа Әскери инфрақұрылым бас басқармасының өкілі Үкілім Оспан жауап берді.
«1) Электр энергиясын өндіруші стансалардан тасымалдайтын барлық көлік компанияларының тізімі (техникалық шарттарда көрсетілген объектілерді электрмен жабдықтау мүмкіндігін анықтау үшін) - біз қабылдамаймыз;
2) Энергия тұтынатын объектілердің саны мен атауларын, олардың мекенжайларын және тұтынылған электр энергиясының көлемін көрсету мүмкіндігін қарастыру – біз қабылдамаймыз;
3) электрмен жабдықтауға техникалық шарттарды, энергия беруші ұйымдар мен тұтынушы арасындағы баланстық меншік және пайдалану жауапкершілігі актілерін, есепке алу аспаптары туралы мәліметтерді қосу – біз қабылдамаймыз (монополистер мен есепке алу аспаптарының теңгеріміне меншік құқығының актілері электрмен жабдықтаушылардың қосалқы станцияларының ұяшықтары)», деп қана жауап берді.
Сондай-ақ, құжаттаманы талқылауға әлеуетті жеткізушілер ретінде және жеткізу құнының төмендеуіне ықпал ете алатын «Ergo Company» ЖШС мен «КазЭнергоХолдинг» ЖШС өкілдері қатысты.
Айтпақшы, лотты талқылау барысында «ҚазЭнергоХолдинг» ЖШС өкілі Мәди Мышет мынадай ұсыныс жасады:
«Біз лоттың атауын өзгерту қажет деп санаймыз, өйткені Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес энергетика саласында электр энергиясын беру/тарату бойынша қызметтерді тек энергия беруші ұйымдар көрсетеді. Осы тендер энергиямен жабдықтаушы ұйымдардан электр энергиясын сатып алуды жүзеге асыратындықтан, лоттың атауы «электрмен жабдықтау қызметін сатып алу» деп көрсетілуі тиіс немесе «Электр энергиясы» тауарын сатып алу болуы қажет.
Электр энергиясын жеткізу ерекшеліктерін ескере отырып, Қазақстанның барлық өңірлеріндегі ұйымдастырушы нысандарды электрмен жабдықтау үшін электр энергиясын бір лотпен сатып алған дұрыс па? Талданатын сатып алуды Қазақстан Республикасының әрбір гарнизоны/облысы бойынша лоттарға бөлу мүмкіндігін қарастыруыңызды сұраймыз»,- деді Мәди Мышет.
Ал Әскери инфрақұрылым бас басқармасының өкілі Үкілім Оспанның жауабы мынадай болды:
«Электр энергиясы» тауарларын сатып алу үшін «Электр энергиясын беру, тарату қызметтері» лотының атауын өзгертуді қабылдамаймыз» (бюджеттік бағдарламаға сәйкес электр энергиясын сатып алу 151 «Коммуналдық қызметтерге ақы төлеу» ерекшелігі бойынша жүзеге асырылады);
Әрбір гарнизонның лоттары бойынша Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің объектілерін электрмен жабдықтау үшін электр энергиясын сатып алу туралы ұсыныстарды қабылдамаймыз».
Бір сөзбен айтқанда, әлеуетті өнім берушілер конкурстық құжаттамада ешқандай өзгерістерге қол жеткізе алмағандықтан, конкурсқа өтінім бермеу туралы шешім қабылдады.
№2 әскери құпия: Қорғаныс министрлігі үшін бір кВт/сағ бағасы
Екінші рет электр энергиясын жеткізу/тарату қызметтерін сатып алу бойынша тендер 2022 жылдың 22 қарашасында жарияланды. Ал 2022 жылдың 29 қарашасында қорытынды шығарылды: тендер қайтадан өтпеді деп танылды, өйткені тек «AB ENERGO» ЖШС ғана өтінім берді. Бірақ екі хаттамада да жеткізушінің бағасы көрсетілмеген.
2022 жылдың 22 қазанындағы хаттамада тек бөлінген сома мен мүшенің тұрақтылық ұпайы көрсетіледі.
2022 жылдың 28 қарашасындағы хаттамада тек бөлінген сома мен мүшенің тұрақтылық ұпайы көрсетіледі.
«Жеткізушінің бағасы» бағанында бос.
Ал енді өтпеген мемлекеттік сатып алу үшін бір көзден алу тәсілімен сатып алу туралы шешім қабылданған. 2022 жылғы 27 желтоқсандағы хаттамаға назар аударыңыз.
«Әлеуетті өнім берушінің баға ұсынысы туралы ақпарат» бөлімінде «бөлінген сома» бағанында 3 688 700 000 теңге цифрын және «өнім берушінің бағасы» бағанында ұқсас - 3 688 700 000 теңгені көреміз. Яғни, сатып алу барлық сомаға жасалды. Бұл ретте үш жарыста да 1 кВт/сағ электр энергиясының құнын таба алмайсыз. Тек қызметтің жалпы сомасы көрсетілген.
Алайда сатып алу көлемі техникалық шарттарда көрсетілген – 110 754 621 кВт/сағ электр энергиясы.
Ал келісім бойынша жалпы сома ҚҚС-ты қосқанда 4,131 млрд теңгені құрайтынын көреміз.
Қарапайым арифметикалық амалдарды қолдана отырып, Қорғаныс министрлігінің қажеттіліктері үшін бір кВт/сағ құнын анықтайық – 4 131 344 000 теңгені 110 754 621 кВт/сағ-ға бөліп, ҚҚС-пен бір кВт/сағ 37,3 теңге аламыз.
Ескерте өтейік, бұл орташа шығын, өйткені әскери бөлімдер қала ішінде ғана емес, Қазақстанның барлық даласы мен тауларында шашырап жатыр. Бірақ «Шахтинсктеплоэнерго» ЖШС 2023 жылы электр энергиясын бір кВт/сағ үшін максимум 20,68 теңгеден, «Оқжетпес-Т» ЖШС – бір кВт/сағ үшін – 16,75 теңгеден, «Астана-Теплотранзит» АҚ – 8,77 теңгеден және ЖСК-да электр энергиясын сатып алуды көздеп отыр. «Астана – РЭК» кВт/сағ үшін 8,78 теңге. Тіпті, ҚР Президенті Іс басқармасының «Бүркіт» мемлекеттік әуе компаниясы» РМК электр қуатын бір кВт/сағ үшін 20,00 теңгеге, ал «Республикалық ғарыштық байланыс орталығы» АҚ-ы 26,31 теңгеге бағалаған.
Бір сөзбен айтқанда, Қорғаныс министрлігінің қажеттіліктері үшін энергияны сатып алу шығындарды азайтуға ешқандай әрекетсіз максималды бағамен жүзеге асырылады.
№3 әскери құпия: «AB ENERGO» ЖШС-нің артында кім тұр?
Ratel.kz 2022 жылы 22 желтоқсандағы жарияланымда «AB ENERGO» ЖШС құрылтайшыларының құрамын жариялады.
Қарағанды қаласында тіркелген «AB ENERGO» ЖШС нарықта 18 жылдан астам уақыт болған. Бірақ компания салықты тек 2014 жылы төлей бастады. Осы кезеңде серіктестік бюджетке 15,3 млрд теңге төлеген. Компания 2019 жылы ең көп салық төлеген – 2,8 млрд теңге.
Компанияның екі құрылтайшысы бар - Андрей Москвин және Business Solutions "Garant" Limited жеке компаниясы, ЖШС директоры - Надежда Подоплелова.
Андрей Москвин де, Надежда Подоплова да энергия нарығының қатысушылары болып табылатын бірнеше ЖШС-мен үлестес.
ADATA сайтының хабарлауынша, «AB ENERGO» ЖШС – 31-40 адамнан тұратын шағын кәсіпорын. Бұл кәсіпорындағы айлық жалақы қоры 134-тен 187 миллион теңгеге дейін жетеді.
Business Solutions «Garant» Limited жеке компаниясы 2019 жылдың 8 қаңтарында «Астана» халықаралық қаржы орталығының қаржылық қызметтерді реттеу комитетінде тіркелді. Компанияның басшысы Виталий Геряга, ал жалғыз құрылтайшысы 46 жастағы Анар Коробковска Қызмет түрі – басқа топтарға кірмейтін басқа да кәсіптік, ғылыми және техникалық қызмет.
2021 жылы «Самұрық-Қазына Инвест» ЖШС үшін 20,7 млн.теңге сомасына «Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына қатысты заң консультациясы/өкілдік қызметтерін» көрсету бойынша тендерді жеңіп алды.
Қазір бар назар Анар Коробковскаяда. Оның ұзақ уақыт «Қазақмыс» құрылымында, оның ішінде Екібастұз ГРЭС-1-де басшылық қызметтерде жұмыс істеген Николай Коробковксийдің әйелі екенін ескерейік.
Енді Николай Коробковский туралы ақпаратты ресейлік веб-сайттардан оңай табуға болады. Онда ол AB Energo компаниясының иесі, Омбы кәсіпкері ретінде белгіленген.
ngs55.ru веб-сайты 2022 жылдың шілдесінде «Оффшорлық жалға алушылардың арасында AB Energy компаниясына иелік ететін кәсіпкер Николай Коробовский болды. Оның компаниясы қазақстандық көмірді жеткізумен айналысады”, деп жазды.
AB Energo веб-сайтында компанияның нарықта жеті жылдан астам жұмыс істеп жатқаны айтылған. Серіктестер арасында Челябі электрометаллургиялық зауытын, Серов ферроқорытпа зауытын, Интер РАО, ENEL Russia, TGC-11 компанияларын атайды. Сонымен қатар, «АБ Энерго» Омбы, Воронеж және Челябі облыстарының тұрғындарын отынмен қамтамасыз етеді.
Сонымен қатар, «Деловая Россия» сайты Николай Коробовскийдің «Подольский машина жасау зауыты» АҚ және COTES инжинирингтік компаниялар тобына кіретін басқа да компаниялардың иелерінің бірі екенін хабарлайды. Ол Электр қуаты консорциумын, RailCommerce вагон биржасын және TK Resource Omsk сауда компаниясын құрды.
Айта кетейік, украиналық ақпарат көздері Анар Коробковскаяны да атап өтеді.
«TPBS (TPBS Production LLC) – сапаға жоғары талаптар қоятын ядролық және жылу өндіруші нысандарға арналған жоғары технологиялық құбырларды шығаратын ірі украиналық өндіруші және экспорттаушы.
Компания Беларусь, Болгария, Үндістан, Бангладеш және басқа елдерге өнім жеткізеді. Компанияның акционерлері - Вячеслав Эркес (Украина), Анар Коробовская (Қазақстан)”, делінген.
№4 әскери құпия: Ресей әскерилері Қазақстан Қорғаныс министрлігінің бөлімшелері туралы барлық мәліметті қаншалықты тез иеленеді?
Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Әскери инфрақұрылым бас басқармасының өкілі әлеуетті жеткізушілер Қазақстан бойынша әскери бөлімдердің электр энергиясын тұтынуы туралы толық ақпарат сұрағанда не жазғанын еске түсірейік: «Ақпарат ресми және ресми емес ашық интернет көздерінде орналастыру шартымен келісімдер жасалғаннан кейін беріледі».
«AB ENERGO» ЖШС-мен келісім-шарт жасалды. 2023 жылдың 1 қаңтарынан бастап электр қуатын беру басталды, қаңтар айының қорытындысы бойынша шот-фактуралар – ҚР Қорғаныс министрлігінің барлық нысандарының толық тізімі беріледі. Сонымен қатар, ЖШС барлық әскери бөлімдердің энергия тұтынуы туралы толық ақпаратқа ие болады. Бұл деректерге сүйенсек, әскери сарапшыларға біздің әскери әлеуетіміздің барлығын есептеу оңайырақ. Оның үстіне әскери бөлімдерді электрмен жабдықтаудың барлық схемаларының дайын түрі болады.
Солтүстіктегі көршіміз үгіт-насихаттық телеарналардағы сөзден нақты іс-әрекетке көшуді ұйғарса, бұл ақпарат Ресей Қорғаныс министрлігінің қолына қаншалықты тез түседі және қаншалықты тиімді пайдаланылады? Өйткені, бұл құпия ақпарат Ресейдің жоғарғы ортасымен тығыз байланыста болған ресейлік кәсіпкердің әйелінің қолында.
Мақала Ratel.kz сайтынан аударылды.
