Osy kúni Talǵar qalasynyń ońtústiginde turatyn turǵyndar mazasyz. «Daýdyń basy – Daırabaıdyń kók sıyry» bolsa bir jón ǵoı, másele – til. Til bolǵanda da bezbenniń bir basynda – qazaq tili, ekinshi basynda – orys tili tur. Tipti, orys tiliniń salmaǵy basyp bara jatqanǵa uqsaıdy.
Osydan birer jyl buryn Talǵar halqy «jańa ári taza qazaq tilinde oqytatyn mektep salynatyn boldy» dep qýanǵan-dy. Ol óńirlik, respýblıkalyq BAQ-ta da jarııalandy. Mektep qurylysy úshin jergilikti halyq talaı quqaıdy kórip, endi qoly jetkende onyń teń jartysyn orys tildi jurtqa arnamaq.
Orys tildi synyp ashylǵasyn qarakóz qazaq azamattary da balalaryn «oryssha bilim alsyn» dep sol jaqqa baǵyttaýda. Bul Ulttyq onomastıkanyń basynda turǵan Ishki saıasat basqarmasynyń qateligi emeı nemene?
«Jańa mektepti aralas jasaý úshin shalǵaıda turatyn orystildi balalardy «kúshtep» osy mektepke aýystyryp jatyr» degen pikir jıynda aıtylyp qaldy.
Tipti, balalaryn qazaq tilinde oqytýǵa kelgen ata-analarǵa «mektep bıyl ashylmaıtyn boldy» degen jalǵan aqpar berip, úılerine de qaıtaryp jibergen. Nege? Sebebi, qazaqtildi balalar sany basym bolyp ketse, úlken shý bolary belgili. «Qazir mektepten talon alǵan balalardyń teń jartysy orys tilinde oqyǵysy keledi» deıdi jergilikti basshylyq. Osydan keıin áýelden «qazaq tilinde bilim beredi» delingen mektep qos tildi bilim berýge daıyndala bastapty. Áli ol naqty sheshilip, Jarǵy shyqpasa da orys synybyna qabyldanatyndarǵa talondar taratyla bastaǵan. Bul zańǵa qaıshy emes pe?!
Atalǵan mektepte ekiushty másele barshylyq. Aýdandyq bilim bóliminiń basshysy talaı jaıtty túsindirgisi kelse de, shıkilikter jer-jerden shyǵyp jatty. Mekteptiń foıesindegi myna qabyrǵa aralas mektep dızaınymen salynǵan. Sebebi, qazaq jáne orys tili qatar tur.
Al, bilim bólimi «oqýǵa orys tildiler kelgesin, suranys bolǵasyn qabyldap jatyrmyz» dep aqtalǵandaı bolǵan. Al, myna qabyrǵa taqtasyndaǵy mekteptiń tolyq tólqujaty. Oqytý tilin qazaq jáne orys tili dep, keıinnen orys tilin jasyryp qoıypty. Onysy kórinip tur.
Bárin aıt ta, birin aıt bul máseleniń túıini áli tarqamasy anyq. Sebebi, oblystan kelgen basshylar «eger oqý jyly bastalǵansha 1000-ǵa jýyq qazaq tilinde oqýǵa qulyqty bala taba alsańyzdar mektep tolyq qazaq tilinde bilim beredi» dep qaldy. Ázirge nebári 400-deı ǵana bala ótinim bildirgen.
Arman QUDAIBERGEN,
«Adyrna» ulttyq portaly
