Etnoproekt «Orda»: bız tek alyp batyrlardy ǧana emes qazaqtyŋ ūlttyq qūndylyqtaryn nasihattaimyz.
London, Rim, Moskva şaharlarynda kärı qūrlyq tūrǧyndaryn tamsandyrǧan etno-proekt «Orda» ivent agenttıkterdıŋ ışınde qalai monopoliiaǧa ainaldy?
Tarih – bızdıŋ basty közırımız
Etnoproekt «Orda» – ūlttyq kiım jäne dästür-salt teatry. Älemdı şarlap alyptyǧymen taŋ qaldyryp, sūlu qyzdarymen tamsandyryp jürgen «Orda» etnojobasy tarih pen mifologiia bızdıŋ basty közırımız. Bızdıŋ är kostium qazaqtyŋ tarihynan syr şertedı deidı.
Samūryq turaly aŋyzdyŋ negızınde jasalǧan «Samūryq» kostiumı soǧan naqty mysal. Aŋyz boiynşa samūryq kielı qūs.
Onyŋ qanaty bärıne bırdei körıne bermeidı. Al ony körgen adam aiaq astynan baqytqa keneledı. Ony tek samūryqtyŋ köŋılı tüsken adam ǧana köre alady.
Bızdıŋ kostiumdegı Samūryqtyŋ qanaty jartylai jyltyr boluynyŋ sebebı de osynda.
«Sondyqtan bızdıŋ sūlular sızge külımdep qarasa, basyŋyzǧa baq qondy dei berıŋız», - dep äzıldep qoidy etnoprekt jetekşısı Kabjan Suleimenov.
Sondai-aq sonau sauramattardan bastap atqa qonǧan Tomiris, Zarina syndy batyr qyzdardy «Mergen sūlu» kolleksiiasy erıksız eske aldyrady.
Kostiumdegı sadaq asynǧan qyzdardyŋ boiy ūjymdaǧy boiy ekı metrden asatyn erlerden qalyspaidy. Būl kostiumge tek boiy 180 sm qyzdar ırıktelıp taŋdalynyp alynǧan.
Alyptardy kiındıru oŋai emes
Erler kolleksiiasyna keler bolsaq, mūndaǧy kostiumderge öte köp material ketkenın atap ötken jön.
Alyp adamdardy kiındıru oŋai emestıgı taǧy bar...
Batyrlardyŋ kostiumı de tarih pen mifologiiadan şabyt alyp jasalynǧan. Mäselen «Ordada» ekı «qasqyr» bar. Būl kostiumge ideia qazaqtyŋ kezınde kök börı asyrap ösırgen bala turaly aŋyzynan tuǧan.Etnojobada sondai-aq «Batyr», «Sarbaz» erler kolleksiiasy köpşılıktıŋ nazaryn audarady.
Batyrlardyŋ tabys közı
«Orda» respublikalyq, älemdık deŋgeidegı keşterdıŋ arnaiy şaqyrylatyn qonyǧy. Nauryz meiramy, «Halyq barysy», «Älem barysy», «Ūly dala oiyndary» festivalı, CFC turnirı jäne t.b. ärtürlı jobalar «Ordasyz» ötpeidı.
Bızdıŋ «Ordany» tek şetelge ǧana emes Qazaqstannyŋ är türlı qalalaryna da köp şaqyrady.
Etnoproekt osyǧan deiın Pavlodar, Qaraǧandy, Qyzylorda, Taldyqorǧan, Aqtau t.b. siiaqty qalalarda bolyp qaitty. Nūr-Sūltan men Şymkenttıŋ jiı qonaǧy bop tūrady.
Qazaqtyŋ toi-tomalaǧyna da şaqyrtu az emes. Alyptar mäselen «Sündet toida» balaŋyzdy taqpen köterıp alyp şyǧyp sündettelgen balanyŋ märtebesın bır köterıp qoiady.
Qyzdar toi joralǧylaryn jasauǧa kömektesedı, toidyŋ sänın keltıredı.
Toi qonaqtary ūlttyq naqyştaǧy erekşe beinenı körgende fotoǧa tüsıp, jeke arhivterıne estelık qaldyryp jatady. Qonaqtardy potriottyq sezım kernegenıne köp kuä bolamyz, «Qazaqtyŋ qyz-jıgıtterı osyndai bolǧan» dep tamsanyp jatady halyq - deidı ūjym müşelerı.
Didar Sūltanbekqyzy
