Qyrǵyz soıal-demokrattar partııasynyń jetekshisi Temirlan Sultanbekov 2016 jyly Qyrǵyzstannyń eks-prezıdenti Almazbek Atambaev pen Qazaqstannyń tuńǵysh prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń arasyndaǵy janjaldyń sebebin, onyń 1916 jyly Orta Azııadaǵy Reseı ımperııasyna qarsy kóterilis kezinde qaza tapqan qazaqtardy eske alýdy qalamaǵandyǵymen baılanystyrdy, dep habarlaıdy "Adyrna" ulttyq portaly.
«Jaqynda eks-prezıdent Atambaev Qazaqstandaǵy qaıǵyly qańtar oqıǵasy týraly málimdeme jasady. Onyń bul sózin baýyrlas qazaq halqy jyly qabyldady. Óz málimdemesiniń mátininde Almazbek Atambaev Nursultan Nazarbaevtan 2016 jyldyń qyrkúıeginen keıingi istegen isinen soń, kóp nárse kútpegenin eshkimge qupııa emes ekenin atap ótti. Árıne, Almazbek Sharshenuly qarapaıymdylyǵynyń arqasynda 2016 jyldyń qyrkúıegindegi oqıǵa týraly buryn-sońdy aıtpaǵan jáne keıinirek aıtýy da ekitalaı edi...», - dep jazdy Sultanbekov áleýmettik jelidegi paraqshasynda.
Sonymen birge ol Qyrǵyzstan men Qazaqstan halyqtary ǵana emes, tipti joǵary saıası top ókilderi de Atambaev pen Nazarbaevtyń qarym-qatynasynyń úzilýiniń sebebi, Qyrǵyzstannyń burynǵy prezıdentiniń 2017 jyly qazanda Qazaqstannyń tuńǵysh prezıdentine qarsy sóılegen sózi sebep boldy dep oılap júrgendigin aıtty. Biraq sebep bul emes bolyp shyqty.
«Sonymen 2016 jyldyń qyrkúıeginde eks-prezıdent Almazbek Atambaev qandaı oqıǵalardy atap ótti? Qyrkúıek aıynyń basynda búkil qoǵamǵa úlken serpin berip, árbir qyrǵyz azamatyn ultjandylyqqa shabyttandyrǵan jáne elimizdiń kemel keleshegine senim uıalatatyn dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndary ótti. Al kelesi kúni TMD elderiniń memleket basshylary qatysqan TMD Keńesiniń mereıtoılyq otyrysy ótti. Kelesi kúni, 2016 jyldyń 17 qyrkúıeginde prezıdent Almazbek Sharshenuly Atambaev 60 jasqa toldy jáne ony quttyqtaýǵa kelgender kóp boldy», - dep naqtylady qyrǵyz saıasatkeri.
Onyń aıtýynsha, tańerteń Moldova prezıdentteri men premer-mınıstri 1916 jyly qaza tapqandardyń eskertkishine gúl shoqtaryn qoıý úshin Ata-Beıitke memlekettik rezıdenııadan shyǵýǵa daıyndalyp jatqan.
«Qaıǵyly oqıǵalardyń 100 jyldyǵyna oraı eske alý sharalaryn ótkizý týraly sheshimniń qabyldanýy táýekeldi qadam bolǵanyn aıta ketý kerek, óıtkeni bul qyrǵyz-reseı qarym-qatynasyna keri áserin tıgizýi múmkin, biraq muny isteý bul bizdiń urpaqtyń ata-baba aldyndaǵy paryzy edi. Bul máselede Máskeý men Bishkek arasynda talaı daý bolǵanyn bilemiz. Ǵalymdar men tarıhshylardyń derekteri boıynsha Úrkún (Ortalyq Azııadaǵy Reseı ımperııasyna qarsy qyrǵyz kóterilisi – avt.) kezinde 200 myńǵa jýyq ata-babalarymyz qaza tapqan. 1916 jyl ańyzdarda, qasiretti oqıǵasymen, orny tolmas qazasymen halqymyzdyń jadynda máńgi qaldy. Osynyń bári 100 jyl boıy halyqtyń jan dúnıesiniń tereńinde saqtaldy – bul týraly aıtpaý, jazbaý múmkin emes edi. Bizdiń ata-babalarymyzdyń on myńdaǵan máıitteri eshqashan tıisti dárejede jerlengen joq, bul sumdyq oqıǵany eske alý bizge beıbit ómir súrýge múmkindik bermedi», - dedi Sultanbekov.
Ol Atambaevtyń jarlyǵynyń arqasynda 2016 jyly Qyrǵyzstanda barlyq taý jotalarynda, asýlarda adamdardyń súıekterin jınaǵanyn, jerleý rásimderin ótkizgenin, adamdar qaıtys bolǵannan keıin 100 jyl ótken soń rýhyn tynyshtandyrý úshin duǵa oqyp, fılmder túsirgenin, sýret salǵanyn, keń talqylaý ótkizip, eskertkishter qoıylǵanyn aıtyp ótti.
«Al 2016 jyldyń 17 qyrkúıeginde memleket basshylary, sonyń ishinde Reseı Federaııasynyń Prezıdenti Vladımır Pýtın de memlekettik rezıdenııadan 1916 jylǵy memorıalǵa gúl shoqtaryn qoıý úshin shyqqaly jatqan bolatyn. Alaıda olar keter aldynda jınalyp turǵandarynda, Qazaqstan prezıdenti Nursultan Nazarbaev Vladımır Pýtındi keri súırep, «Ata-Beıitke» barmaýǵa kóndirdi, óıtkeni bul Reseıge qarsy is-shara bolǵandyqtan, mundaı oqıǵalar Qazaqstanda bolmaǵanyn aıtyp ony oıynan aınytqysy keldi. Qazaqstanda Reseıge degen qurmettiń arqasynda mundaı sharalar bolmaǵanyn, al Pýtınniń qyrǵyz eskertkishine baryp gúl shoqtaryn qoıýy, qazaq eliniń tómen deńgeıge túsip qalaryn aıtqysy kelgen bolar. Sonymen birge ol Atambaevty ultshyl jáne ultaralyq arazdyqty qozdyrýshy dep atady. Al Atambaev Nazarbaevqa qaıǵyly oqıǵada qaza tapqan ata-babalaryn eske alýǵa eshkim oǵan kedergi keltirmegenin, onyń jasynda tek Qudaıdan qorqý kerektigin aıtty dep jaýap berdi», - dep naqtylady saıasatker.
Onyń aıtýynsha, eki prezıdent arasyndaǵy qyzý aıtystan keıin Pýtın oıǵa shomyp, soǵan qaramastan Armenııa prezıdenti, Moldova premer-mınıstri jáne Atambaevpen birge qaıǵyly oqıǵa qurbandaryn eske alýǵa barǵan.
«Bul, meniń oıymsha, Reseı Prezıdentiniń danalyǵyn kórsetedi. Nátıjesinde Nazarbaev birden áýejaıǵa baryp, Astanaǵa ushsa, Pýtın 1916 jylǵy qaıǵyly oqıǵa qurbandaryna arnalǵan memorıalǵa gúl shoqtaryn qoıǵannan keıin Atambaevpen birge Qoı-Tash aýylyndaǵy rezıdenııasyna bardy" dep jazdy Sultanbekov.
