Qazaqstandyqtardyń arasynda shetelge qonys aýdarýǵa degen qyzyǵýshylyq artyp keledi. Muny DEMOSCOPE ekspress-monıtorıng bıýrosynyń 13-24 qarasha aralyǵynda júrgizgen «Qazaqstandyqtardyń shetelge ketken bilikti mamandar týraly oıy» taqyrybyndaǵy saýalnama nátıjesi rastap otyr, dep habarlaıdy "Adyrna" ulttyq portaly.
Saýalnama málimetteri qoǵamda kóshi-qon máselesiniń ózektiligin jáne azamattardyń keleshekke degen úmit-armanynyń ózgerip jatqanyn kórsetedi.
Saýalnamaǵa qatysqan ár besinshi respondent (21%) shetelge qonys aýdarý týraly oılaıtynyn aıtqan. Olardyń ishinde:
- 6,9%-i aldaǵy 2-3 jylda kóshýdi naqty josparlap otyr;
- 5,6%-i kóshýdi armandaǵanymen, qazir múmkindik joq ekenin atap ótken;
- 8,4%-i belgili bir jaǵdaılar bolǵan jaǵdaıda kóshý múmkindigin qarastyrady.
Sonymen qatar, respondentterdiń basym bóligi — 78,5% — jaqyn arada elden ketýdi josparlamaıtynyn bildirgen.
Saýalnama nátıjesi kóshý týraly oıdyń kóbine jas ereksheligine baılanysty ekenin anyqtady. Mysaly:
- 18-29 jas aralyǵyndaǵy jastardyń 25%-i kóshýdi qarastyrady;
- 30 jastaǵylar arasynda bul kórsetkish 30%-ke jaqyn.
Orta jastaǵy respondentterdiń 10,7%-i naqty kóshýdi josparlap otyrǵanyn bildirgen.
Respondentterden kóshýge áser etetin basty sebepter suraldy. Jaýaptardyń negizgi toptamasy mynadaı:
- Joǵary jalaqy alý múmkindigi – 24,5%;
- Ózderi men balalary úshin perspektıvanyń joqtyǵy – 23,9%;
- Jaqsy jumys tabý – 14%;
- Ózin-ózi damytýǵa jaqsy jaǵdaı – 13,2%;
- Sapaly bilim alý múmkindigi – 11,7%.
Sonymen qatar, keıbir respondentter sapaly medıınalyq qyzmetke (4,9%), qolaıly ekologııa men klımatqa (3,8%), qaýipsizdikke (3%), týystarǵa jaqyn bolýǵa (2,6%) nemese kásibı ósýge (4,4%) umtylatynyn aıtty.
Emıgraııa týraly kózqaras ta qoǵamnyń mańyzdy kórsetkishi. Respondentterdiń:
- 63,3%-i shetelge qonys aýdarýshylarǵa túsinistikpen qaraıtynyn aıtqan;
- 11,4%-i olardy synaıtynyn bildirgen;
- 21%-i bul máselege beıtarap qaraıdy.
Kóshi-qonnyń keleshegine qatysty pikirler ártúrli boldy:
- 39,2%-i aldaǵy 3-5 jylda Qazaqstannan bilikti mamandardyń ketýi arta túsedi dep sanaıdy;
- 21,7%-i kerisinshe, elge mıgranttar aǵyny kóbeıedi dep oılaıdy;
- 18,7%-i elden ketýshiler men kelýshiler sany shamamen teń bolady degen pikirde;
- 20,4%-i naqty jaýap berýge qınalǵan.
Saýalnama boıynsha qazaqstandyqtar úshin shetelge kóshýge eń tartymdy elder:
- AQSh – 7,7%;
- Reseı – 6,2%;
- Eýropa elderi – 5,1%;
- Túrkııa – 4,6%;
- Kanada – 2,6%.
Sonymen birge, respondentterdiń 35%-i kóshýge nıet bildiretin el joq ekenin aıtty.
DEMOSCOPE sarapshylarynyń pikirinshe, bilikti mamandardyń shetelge kóshýi Qazaqstandaǵy ómir súrý sapasymen jáne memlekettik basqarý tıimdiligimen tyǵyz baılanysty. Bul máseleni sheshý úshin:
- Ekonomıkalyq ál-aýqatty arttyrý;
- Bilim berý sapasyn jaqsartý;
- Zamanaýı medıınanyń qoljetimdiligin qamtamasyz etý;
- Qaýipsizdikti kúsheıtý qajet.
Sarapshylar atap ótkendeı, memleketti basqarý sapasyn arttyrmaı, kásibı mamandardy qoldaý sharalaryn qabyldamaı, emıgraııanyń teris tendenııalaryn ózgertý qıyn bolady.
Qazaqstannan kóshýdi oılaıtyn azamattardyń sanynyń artýy — eldegi áleýmettik-ekonomıkalyq jáne gýmanıtarlyq máselelerdi sheshý qajettiliginiń aıqyn belgisi. Memleket pen qoǵamnyń bul máselege ýaqytynda nazar aýdaryp, tıisti sharalar qabyldaýy qajet, óıtkeni adam kapıtaly — kez kelgen memlekettiń eń qundy resýrsy.
