Din – qashanda ózekti taqyryp. Osy taqyryp tóńireginde túrli daýly oılar týyndap, kereǵar pikirler aıtylady.
Tarıhshy, jazýshy, qazaqtyń aýyz ádebıetin zertteýshisi, ǵalym Muhtar Maǵaýın «Halyq úni» ıýtýb-arnasyna bergen suhbatynda qazaq qoǵamy men mádenıetindegi dinniń jaǵdaıy týraly aıtty.
«Din – apıyn degen Lenın. Apıyn az qoldansa – em, kóp qoldansa – aýrý, men solaı oılaımyn. HHI ǵasyrdyń aıaǵy–HH ǵasyrdyń basynda qazaq zııalylary, qaıratkerleri nege qarsy kúresti? Otarlyqqa qarsy áreket jasady, dinge qarsy kúresti. Din degen – qarańǵylyq. Ásire dinshildik túkke keregi joq. Mádenıetke din emes, ǵylym-bilim, meshit emes, mektep jetkizedi. Dinshildik qatty kúsheıip ketti. Musylmandyqtyń qansha paıdasy bar, ımanymyz durys: «Lá ıláhá ılallah Muhammádúr rasýlýllah» - Alla bir, paıǵambar haq. Al onyń ar jaǵynda bizge arabtyń, arabtyń dinshildiginiń ne keregi bar? Onyń bári bizge, tabıǵatymyzǵa jat nárse. Sondyqtan qazaq zııalylary, qazaq qaıratkerleri jappaı salafızm, vahhabızmge qarsy hat jazdy. Jalpy dinshildikti azaıtý kerek. Men osy taqyrypta jazam ba degen oıym bar. Qazaq dinnen arylýy kerek, zııalylyqqa jetý kerek, zaıyrly memleket sanasyna jetý kerek. Qazir ásirese balalardy buzyp bara jatyr. Endi oılamaǵan jerde din qazaqqa qaıshy bolyp shyqty. Dindarlar «Qazaqtyń dástúr-saltyn saqtańdar» demeıdi, qazaqtyń dástúr-saltyna qarsy, kıimine qarsy. Sodan keıin qazaqtyń tilin búldirdi. Eń aıaǵy, beıit turǵyzýǵa qarsy, kelin sálem bermeýi kerek. Sonyń barlyǵy – qazaqty qurtatyn, bizge qaıshy nárse. Sondyqtan ol jaı ǵana kıim emes, birazyna zań júzinde shara qoldaný kerek (paranjy – sham). Mysaly úshin aıtaıyq, salafızmniń nasıhatshylary bar kórinedi. Nazarbaevtyń inisi otyr qazir. Memleket tarapynan, Nazarbaevtyń óziniń tarapynan qoldaý boldy. Óıtkeni ol qazaqty ekige bóledi. Onyń nasıhaty úkimetke qarsy bolmaýy kerek. Memlekettik ulttyq sanadan aıyrady. Sondyqtan memleketke qarsy jasalǵan, qazaqqa qarsy jasalǵan qylmys bolatyn. Qalaı bolǵanda da, biz birinshi qazaq bolýymyz kerek. Din qazaq dalasyna 7 ǵasyrdyń basynda keldi. Bizdiń shyn dinniń basqa dindermen aralasyp, kúsheıgen kezi Altyn ordadaǵy Ózbek hannyń túsy. Sodan beri qazaqtyń dini belgili mólsherde aqylǵa syıymdy boldy. Sonyń ózinde HH ǵasyrda qazaq zııalylary dinge qarsy shyqty: Sultanmahmuttyń jazǵany bar, basqa zııalylardyń jazǵandary bar», - dedi jazýshy.
Posmotret etý pýblıkaııý v Instagram
«Adyrna» ulttyq portaly
