ەرلان تولەۋتاي: الاش سىيلىعىن ارزانداتىپ المايىق

2604
Adyrna.kz Telegram

كەشە ۇلتتىق كىتاپحانادا وتكەن قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ حالىقارالىق "الاش " سىيلىعىنىڭ تاپسىرىلۋ سالتاناتىنىڭ كۋاگەرى بولدىم. جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى ەمەسپىن عوي، دەسەم دە اتالعان سىيلىقتىڭ يەگەرى اتانعان ديدار امانتاي دوسىما جانكۇيەر بولىپ بارعانمىن. القالى جيىن بۇل جولى داۋ-دامايسىز، ۇرىس-جانجالسىز – تىنىش ءوتتى. ء"ا", دەگەننەن ۇلىقبەك ەسدەۋلەتوۆ اعامىز باستاعان، باۋىرجان جاقىپوۆ اعامىز (مودەراتور) قوستاعان وداقتىڭ باسشىلارى قالامگەر قاۋىمدى كەلەسى جىلدان باستالاتىن جاقسى جاڭالىقتارمەن قۋانتا جەلپىنتىپ تاستادى. ودان كەيىنگى كەزەك جىل قورىتىندىسىنا بەرىلدى. شەشەندەر بىرىنەن سوڭ ءبىرى مىنبەگە كوتەرىلىپ، وتكەن جىلى جارىق كورگەن شىعارمالارعا توقتالىپ جاتتى. جىل قورىتىندىسىنىڭ سوڭى "الاش" سىيلىعىن تاپسىرۋ سالتاناتىنا ۇلاستى.

ءسويتىپ، بالالار ادەبيەتى بويىنشا – ءدىلدار مامىرباەۆا، پەرنەباي دۇيسەنبين; پوەزيا – سۆەتقالي نۇرجان، سابىر اداي، بيعايشا مەدەۋوۆا، قۋات قايرانباەۆ، باقىتجان الديار، قازبەك قۇتتىمۇراتۇلى، داۋرەن بەرىكقاجى، ەرجان الاشتۋعان، ايتقالي نارىكوۆ، سەرىك قاليەۆ; پروزا – قۇلتولەۋ مۇقاش، ديدار امانتاي، تۇرسىنحان زاكەنۇلى; دراماتۋرگيا – ءمادينا وماروۆا; ادەبيەتتانۋ – بولات جۇنىسبەكوۆ، جانۇزاق ايازبەكوۆ; دەرەكتى پروزا – زەينەپ احمەتوۆا، داۋلەت سەيسەنۇلى – جيىن سانى 20 قالامگەرىمىز حالىقارالىق "الاش" ادەبي سىيلىعىنا لايىق دەپ تانىلىپ ءھام ونىڭ يەگەرى اتاندى. بارشاڭىزعا قۇتتى بولسىن ايتامىز، قادىرمەندى قالام يەلەرى! شىعارماشىلىقتارىڭىزدىڭ يگىلىگىن كورىڭىزدەر!

دەگەنمەن، سىيلىق تۋرالى ءبىر-ەكى اۋىز پىكىرىمىزدى بىلدىرە كەتەيىك. ەشكىمنىڭ كوڭىلىنە كەلمەسىن، بۇل سىيلىقتى بىردەن 20 ادامعا بەرگەن استە دۇرىس ەمەس. كەلەشەكتە بىلاي بولا بەرسە، بۇل سىيلىقتا قۇن قالمايدى، الاش ۇعىمىن دا ارزانداتىپ الامىز. سوسىن ەكى جىلدا ءبىر رەت بەرىلىپ تۇرىلسا دا بولادى. ەگەر دە مىنا قارقىنمەن جىلدا وسىلاي بەرىلە بەرسە، جو 700 مۇشەسى نەبارى 35 جىلدا تەگىس ماراپاتالىپ بىتەدى ەكەن. سوندىقتان ءار ەكى جىل سايىن ادەبيەتتىڭ ءار جانرى بويىنشا ءبىر-بىردەن عانا بەرىلسە – قۇبا-قۇپ. سونىڭ وزىندە التى ادام ماراپاتتالادى ەكەن. "الاش" سىيلىعى التى الاشتىڭ التى قالامگەرىنە بەرىلدى!" دەگەن جارقىن ءسوز قانداي اسقاق ەستىلمەك! التى الاش دەمەكشى، اتى حالىقارالىق بولعان سوڭ اتالمىش سىيلىق كەزىندە الاش ۇراندى بولعان ءتۇبىمىز ءبىر تۋىستارىمىز: نوعاي، قىرعىز، قاراقالپاق، باشقۇرت، ءتىپتى، وزبەك، تاتار، تۇركىمەن ادەبيەتىنىڭ وكىلدەرىنە بەرىلسە دەيمىز. بۇل ءوز كەزەگىندە قازاقتىڭ الاشقا اعا جۇرت ەكەنىن ايگىلەپ ءارى ادەبيەتىمىزدىڭ مارتەبەسىن بيىكتەتىپ، مەرەيىن وسىرەر ەدى. سوندا "الاش" سىيلىعى – اتى مەنەن زاتىنا لايىق بولىپ، تۇركى حالىقتارى: ءتۇبىر ءتىلىمىز قازاق ءتىلى بولسىن دەپ جاتقان مىنا زاماندا، تۇرىك الەمىن تۋىستىق بايلانىستاردىڭ تورەسى – ادەبيەت پەن ونەر ارقىلى جاقىنداستىرۋ ميسسياسىن ارقالار ەدى.

ۋتوپيا بولسا دا، "ارمانداپسىڭ اقتوقتى..." دەسەڭىزدەر دە – ايتايىن، ەگەر كەلەشەكتە "الاش" سىيلىعى ءۇشىن جەڭىمپاز قالامگەرگە ءبىر ميلليون دوللار سىياقى تاعايىندالار بولسا، بۇل – كۇللى تۇركى الەمىنىڭ ەڭ باستى ادەبي بايگەسى بولىپ تابىلىپ ءھام قالامگەرلەر اراسىندا جازۋعا دەگەن قۇلشىنىس تۋعىزىپ... قىسقاسى، تۇركى حالىقتارى ادەبيەتىنە جويقىن سەرپىلىس اكەلەر ەدى.

ءاسىلى "الاش" دەگەن ءسوز دە، سىيلىق تا جەڭىل بولماعانى ءلازىم. كەلەشەكتە "الاش" ۇعىمىن قاسيەتتەندىرۋگە (ساكراليزاتسيا) ماقساتتانۋىمىز كەرەك. بۇل – ۇلت باعىن (ساناسىن) وياتۋعا جاسالعان جوسىقتى قادام بولماق. كەشەگى كۇننەن بەرى مەملەكەتىمىزدىڭ ستراتەگيالىق ارىپتەسى اتانىپ جاتقان قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ حالىقارالىق "الاش" سىيلىعى وسى نيەتتىڭ باسى بولعاي!

 

پىكىرلەر