قىس كەلدى دەگەنشە، ەلگە الەك كەلدى دە. جىلىتۋ ماۋسىمىنا دايىندىق ەسىگىمىزدى كۇز قاققاننان باستالادى. جىل سايىن قايتالاناتىن وسى ءبىر پروتسەسس بارىسىندا جاسالىپ جاتقان جۇمىستار مەن جىبەرىلەتىن قاتەلىكتەر دە از ەمەس. جالعىز الماتى وبلىسىنىڭ وزىندە جىلىتۋ ماۋسىمىن ويداعىداي اتقارۋ ءۇشىن 13.7 ملرد تەڭگە قاراستىرىلدى دەپ حابارلايدى Egemen.kz. ونىڭ ىشىندە 3.3 ملرد تەڭگە جىلىتۋ نىساندارىن جوندەۋگە، 10.4 ملرد تەڭگە قاجەتتى وتىن ساتىپ الۋعا بولىنگەن. ودان بولەك كومىر تۇتىناتىن تۇرعىندارعا 202.5 توننا كومىر ساتىلسا، 94.1 توننا كومىر قويمالاردا ساقتاۋلى تۇرعان كورىنەدى.
ال مينيسترلىكتىڭ ايتۋىنشا الدىڭعى جىلعى جىلىتۋ ماۋسىمى تۇراقتى رەجيمدە وتكەن كورىنەدى. الايدا تابيعي قۇبىلىستار سالدارىنان ەلەكتر بەرۋ جەلىلەرى سىر بەرە باستاعان. جىلىتۋ ماۋسىمىندا جىلۋمەن جابدىقتاۋ كاسىپورىندارىنىڭ جەرگىلىكتى اكىمدىك بەكىتكەن تەمپەراتۋرالىق كەستەنى ساقتاماۋىنا قاتىستى 44 جاعداي تىركەلگەن ەكەن. مينيسترلىكتىڭ ايتۋىنشا جىلىتۋ ماۋسىمىن وتكىزۋ كەزىندەگى ەڭ باستى ماسەلە وتىن ءۇشىن ەلەۋلى مولشەردەگى كرەديتورلىق بەرەشەك ەكەن. مينيسترلىكتىڭ ايتۋىنشا جىلىتۋ ماۋسىمىن وتكىزۋ كەزىندەگى ەڭ باستى ماسەلە وتىن ءۇشىن ەلەۋلى مولشەردەگى كرەديتورلىق بەرەشەك ەكەن. 2020 جىلعى دەرەكتەرگە سايكەس ەنەرگيا ءوندىرۋشى ۇيىمداردىڭ «قازترانسايماق» اق الدىنداعى قارىزى 667 ملن تەڭگەنى قۇرايدى. 2019 جىلى 7 ملرد 481 ملن-دى قۇراعان كورىنەدى. ال «بوگاتىر-كومىر» جشس الدىنداعى 2020 جىلعى بەرەشەگى 1 ملرد تەڭگەگە جۋىق.
وسى 2020 جىلعى جىلىتۋ ماۋسىمىنا جۇرگىزىلگەن مونيتورينگ بارىسىندا كەي وڭىرلەردە نازار اۋدارۋعا تۇرارلىق ماسەلەنىڭ بار ەكەنىن كوردىك.
باتىس قازاقستان وبلىسىندا نارىق سۋبەكتىلەرى اراسىندا بەرەشەكتى تولەمەۋ جانە جيناقتاۋ بويىنشا پروبلەمالار بار.
ال قاراعاندى وبلىسىندا بولسا، «ارسەلورميتتال تەمىرتاۋ» اكتسيونەرلىك قوعامنىڭ ەكىنشى جىلۋ ەلەكتر ورتالىعى قازاندىقتارىنىڭ ءجيى ىستەن شىعۋى سالدارىنان تەمىرتاۋ قالاسى تۇرعىندارىندا جىلۋ ەنەرگياسىنىڭ تاپشىلىعى ورىن الدى. ال جوندەۋگە بولىنگەن قاراجات قازاندىقتىڭ اپپاتىق جاعدايىن تومەندەتە المادى. ەكىنشى جىلۋ ەلەكتر ورتالىعىنىڭ نەگىزگى جابدىعىنىڭ ورتاشا توزۋ كورسەتكىشى 77%. جىلىتۋ ماۋسىمىندا بەس قازان جۇمىس ىستەپ، ءبىر قازان رەزەرۆتە بولۋى ءتيىس. جىلۋ قۋاتىنىڭ تومەندەۋى سالدارىنان تەمىرتاۋ قالاسىنىڭ تۇرعىندارىندا جىلىتۋ ماۋسىمىندا بەس قازان جۇمىس ىستەپ، ءبىر قازان رەزەرۆتە بولۋى ءتيىس. جىلۋ قۋاتىنىڭ تومەندەۋى سالدارىنان تەمىرتاۋ قالاسىنىڭ تۇرعىندارىن 2 تاۋلىك بويى جىلۋسىز وتىرعان. وسى فاكتىلەر نەگىزىندە اتومدىق جانە ەنەرگەتيكالىق قاداعالاۋ مەن باقىلاۋ كوميتەتىنىڭ جەرگىلىكتى دەپورتامەنتى 2020 جىلدىڭ 10 ناۋرىز بەن 25 ناۋرىز ارالىعىندا اتالعان كاسىپورىندا تەكسەرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزگەن بولاتىن. ناتيجەسىندە بىرنەشە تالاپتاردىڭ بۇزىلعانى انىقتالدى.
ال پەتروپاۆلدا ماۋسىم باستالار الدىن جىلۋ بەرۋ كەزىندە ءبىرشاما قيىندىقتار تۋىنداعىن. جىلۋ بەرۋ 15 قىركۇيەكتە باستالعانىمەن 40-قا جۋىق مەكەمەلەرگە ايعا جۋىق ۋاقىت جىلۋ بەرىلمەگەن. ولاردىڭ قاتارىندا تۇرعىن ۇيلەر دە بولعان ەكەن.
تۇركىستان وبلىسىنداعى «كەنتاۋسەرۆيس» مەملەكەتتىك كوممۋنالدىق كاسىپورىنىندا جوندەۋ جۇمىستارىن قارجىلاندىرۋ جانە وتىن ساتىپ الۋعا بايلانىستى پروبلەمالار بار. جوندەۋ جۇمىستارىنا ءبولىنۋى ءتيىس جالپى سومما 1 ملرد 980 ملن تەڭگە، ال بيىلعى جىلعى جىلىتۋ ماۋسىمىن ويداعىداي اتقارۋ ءۇشىن 1 ملرد 273 ملن تەڭگە كەرەك.
نەگىزگى جوندەۋ كەستەسىنە سايكەس 2021 جىلى 8 ەنەرگوبلوكتى، 48 قازاندى، 49 ترۋبينانى جوندەۋ جوسپارلانعان. ءارتۇرلى كەزەڭدەردە 4 ەنەرگوبلوكتا، 13 ترۋبينادا، 15 قازاندا جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. جوندەۋ جۇمىستارى 4 قازاندا اياقتالادى دەپ جوسپارلانعان.
2020-2021 جىلعى جىلىتۋ ماۋسىمىن وتكىزۋ قورتىندىسى بويىنشا اتقارىلۋى ءتيىس جۇمىستار:
1. ەلەكتر ستانتسيالارىندا، ەلەكتر جەلىلەرىندە جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ;
2. وتىن جەتكىزۋشىلەر الدىنداعى بەرەشەكتى ازايتۋ;
3. تۇتىنۋشىلاردىڭ كوممۋنالدىق قىزمەتتەردى جەتكىزۋشىلەر الدىنداعى دەبيتورلىق بەرەشەگىن ازايتۋ;
4. الەۋمەتتىك مەكەمەلەر مەن نىسانداردى دايىنداۋ;
5. جىلىتۋ ماۋسىمىندا انىقتالعان كەمشىلىكتەردى جويۋ ءۇشىن قوسىمشا جۇمىستار قاراستىرۋ.
قازىردىڭ وزىندە الماتى وبلىسى مەن سەمەي سەكىلدى قالالار جىلىتۋ ماۋسىمىنا دايىندىقتى باستاپ كەتكەن كورىنەدى. جەرگىلىكتى اكىمدىكتەر جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ، ساقاداي ساي وتقاندارىن جەتكىزدى.
ال كومىر جەتىسپەۋشىلىگى سوڭعى جىلدارى ءجيى ورىن الىپ ءجۇر. بىرەۋلەر كومىر تاسيتىن ۆاگون جوق دەپ اقتالسا، ءبىرى اۋا رايىنا جاۋىپ باعانى شارىقتاتىپ جاتادى. قازىر قاراعاندىدا كومىر تونناسى شامامەن 7000-8000 تگ، ال وڭتۇستىك وڭىرلەردە 13-14000 تگ-دەن. قىس تۇسكەندە بۇل باعا 18-20000 تگ-گە دەيىن جەتەدى.
جىل سايىن وسى جىلىتۋ ماۋسىمى كەزىندە قايعىلى وقيعالار جيىلەپ كەتەدى. 2020 جىلى جىلىتۋ ماۋسىمى باستالعاننان جەلتوقسان ايىنا دەيىنگى از عانا ارالىقتا تەك ەلوردامىزدىڭ وزىندە 570 ءورت وقيعاسى تىركەلىپ، 18 ادام ورتتەن قازا تاپقان ەكەن. ءتىلسىز جاۋدىڭ ءورشۋى اسىرەسە قاراپايىم پەشتەردى قولداناتىن جەر ۇيلەردە كوپ كەزدەسەدى. تۇرعىندار قاراپايىم قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىنەن حابارسىز، پەشتەر تالاپتارعا ساي سالىنباي جاتادى. ال شىمكەنت قالاسىندا بولسا، اتالعان جىلى 10 ادام يىستەن ۋلانىپ كوز جۇمعان كورىنەدى. 2019 جىلى نۇر-سۇلتان قالاسىندا قازا بولعان بەس بالانىڭ قازاسى ءالى كۇنگە ەسىمىزدەن كەتە قويعان جوق. مۇنداي قايعىلى وقيعالاردىڭ قايتا ورىن الماۋى ءۇشىن قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ورىنداۋ ماڭىزدى. ساقتىقتا قورلىق جوق!
ءابلازىموۆا مارجان
