قورعانىس سالاسى - ءار ءتۇرلى سىن مەن تۋىنداعان ماسەلەلەرگە بەيىمدەلۋ قاسيەتىنە يە بولۋى ماڭىزدى. قورعانىس سالاسى – حالىقارالىق قاقتىعىستار مەن زاماناۋي قارۋ نارىعىن زەرتتەپ، زەردەدەپ وتىرۋى شارت.
«قورعانىس جانە قارۋلى كۇشتەر تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىنا سايكەس، قورعانىس مينيسترلىگى اسكەري-تەحنيكالىق ساياسات سالاسىنداعى ۋاكىلەتتى ورگان بولىپ تابىلادى. بۇل قورعانىس ۆەدومستۆوسىنا قارۋلى كۇشتەر ءۇشىن عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ۇلتتىق گۆارديا، ۇقك شەكارا قىزمەتى، ارنايى قۇرامى بار باسقا دا اسكەري قۇرالىمدار ءۇشىن قانداي قارۋ-جاراق پەن اسكەري تەحنيكانىڭ بولۋى كەرەك ەكەنىن انىقتاۋعا قۇقىلى ەكەنىن بىلدىرەدى. بۇل كوپ قىرلى ۇجىمدىق جۇمىس جانە ول ءار ءتۇرلى اسكەري قۇرالىمداردىڭ قارۋى مەن تەحنيكاسىنىڭ بىرىگۋى مەن ۇيلەسىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا جۇزەگە اسادى. قانداي اسكەري تەحنيكا قاجەت ەكەنىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن ىقتيمال قاۋىپتەر مەن تاۋەكەلدەردىڭ سيپاتىن زەرتتەيدى، قاداعالاپ وتىرادى. اسكەري ماماندار ايماقتاعى قازىرگى ساياسي جانە اسكەري جاعدايدى ۇنەمى تالدايدى، ەلدىڭ اۋماقتىق تۇتاستىعى مەن تاۋەلسىزدىگىنە ىقتيمال قاۋىپتەردى انىقتايدى، الەمدە بولىپ جاتقان سوعىستار مەن ىقتيمال قارۋلى قاقتىعىستاردىڭ سيپاتى مەن ەرەكشەلىكتەرىن زەرتتەيدى. بۇل زەرتتەۋلەر مەن ەرەكشەلىكتەر زاماناۋي قۋاتتى اسكەر قالىپتاستىرۋعا، قورعانىس سالاسىنا قارۋ ساتىپ الۋعا نەگىز بولادى. مىسالى قاراباق سوعىسىنان كەيىن سوققى جاساۋشى درونداردىڭ ارتىقشىلىقتارى كورىنە باستادى، ال كەرىسىنشە درونداردان قورعانا الماعان اسكەري تەحنيكا تۇرلەرىنە دەگەن سەنىمسىزدىك ارتتى. مىنە، وسىنداي ءتۇرلى جاعدايلار مەن قاقتىعىستاردى قاراپ وتىرۋ اسا ماڭىزدى.
مىسالى افريكا، تاياۋ شىعىس، كاۆكاز بەن اۋعانستانداعى سوڭعى اسكەري قاقتىعىستار بارلاۋ جانە ەلەكتروندى سوعىس، ۇشقىشسىز اۋە جۇيەلەرى مەن اۋە قورعانىسى جۇيەلەرى، روبوتوتەحنيكانىڭ ماڭىزدىلىعىن ارتتىردى. سونىمەن قاتار ءتۇرلى مەملەكەتتەردىڭ، سونىڭ ىشىندە قازاقستاننىڭ قارۋلى كۇشتەرى تابيعي جانە تەحنوگەندىك سيپاتتاعى توتەنشە جاعدايلاردىڭ سالدارىن جويۋعا، پاندەميا كەزىندە حالىققا كومەك كورسەتۋگە قاتىسادى. بۇل قوسارلانعان كومپونەنتتەردى، ياعني، سوعىس ۋاقىتىندا عانا ەمەس، بەيبىت ۋاقىتتا دا قولدانۋعا بولاتىن قوندىرعىلار مەن جابدىقتاردى ازىرلەۋ قاجەتتىلىگىن كورسەتەدى. اسىرەسە سوڭعى جىلدارى بۇل قاۋىپتى دە ەسكەرە وتىرىپ جۇمىس ىستەۋدىڭ ماڭىزدى ەكەنى ايقىندالدى.
ولارعا ينجەنەرلىك، مەديتسينالىق، رادياتسيالىق، حيميالىق جانە بيولوگيالىق قورعانىس قوندىرعىلارى كىرەدى. ارينە وقيعالاردىڭ دامۋىنىڭ بارلىق ىقتيمال ستسەناريلەرىن ەسەپتەپ، ولاردى قۇزىرلى مەملەكەتتىك ورگاندارمەن تالقىلاپ، ەل باسشىلىعىنا قارۋلى كۇشتەردى ۇزاق مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا دامىتۋ مەن قايتا قارۋلاندىرۋ بويىنشا ۇسىنىستار ەنگىزىلىپ وتىرادى. ولار بەكىتىلگەننەن كەيىن بولىنگەن بيۋدجەت قاراجاتىن ەسكەرە وتىرىپ، وسى ۇسىنىستاردى ىسكە اسىراتىن ۆەدومستۆولىق جوسپارلار ازىرلەنەدى. بۇل بارلىق ەلدىڭ قورعانىس سالاسىندا بولاتىن قالىپتى قۇجاتتىق نەگىزدەر.
سوڭعى جىلدارى قارۋلى كۇشتەرگە كوپفۋنكتسيونالدى سۋ-30سم ۇشاقتارى، مي-35م شابۋىلدىق تىكۇشاقتارى، بارلاۋدىڭ ءار ءتۇرلى تيپتەرى مەن «ارلان» بروندى ماشينالارى، «نۇر» مەن «روزا» قازىرگى زامانعى ءۇش كوورديناتتى راديولوكاتسيالىق ستانتسيالار الىندى. بۇل اسكەرلەردىڭ جاۋىنگەرلىك مۇمكىندىكتەرىن ەداۋىر ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەردى. ونىڭ ۇستىنە قازىرگى زامان تالابىنا ساي قارۋلاردى الۋ جالعاسىن تابا بەرمەك. جوعارىدا ايتقانىمىزداي قارۋلى كۇشتەر سوققى جاساۋشى درونداردى الۋدى ارتتىرماق. ۇشقىشسىز دروندارعا قىزىعۋشىلىق تۋدىرعان تاۋلى قاراباق قاقتىعىسىنان الدەقايدا ەرتەرەك بۇل نەگىزدە قادامدار جاسالىپ تا ۇلگەرگەن ەدى. 2016 جىلى ارميا ءۇشىن Wing Loong بارلاۋشى جانە سوققى بەرۋشى اپپاراتىن ساتىپ الدى، 2017 جىلى قارۋلى كۇشتەردە ۇشق دايىندايتىن ورتالىق قۇرىلدى. 2017 جىلى قازاقستان ايماقتىق دەڭگەيدە درونداردى ۇيرەنۋ جانە تاجىريبە الماسۋ ماقساتىن كوزدەيتىن جارىستاردى ۇسىندى. حالىقارالىق ارميا ويىندارى اياسىندا ۇشقىشسىز ۇشۋ اپپاراتتارىنىڭ وپەراتورلارى دايىندالىپ، كاسىبي دەڭگەيگە جەتتى.
بىرنەشە زىمىران جۇيەلەرى، ارتيللەريالىق اتىستى باسقاراتىن ماشينالار، بارلاۋ كەشەندەرى، «بارىس» بروندالعان دوڭعالاقتى ماشينالارى، اۋە شابۋىلىنا قارسى قارۋ جانە باسقالارى دا يگەرىلىپ، ساتىپ الىنۋدا. عىلىمي پوتەنتسيالدى دامىتۋ جانە ءوندىرىستىڭ جاڭا تۇرلەرىن يگەرۋ ماقساتىندا قورعانىس مينيسترلىگى اسكەر ۇزاق مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا قىزىعۋشىلىق تانىتاتىن اسكەري ءونىمنىڭ 110 ءتۇرىنىڭ ءتىزىمىن جاساپ، يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگىنە تاپسىردى. سونىمەن قاتار اسكەري-ونەركاسىپتىك كاسىپورىنداردىڭ وكىلدەرىن جيناپ، ولارعا سول مىندەتتەردى شەشۋ جاعى دا قويىلعان.
پاندەميا جانە اسكەر
قازاقستان اسكەرى كەز كەلگەن جاعدايعا جىلدام بەيىمدەلىپ، جاڭا قاۋىپتى ەڭسەرۋگە بارىن سالادى. پاندەميا جاعدايىندا قورعانىس مينيسترلىگى مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىنىڭ قۇرامىن تەز ارادا وزگەرتىپ ۇلگەردى. بىرىنشىدەن، بۇل اسكەري مەديتسيناعا قاتىستى ەدى. 2020 جىلى مەديتسينالىق بولىمشەلەردىڭ مۇمكىندىكتەرىن ارتتىرۋ ءۇشىن اعىمداعى جىلى اسكەرگە كىرۋگە ءتيىس ەكى جىلجىمالى پتر زەرتحاناسى مەن مودۋلدىك دالالىق ينفەكتسيالىق اۋرۋحانا ساتىپ الىندى. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى وسىنداي قىزمەتتەردى ۇسىنۋدا قيىندىقتار تۋىنداعان شالعايداعى گارنيزونداردا اسكەري قىزمەتشىلەر مەن ولاردىڭ وتباسى مۇشەلەرىن دياگنوستيكالاۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن تاعى ەكى جىلجىمالى پتر زەرتحاناسى قوسىمشا الۋدى ءجون دەپ تاپتى. اسكەر كارانتيندىك شەكتەۋلەردى ساقتاۋدا، كوروناۆيرۋستىق ينفەكتسيانى انىقتاۋدا ۇلكەن كومەك كورسەتتى. ۆيرۋس جۇعۋ قاۋپى ارتقىن ساتتە، اسكەري مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى مىڭداعان ادامنىڭ ءومىرى ءۇشىن جان اياماي كۇرەستى.
قازاقستان قورعانىس سالاسى وسىنداي كوپقىرلى جانە وزگەرمەلى ۇدەرىستەردى باستان كەشىرىپ، بەيىمدەلگىش قاسيەتى دامىعان مىقتى قۇرىلىم.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
