بەلگىلى پروفەسسور ءالىمحان جۇنىسبەك ومىردەن وزدى

6468
Adyrna.kz Telegram

ا.بايتۇرسىنۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ باس عىلىمي قىزمەتكەرى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ءالىمحان جۇنىسبەك قايتىس بولدى، دەپ حابارلايدى «ادىرنا» ءتىلشىسى.

ءالىمحان جۇنىسبەك 1938 جىلى 12 مامىردا وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، ءشاۋىلدىر اۋدانى (قازىرگى وتىرار اۋدانى), قارعالى اۋلىندا تۋعان. 1955 جىلى تۇركىستان قالاسىنداعى № 19 قازاق ورتا مەكتەبىن بىتىرگەن. 1958 جىلى الماتىداعى س.م.كيروۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى (قازىرگى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى) فيلولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى بولىمىنە وقۋعا ءتۇسىپ، 1963 جىلى ءبىتىرىپ شىققان.

ول قازاق فونەتيكاسىنا، ورفوگرافيا مەن ورفوەپيا ماسەلەلەرىنە، سينگارمونيزم تەورياسىنا ەڭبەك سىڭىرگەن عالىم. جالپى، تۇركى جانە قازاق تىلتانىمىنداعى سوزقۇراۋىش (پروسوديكا سلوۆا) ماسەلەسى; قازاق تىلىندەگى سينگارمونيزم (ۇندەسىم تۇرلەنىم) زاڭى; قازاق ءتىلىنىڭ ارتيكۋلياتسيالىق بازاسى (مودەلى) قۇرامىنداعى ارتيكۋلياتسيالىق ۇلگىلەر; قازاق تىلىندەگى بۋىن جانە مورفەمانىڭ دىبىس قۇرامى مەن جەلىسى (لينەينايا ۆەليچينا); لاتىن الىپبيىنە كوشۋ ماسەلەلەرى; قازاق ءتىلىن وزگە ۇلت وكىلدەرىنە ۇيرەتۋ ادىستەمەسى ماسەلەلەرىمەن اينالىستى.

سينگارمونيالىق باعىت ءا.جۇنىسبەك ەڭبەكتەردىڭ ارقاسىندا قالىپتاسىپ، عىلىمي اينالىمعا ءتۇسىپ، قالىڭ وقىرمانعا تانىمال بولدى. نەگىزگى ەڭبەكتەرى: «قازاق گرامماتيكاسى» (سەگمەنتتى فونەتيكا ءبولىمى). استانا، 2002; «قازاق فونەتيكاسى». الماتى، 2009; ۆۆەدەنيە ۆ سينگارمونيچەسكۋيۋ فونەتيكۋ. الماتى، 2009. قازاقشا-ورىسشا فونەتيكالىق سوزدىك. ورال، 2009), «قازاق ءتىل ءبىلىمىنىڭ ماسەلەلەرى»، الماتى، 2018. تۇركى تىلدەرىندە سوزدىك ەكپىننىڭ جوق ەكەندىگىن دالەلدەپ شىققان. قازاق ءتىلى ۇندەسىم (سينگارمونيالىق) ءتىل بولعاندىقتان، ونىڭ دىبىس قۇرامىنا ءتان ۇعىمدار مەن اتاۋلاردىڭ ءوز ەرەكشەلىگىن كورسەتە ءبىلدى. مىڭنان اسا فونەتيكالىق اتاۋلاردى قۇراستىرىپ، اينالىمعا ەندىردى.

2007 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ عىلىمىن دامىتۋعا سىڭىرگەن ەڭبەگى ءۇشىن» توسبەلگىسىمەن، «ەرەن ەڭبەگى ءۇشىن» مەدالىمەن جانە مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋعا قوسقان ۇلەسى ءۇشىن «نۇر وتان» حدپ-نىڭ ءىى دارەجەلى ديپلومىمەن (2009) ماراپاتتالعان.

«ادىرنا» ۇجىمى مارقۇمنىڭ تۋعان-تۋىستارىنا كوڭىل ايتادى.

پىكىرلەر