ارينە، ار-وجدانى مەن يمانى بولسا.
وقىرمانعا تۇسىنىكتى بولۋى ءۇشىن اڭگىمەنى ارىدان باستالىق.
كەشەلى-بەرى ينتەرنەتتى اقتارىپ وتىرىپ ەكى بىردەي جاڭالىققا كوزىم ءتۇستى.
ءبىرىنشىسى، بىرىككەن اراب امىرلىكتەرى شەيحتارىنا قازاق دالاسىندا قۇسبەگىلىك قۇرىپ، دەمالىس جاساۋىنا رۇقسات بەرىپپىز. قوش دەلىك! بۇل شەيحتار اۋلاناتىن قۇستاردى اۋەلى كوپتەپ ءوسىرىپ، يەن دالاعا ۇشىرادى، كەيىن سولاردى اۋلايدى. بۇعان دەيىن دە ولار كەلگەن، بۇدان كەيىن دە كەلەدى. قوناقجاي حالىقپىز، دوستىققا ارقاشان دا ەسىگىمىز اشىق. شەيحتاردىڭ قازاقستانعا دەگەن كوزقاراستارى جاقسى، باسىمىزعا كۇن تۇسكەندە كومەك قولىن سوزىپ تا وتىرادى. بىلتىردان بەرى ءبىزدىڭ ەلىمىزگە ۇشاقتارمەن گۋمانيتارلىق كومەكتەرىن دە جىبەرگەن. شىمكەنتتە ۇلكەن مەشىت جانە «انا مەن بالا» ورتالىعىن سالىپ بەردى. ەكى ەلدىڭ باسشىلارى دا ءجيى كەزدەسىپ تۇرادى. ءبىزدىڭ مىڭداعان تۋريست دۋبايدان شىقپايدى. جالپى، قازاقستان مەن ءباا قاتىناسى قالىڭ، سىيلاستىعى جوعارى ەلدەر دەۋگە كەلەدى.
ەكىنشى جاعىنان جاڭالىعىم، قىتاي بانگلادەشكە «سينوفارم» ۆاكتسيناسىنىڭ ءبىر دوزاسىن 10 اقش دوللارىنا ساتىپ، ونىڭ دوزاسىن 15 دوللاردان الىپ جاتقانىن باسقا ەلدەر ەستىپ قويىپ، حالىقارالىق جانجال بولىپ جاتىر ەكەن. ءيا، ءسىز قاتەلەسكەن جوقسىز، «سينوفارم» ۆاكتسيناسى جاقىندا عانا قازاقستان ءاربىر دوزاسىن 31,1 دوللاردان قىپ-قىزىل شىعىن اقشاعا ساتىپ العان «حايات-ۆاكس» ۆاكتسيناسىنىڭ وريگينالى. ءبارىمىز اۆتوكولىگىمىزگە قوسالقى بولشەك الامىز، ونى بىلەمىز، وريگينال مەن دۋبليكاتتىڭ باعاسىنىڭ ايىرماشىلىعى ەكى ەسە كوپ ەكەنىن. ال، «حايات-ۆاكس» ۆاكتسيناسى «سينوفارمنىڭ» ۆاكتسيناسىنىڭ دۋبليكاتى.
ەندى وسى ەكى جاڭالىقتى ءوزارا بايلانىستىرۋعا تالپىنىپ كورەيىك. وڭاي ەمەس. وريگينالىن جۇرتتىڭ بالاسى 10 دوللارعا الىپ جاتقاندا ، قازاق ونىڭ دۋبليكاتىن 31,1 دوللارعا سالىپ العانىنا مىڭ العىسىن ايتىپ، جالىنعانداي بولىپ وتىرمىز. كىمنەن دەسەڭىزشى؟ جاقىن مۇسىلمان ەلىنەن. ءباا-دەن. بۇل ەل جەر جاھانعا قايىرىمدىلىق شارالارىن جاساۋمەن ءماشھۇر ەل، جىلىنا قانشاما ەلدەرگە ميللياردتاعان دوللار قاراجاتتى قايىرىمدىلىققا جۇمسايدى. وسى ەل مىڭداپ، قويداي قىرىلعان ەلگە كوروناۆيرۋسقا قارسى ۆاكتسينانى حالىقارالىق نارىقتاعى باعاسىنان ارتىق ەتىپ بىزگە ساتتى. وسىدان تاعى دا بايىپ كەتەتىنىنە سەنبەيمىن. ءوز باعاسىنا دەمەي-اق قويايىن، ەڭ ارىسى ءبىر دوزاسىن 5 دوللاردان ساتسا دا زيان شەكپەسىنە سەنىمدىمىن. ولاردىڭ شىعارىپ وتىرعان ۆاكتسيناسىنىڭ باعاسىنىڭ زاۋىتتاعى قۇنى 1-2 دوللاردان دا اسپايدى ەكەن.
ال ەندى، حالىقارالىق قاۋىمداستىق «ۆاكتسينالىق مارشال جوسپارى» دەپ اتاپ جۇرگەن، دامىعان ەلدەردىڭ ۆاكتسيناعا قولى جەتپەي جۇرگەن ەلدەرگە ۆاكتسينانى تەگىن نەمەسە ءوز باعاسىنا ارزان بەرەيىك دەگەن ساياساتى ءبىزدىڭ ەكى ەلدىڭ اراسىندا قولدانىلماي قالعانى قانداي وكىنىشتى!
ماقالامنىڭ باسىنداعى 11 ميلليارد تەڭگەگە قايتا ورالايىن. قازاقستان 1 ميلليون دوزانى 31,1 ميلليون دوللارعا ساتىپ الدى. 1 ميلليون دوزانى 5 دوللاردان ەسەپتەسەك، 5 ميلليون دوللار بولاتىن ەدى. 31,1 ميلليوننان 5 ميلليوندا الىپ تاستاساق، 26,1 ميلليون دوللار وزىمىزگە قالاتىن ەدى عوي. دوللاردىڭ قازىرگى كۋرسى 428 تەڭگە دەسەك، بۇل قاراجات 11 ميلليارد تەڭگەدەن اسىپ كەتەدى ەكەن. ەندىگى ماقسات، امىرلىكتەردىڭ شەيحتارىن ار-وجدان مەن يمانعا شاقىرىپ، ۆاكتسينا بويىنشا 31,1 ميلليون دوللارلىق مامىلەنىڭ دوس ءارى مۇسىلمان ەلدەردىڭ اراسىندا جاسالىپ كەتكەنىن ۇلكەن قاتەلىك دەپ باعالاپ، ءاربىر دوزانى 5 دوللاردان قايتا ەسەپتەتىپ، ارتىق تولەنگەن 26,1 ميلليون دوللاردى قازاقستان حالقىنىڭ پايداسىنا قايتارۋ تۋرالى تاپسىرما بەرۋىن ءوتىنىپ سۇرايمىن. بالكىم، ساتۋشى ۇيىم – «Julpar» كومپانياسى اڭقاۋ قازاقتاردى كورىپ، پىسىقتىق جاساپ، ساتىپ تا جىبەرگەن شىعار. ول كوممەرتسيالىق ۇيىم، مۇمكىن ول جاعىنان بۇل كومپانيانى تۇسىنۋگە دە بولادى. بىراق، ايتىپ وتكەنىمدەي، ءدىني نانىم، دوستىق قاتىناستار، قاتەرلى اۋرۋعا قارسى قارا حالىقتىڭ مۇددەسى جاعىنان مۇنداي قۋلىق ەشكىمگە دە جاراسپايدى. سوندىقتان دا، بۇكىل قازاقستان مەن قازاق حالقىنىڭ اتىنان ارتىق تولەنىپ كەتكەن قاراجاتتى قايتارىپ بەرۋىن سۇرايمىن. بۇل اقشا بىزدە 2 بىردەي بالالار اۋرۋحاناسىن سالۋعا جەتەدى. بۇل مىڭداعان بالالاردىڭ دەنساۋلىعىن تۇزەۋگە سەبەپشى بولادى. وسى ءىستى جۇزەگە اسىرسا، امىرلىكتىڭ شەيحتارى دا ۇلكەن ساۋاپقا قالاتىن بولادى. وسىلاي جاساپ، مول ساۋاپتىڭ استىندا قالىڭىزدار، مۇسىلمان باۋىرلار!
بۇل ماقالانى «باق تۋرالى» زاڭعا سايكەس، جۋرناليستتىك سۇراۋ دەپ باعالاۋدى سۇرايمىن. سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى وسى ءوتىنىشتى قاراپ، امىرلىكتەر شەيحتارىنا جەتكىزىپ، جاۋاپ الۋلارىن سۇرايمىن.
بەكبولات قارجان،
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
