«اق جول» پارتياسى ۆەتەريناريا مەن اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارمالارىن قوسۋ – ويعا قونىمسىز دەپ سانايدى. ءتيىستى دەپۋتاتتىق ساۋالدى فراكتسيا دەپۋتاتى ا.ابىلداەۆ ءماجىلىستىڭ جالپى وتىرىسىندا جولدادى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى ر. ۆ. سكليارعا
قازاق حالقى ەجەلدەن مالدىڭ اماندىعىن ءبىرىنشى سۇراعان. اۋىلداعى اعايىننىڭ بىردەن-ءبىر كۇن كورىس كوزىنە اينالعان ءتورت تۇلىك مالدىڭ سانى جىلدان جىلعا ارتىپ كەلەدى. مال باسى كوبەيگەن سايىن ونىڭ اۋرۋلارىنىڭ تۇرلەرى دە سان الۋان كورىنىس بەرىپ وتىر.
«مەديتسينا ادامدى ەمدەسە، ۆەتەريناريا ادامزاتتى ەمدەيدى» دەگەن قاناتتى ءسوز ءوز ماعىناسىن ءالى جوعالتقان جوق. ۆەتەريناريا قىزمەتى – حالىق دەنساۋلىعىن جانۋارلار مەن ادامعا ورتاق اۋرۋلاردان قورعاۋ جونىندەگى قالقان بولىپ تابىلادى. ولار ادامدار مەن جانۋارلارعا ورتاق اسا قاۋىپتى اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋ جونىندەگى فۋنكتسيالاردى ورىنداپ، تاماق ونىمدەرىنىڭ ۆەتەريناريالىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتەدى.
وتكەن جىلى زاڭنامالارعا ەنگىزىلگەن وزگەرىستەرگە سايكەس اۋدانداردىڭ ۆەتەريناريا سالاسىنداعى مەكەمەلەرى تاراتىلىپ، ونىڭ بارلىق مىندەتتەرى وبلىستىق دەڭگەيگە ءوتتى. ءسويتىپ، وبلىس اكىمدىگىنىڭ ۆەتەريناريا باسقارمالارى - اۋداندارداعى ۆەتەريناريالىق ستانتسيالاردىڭ قىزمەتىن ۇيلەستىرۋدى، ىشكى باقىلاۋدى، باعدارلامالاردى جوسپارلاۋ مەن قارجىلاندىرۋدى، ماتەريالدىق-تەحنيكالىق جابدىقتاۋدى جۇزەگە اسىرىپ كەلەدى، ال ولارعا جۇكتەلگەن فۋنكتسيالار تىزبەسى بۇرىنعىدان دا كەڭەيتىلدى.
«ۆەتەريناريا تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى زاڭىنىڭ 10-بابى بويىنشا وبلىستاردىڭ، رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ، استانانىڭ، اۋدانداردىڭ، وبلىستىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارىنىڭ قۇزىرەتىنە سايكەس وبلىستىق ۆەتەريناريا باسقارماسىنىڭ قۇزىرەتىنە:
- دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى ۋاكىلەتتى مەملەكەتتىك ورگانمەن بىرلەسە وتىرىپ، حالىق دەنساۋلىعىن جانۋارلار مەن ادامعا ورتاق اۋرۋلاردان قورعاۋدى ۇيىمداستىرۋ جانە ءوزارا اقپارات الماسۋدى جۇزەگە اسىرۋ، ۆەتەريناريا سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتتى ىسكە اسىرۋ;
- كارانتيندى نەمەسە شەكتەۋ iس-شارالارىن بەلگىلەۋ تۋرالى شەشىمدەر قابىلداۋ، شەكتەۋ ءىس-شارالارىن نەمەسە كارانتيندى توقتاتۋ تۋرالى شەشىمدەر قابىلداۋ، ءونىم مەن شيكىزاتقا ۆەتەريناريالىق-سانيتاريالىق ساراپتامانى ليتسەنزيالاۋ;
- مال قورىمدارىن (بيوتەرميالىق شۇڭقىرلاردى) سالۋدى، رەكونسترۋكتسيالاۋدى ۇيىمداستىرۋ، ولاردى كۇتىپ-ۇستاۋدى قامتاماسىز ەتۋ، جانۋارلاردى اسىراۋ قاعيدالارىن، يتتەر مەن مىسىقتاردى اسىراۋ، سەرۋەندەتۋ قاعيدالارىن، قاڭعىباس يتتەر مەن مىسىقتاردى اۋلاۋ جانە جويۋ، جانۋارلاردى اسىراۋدىڭ سانيتاريالىق ايماقتارىنىڭ شەكارالارىن بەلگىلەۋ جونىندە ۇسىنىستار ەنگىزۋ;
- جانۋارلاردىڭ ساۋلىعى مەن ادامنىڭ دەنساۋلىعىنا قاۋىپ توندىرەتىن جانۋارلاردى زالالسىزداندىرۋ (زارارسىزداندىرۋ), قايتا وڭدەۋ، سانيتاريالىق سويۋدى ۇيىمداستىرۋ سياقتى جۇمىستار كىرەدى، ارينە جازا بەرسەڭ از ەمەس.
تاجىريبە كورسەتكەندەي، وتكەن جىلى جوعارى پاتوگەندى قۇس تۇماۋىنىڭ ءورشۋى كەزىندە قۇستاردىڭ جاپپاي قىرىلۋىنىڭ سالدارىن جويۋ، وقشاۋلاۋ جانە ودان ءارى تارالۋىن بولدىرماۋ بويىنشا ۆەتەريناريا قىزمەتىنىڭ ءرولى وتە ماڭىزدى بولدى. بۇعان قوسا، قازىرگى ۋاقىتتا كۇيدىرگى، وبا، قۇتىرۋ جانە سول سياقتى قاۋىپتى اۋرۋلاردىڭ ءورشۋى جوق، بۇل دا وسى قىزمەتتىڭ ەڭبەگىنىڭ ارقاسى. اۋىلداعى اعايىننىڭ دا قولىنداعى ازىن-اۋلاق مالى اۋىرسا، بارار جەرى – مال دارىگەرلىك مەكەمەلەر.
وسى سالانى كوتەرۋ ماقساتىندا، اعىمداعى جىلدىڭ 9 ساۋىرىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسى سەناتىنىڭ اگرارلىق ماسەلەلەر، تابيعاتتى پايدالانۋ جانە اۋىلدىق اۋماقتاردى دامىتۋ كوميتەتى مۇشەلەرىنىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسى اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ باسشىلىعىمەن وتكەن كەزدەسۋدە، ۆەتەريناريا سالاسىنىڭ پروبلەمالارىن تالقىلاندى.
وندا، اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ وكىلدەرى 2020 جىلعى 7 قازاندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن كوروناۆيرۋستىڭ ەكىنشى تولقىنىنا دايىندىق ماسەلەلەرى جونىندەگى كەڭەستە ۆەتەريناريالىق قىزمەتتى نىعايتۋ جانە دامىتۋ جونىندەگى تاپسىرمانى ورىنداۋ ماقساتىندا 2021–2023 جىلدارعا ۆەتەريناريالىق قىزمەتتى دامىتۋ جانە نىعايتۋ بويىنشا كەشەندى شارالار ازىرلەنگەنىن ورتاعا سالدى. ونىڭ قورىتىندىلارى بويىنشا سەنات دەپۋتاتتارى دا پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسىن قولدادى.
الايدا، ۇكىمەت پەن پارلامەنت ۆەتەريناريالىق قىزمەتتى نىعايتۋعا ات سالىسىپ جاتقاندا، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق ەكونوميكا ۆيتسە-ءمينيسترى ا. ا. شايىموۆا حانىمنىڭ مەملەكەتتىك ورگانداردى وڭتايلاندىرۋ بويىنشا كەڭەسىندە بىرقاتار مەكەمەلەردى، ونىڭ ىشىندە، وبلىستاردىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى جانە ۆەتەريناريا باسقارمالارىن بىرىكتىرۋدى ۇسىنعانىنا جول بولسىن.
ال بۇنى:
- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ق.ك. توقاەۆتىڭ 2020 جىلعى 7 قازانداعى ۇكىمەتتىڭ كەزەكتى وتىرىسىندا بەرگەن ۆەتەريناريالىق قىزمەتتى نىعايتۋ جونىندەگى تاپسىرماسىنا;
- قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى مەن ۇكىمەتىنىڭ ۆەتەرينارلىق قىزمەتتى نىعايتۋعا باعىتتالعان ۇستانىمدارىنا;
- ەلدىڭ مال شارۋاشىلىعىن جانە قايتا وڭدەۋ ونەركاسىبىن دامىتۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك ساياساتىنا قارسى بولعانمەن تەڭ دەۋگە بولادى.
اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسى اگروونەركاسىپتىك كەشەننىڭ قىزمەتىن كوپ دارەجەدە رەتتەيتىن مەملەكەتتىك ورگان بولىپ تابىلادى، ال ۆەتەريناريا باسقارماسى، ۆەتەريناريالىق جانە تاماق قاۋىپسىزدىگى، حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن جانۋارلار مەن ادامعا ورتاق اسا قاۋىپتى اۋرۋلاردان ء(سىبىر جاراسى، شوشقانىڭ افريكالىق وباسى، برۋتسەللەز، قۇس تۇماۋى، ەمكار، قۇتىرۋ جانە ت.ب.) قورعاۋ ماسەلەلەرىن رەتتەيدى.
ۆەتەريناريا باسقارماسى مەن اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسى قوسىلعان جاعدايدا، سوڭعىسىندا 4-5 ماماننان تۇراتىن ۆەتەريناريا ءبولىمى قۇرىلاتىن بولادى. ول زاڭنامادا جۇكتەلگەن فۋنكتسيالاردى ىسكە اسىرۋدى تولىق كولەمدە قامتاماسىز ەتپەيدى. ۆەدومستۆولىق باعىنىستى ۇيىمدارمەن ۆەتەريناريالىق ءىس-شارالاردى ورىنداۋ جونىندەگى جۇمىستى ءتيىستى دەڭگەيدە جۇرگىزۋگە شاماسى جەتپەيدى.
قۇرمەتتى رومان ۆاسيلەۆيچ، ۆەتەريناريالىق قىزمەت وقشاۋلانعان جانە تاۋەلسىز بولۋى ءتيىس. ال ۆەتەريناريا باسقارماسى مەن اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسى قوسىلعان جاعدايدا، زاڭنامادا جۇكتەلگەن فۋنكتسيالاردى ىسكە اسىرۋدى تولىق كولەمدە قامتاماسىز ەتۋدى، ىندەتتەردىڭ الدىن الۋداعى جەدەل ءىس-قيمىلدار جاساۋدى باياۋلاتادى. بۇل ءوز كەزەگىندە جانۋارلاردىڭ اسا قاۋىپتى اۋرۋلارى بويىنشا وڭىردەگى ەپيزووتيالىق جاعدايعا تەرىس اسەرىن تيگىزەدى.
سوندىقتان دا، ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ بارىسىنداعى ۆەتەريناريا سالاسىنىڭ جوعارى الەۋمەتتىك ماڭىزدىلىعىن جانە عىلىمي تۇرعىدا نەگىزدەلگەنىن ەسكەرە وتىرىپ، قولدانىستاعى زاڭنامالارعا ساي وبلىستىق دەڭگەيدەگى ۆەتەريناريالىق مەكەمەلەردىڭ دەربەس بولىپ قالۋىن قولداۋىڭىزدى سۇرايمىز.
قۇرمەتپەن، «اق جول» قدپ فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتارى
