«Aq jol» partııasy veterınarııa men aýyl sharýashylyǵy basqarmalaryn qosý – oıǵa qonymsyz dep sanaıdy. Tıisti depýtattyq saýaldy frakııa depýtaty A.Ábildaev Májilistiń jalpy otyrysynda joldady.
Qazaqstan Respýblıkasy Premer-Mınıstriniń orynbasary R. V. Sklıarǵa
Qazaq halqy ejelden maldyń amandyǵyn birinshi suraǵan. Aýyldaǵy aǵaıynnyń birden-bir kún kóris kózine aınalǵan tórt túlik maldyń sany jyldan jylǵa artyp keledi. Mal basy kóbeıgen saıyn onyń aýrýlarynyń túrleri de san alýan kórinis berip otyr.
«Medıına adamdy emdese, veterınarııa adamzatty emdeıdi» degen qanatty sóz óz maǵynasyn áli joǵaltqan joq. Veterınarııa qyzmeti – halyq densaýlyǵyn janýarlar men adamǵa ortaq aýrýlardan qorǵaý jónindegi qalqan bolyp tabylady. Olar adamdar men janýarlarǵa ortaq asa qaýipti aýrýlardyń aldyn alý jónindegi fýnkııalardy oryndap, tamaq ónimderiniń veterınarııalyq qaýipsizdigin qamtamasyz etedi.
Ótken jyly zańnamalarǵa engizilgen ózgeristerge sáıkes aýdandardyń veterınarııa salasyndaǵy mekemeleri taratylyp, onyń barlyq mindetteri oblystyq deńgeıge ótti. Sóıtip, oblys ákimdiginiń veterınarııa basqarmalary - aýdandardaǵy veterınarııalyq stanııalardyń qyzmetin úılestirýdi, ishki baqylaýdy, baǵdarlamalardy josparlaý men qarjylandyrýdy, materıaldyq-tehnıkalyq jabdyqtaýdy júzege asyryp keledi, al olarǵa júktelgen fýnkııalar tizbesi burynǵydan da keńeıtildi.
«Veterınarııa týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Zańynyń 10-baby boıynsha oblystardyń, respýblıkalyq mańyzy bar qalalardyń, astananyń, aýdandardyń, oblystyq mańyzy bar qalalardyń jergilikti atqarýshy organdarynyń quzyretine sáıkes oblystyq veterınarııa basqarmasynyń quzyretine:
- densaýlyq saqtaý salasyndaǵy ýákiletti memlekettik organmen birlese otyryp, halyq densaýlyǵyn janýarlar men adamǵa ortaq aýrýlardan qorǵaýdy uıymdastyrý jáne ózara aqparat almasýdy júzege asyrý, veterınarııa salasyndaǵy memlekettik saıasatty iske asyrý;
- karantındi nemese shekteý is-sharalaryn belgileý týraly sheshimder qabyldaý, shekteý is-sharalaryn nemese karantındi toqtatý týraly sheshimder qabyldaý, ónim men shıkizatqa veterınarııalyq-sanıtarııalyq saraptamany lıenzııalaý;
- mal qorymdaryn (bıotermııalyq shuńqyrlardy) salýdy, rekonstrýkııalaýdy uıymdastyrý, olardy kútip-ustaýdy qamtamasyz etý, janýarlardy asyraý qaǵıdalaryn, ıtter men mysyqtardy asyraý, serýendetý qaǵıdalaryn, qańǵybas ıtter men mysyqtardy aýlaý jáne joıý, janýarlardy asyraýdyń sanıtarııalyq aımaqtarynyń shekaralaryn belgileý jóninde usynystar engizý;
- janýarlardyń saýlyǵy men adamnyń densaýlyǵyna qaýip tóndiretin janýarlardy zalalsyzdandyrý (zararsyzdandyrý), qaıta óńdeý, sanıtarııalyq soıýdy uıymdastyrý sııaqty jumystar kiredi, árıne jaza berseń az emes.
Tájirıbe kórsetkendeı, ótken jyly joǵary patogendi qus tumaýynyń órshýi kezinde qustardyń jappaı qyrylýynyń saldaryn joıý, oqshaýlaý jáne odan ári taralýyn boldyrmaý boıynsha veterınarııa qyzmetiniń róli óte mańyzdy boldy. Buǵan qosa, qazirgi ýaqytta kúıdirgi, oba, qutyrý jáne sol sııaqty qaýipti aýrýlardyń órshýi joq, bul da osy qyzmettiń eńbeginiń arqasy. Aýyldaǵy aǵaıynnyń da qolyndaǵy azyn-aýlaq maly aýyrsa, barar jeri – mal dárigerlik mekemeler.
Osy salany kóterý maqsatynda, aǵymdaǵy jyldyń 9 sáýirinde Qazaqstan Respýblıkasy Senatynyń Agrarlyq máseleler, tabıǵatty paıdalaný jáne aýyldyq aýmaqtardy damytý komıteti músheleriniń Qazaqstan Respýblıkasy Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń basshylyǵymen ótken kezdesýde, veterınarııa salasynyń problemalaryn talqylandy.
Onda, Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń ókilderi 2020 jylǵy 7 qazanda Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń qatysýymen ótken koronavırýstyń ekinshi tolqynyna daıyndyq máseleleri jónindegi keńeste veterınarııalyq qyzmetti nyǵaıtý jáne damytý jónindegi tapsyrmany oryndaý maqsatynda 2021–2023 jyldarǵa veterınarııalyq qyzmetti damytý jáne nyǵaıtý boıynsha keshendi sharalar ázirlengenin ortaǵa saldy. Onyń qorytyndylary boıynsha Senat depýtattary da Prezıdenttiń tapsyrmasyn qoldady.
Alaıda, Úkimet pen Parlament veterınarııalyq qyzmetti nyǵaıtýǵa at salysyp jatqanda, Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ekonomıka vıe-mınıstri A. A. Shaıymova hanymnyń memlekettik organdardy ońtaılandyrý boıynsha keńesinde birqatar mekemelerdi, onyń ishinde, oblystardyń aýyl sharýashylyǵy jáne veterınarııa basqarmalaryn biriktirýdi usynǵanyna jol bolsyn.
Al buny:
- Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Q.K. Toqaevtyń 2020 jylǵy 7 qazandaǵy Úkimettiń kezekti otyrysynda bergen veterınarııalyq qyzmetti nyǵaıtý jónindegi tapsyrmasyna;
- Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti men Úkimetiniń veterınarlyq qyzmetti nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan ustanymdaryna;
- eldiń mal sharýashylyǵyn jáne qaıta óńdeý ónerkásibin damytý jónindegi memlekettik saıasatyna qarsy bolǵanmen teń deýge bolady.
Aýyl sharýashylyǵy basqarmasy agroónerkásiptik keshenniń qyzmetin kóp dárejede retteıtin memlekettik organ bolyp tabylady, al veterınarııa basqarmasy, veterınarııalyq jáne tamaq qaýipsizdigi, halyqtyń densaýlyǵyn janýarlar men adamǵa ortaq asa qaýipti aýrýlardan (sibir jarasy, shoshqanyń afrıkalyq obasy, brýellez, qus tumaýy, emkar, qutyrý jáne t.b.) qorǵaý máselelerin retteıdi.
Veterınarııa basqarmasy men aýyl sharýashylyǵy basqarmasy qosylǵan jaǵdaıda, sońǵysynda 4-5 mamannan turatyn veterınarııa bólimi qurylatyn bolady. Ol zańnamada júktelgen fýnkııalardy iske asyrýdy tolyq kólemde qamtamasyz etpeıdi. Vedomstvolyq baǵynysty uıymdarmen veterınarııalyq is-sharalardy oryndaý jónindegi jumysty tıisti deńgeıde júrgizýge shamasy jetpeıdi.
Qurmetti Roman Vasılevıch, veterınarııalyq qyzmet oqshaýlanǵan jáne táýelsiz bolýy tıis. Al veterınarııa basqarmasy men aýyl sharýashylyǵy basqarmasy qosylǵan jaǵdaıda, zańnamada júktelgen fýnkııalardy iske asyrýdy tolyq kólemde qamtamasyz etýdi, indetterdiń aldyn alýdaǵy jedel is-qımyldar jasaýdy baıaýlatady. Bul óz kezeginde janýarlardyń asa qaýipti aýrýlary boıynsha óńirdegi epızootııalyq jaǵdaıǵa teris áserin tıgizedi.
Sondyqtan da, azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etý barysyndaǵy veterınarııa salasynyń joǵary áleýmettik mańyzdylyǵyn jáne ǵylymı turǵyda negizdelgenin eskere otyryp, qoldanystaǵy zańnamalarǵa saı oblystyq deńgeıdegi veterınarııalyq mekemelerdiń derbes bolyp qalýyn qoldaýyńyzdy suraımyz.
Qurmetpen, «Aq jol» QDP frakııasynyń depýtattary
