اسپان دەنەلەرىندە جۇرگىزىلەتىن تاۋ-كەن جۇمىستارى تۋرالى اڭگىمەلەر ءابسوليۋتتى قيال نەمەسە الىس بولاشاقتىڭ ماسەلەسى سياقتى كورىنەتىنى راس. الايدا، بۇگىندە مۇنى پراكتيكالىق جوسپار رەتىندە قۇراستىرىپ، بىرتىندەپ عىلىمي فانتاستيكانى بيزنەس-ستراتەگياعا اينالدىرۋعا دايىن ادامدار بار. عارىشتىق جەر قويناۋىن يگەرۋ - بۇل استەرويدتاردا، پلانەتالاردا، كومەتالاردا جانە كۇن جۇيەسىنىڭ باسقا اسپان دەنەلەرىندە پايدالى قازبالاردى ءوندىرۋ.
گارۆاردتىڭ استروفيزيكتەرىنىڭ زەرتتەۋىنە سايكەس، بۇگىندە جەرگە جاقىن ورنالاسقان 10 استەرويد قازبا جۇمىستارىنا جارامدى. عارىش وبەكتىلەرىندە تەمىر، نيكەل، ماگني، كوبالت، تيتان، قىمبات جانە سيرەك كەزدەسەتىن مەتالدار (رەني، يريدي، پلاتينا جانە ت.ب.), سۋ، وتتەگى، سۋتەگى الۋعا بولاتىن مينەرالدار بار. ال عارىشتاعى تاۋ-كەن ءىسىنىڭ ىقتيمال اۋقىمى تريلليون دوللاردى قۇرايدى. مىسالى، قۇنى: استەرويد بەلدەۋىندەگى رەسۋرستار $100 ملرد; ورتاشا پلاتينا استەرويد-شامامەن 3 ترلن; مۇزداتىلعان سۋى بار اسپان دەنەسى-شامامەن 5 تريلليون دوللار; استەرويدتاعى تەمىر رۋداسى 2022 جىلى زەرتتەۋگە جىبەرىلەتىن پسيحيكا — $10 ترلن دى قۇرايدى.
نەگىزىنەن عارىشتاعى كەن ورىندارىن يگەرۋ ءۇشىن بىرنەشە تەحنولوگيالار ۇسىنىلادى: كەن ورىندارىن اشىق تاسىلمەن يگەرۋ; شاحتالاردا ءوندىرۋ (اشىق ءتاسىل مۇمكىن بولماعان جاعدايدا كەندى جەر بەتىنە جانە وڭدەۋ ورتالىعىنا جەتكىزۋ ءۇشىن شاحتالار مەن كولىك جۇيەلەرىن سالۋ قاجەت); ماگنيتتەردى قولدانا وتىرىپ، جەر بەتىنەن مەتالداردى جيناۋ (جوعارى مەتالل عارىشتىق نىساندار ارنايى ماگنيتتەر كومەگىمەن جيناۋعا بولاتىن بورپىلداق جىنىستارمەن جابىلعان); جىلۋ اسەرىنەن (سۋ جانە گازداردىڭ ءارتۇرلى ۇشپا قوسىلىستارى، مىسالى، سۋتەگى، كومەتالاردىڭ يادرولارىندا); بيوقوسپا (ميكروورگانيزمدەردى تاۋ جىنىستارىنان نەمەسە كەنىشتەردەن مەتالداردى الۋ ءۇشىن پايدالانۋ). سونىمەن قاتار، جەردەن تىس جەر قويناۋىن يگەرۋ ءۇشىن روبوتتاندىرىلعان ستانتسيالار مەن عارىش ينفراقۇرىلىمى قاجەت بولادى.
سونىمەن قاتار، ەڭ ماڭىزدى ساۋلداردىڭ ءبىرى عارىشتا ءونىم وندىرۋگە كىم قۇقىلى؟ عارىشتىق حالىقارالىق قۇقىقتىڭ نەگىزى - عارىش تۋرالى شارت (1967 جىلى كسرو، اقش جانە ۇلىبريتانيا قول قويعان، بۇگىندە 100-دەن استام قاتىسۋشى بار). قۇجاتقا سايكەس، اسپان دەنەلەرى جەكە نەمەسە ۇلتتىق مەنشىك بولا المايدى. ولاردا ءوندىرۋ شارتتارى ەسكەرىلمەيدى. مۇنداي قىزمەتتى رەتتەيتىن العاشقى زاڭ امەريكا قۇراما شتاتتارىندا 2015 جىلى قابىلداندى (US Commercial space Launch Competitiveness Act). ونىڭ ءبىر ماقالاسىندا:
Aستەرويدتا نەمەسە باسقا عارىش رەسۋرستارىندا كوممەرتسيالىق رەسۋرستاردى وندىرۋمەن اينالىساتىن اقش ازاماتى الىنعان استەرويد نەمەسە باسقا عارىش رەسۋرستارىنا، سونىڭ ىشىندە اقش-تىڭ حالىقارالىق مىندەتتەمەلەرىن قوسا العاندا، قولدانىستاعى زاڭناماعا سايكەس ونى يەلەنۋ، تاسىمالداۋ، پايدالانۋ جانە ساتۋ قۇقىعىنا يە، - دەلىنگەن.
بۇگىنگى تاڭدا عارىشتا پايدالى قازبالاردى وندىرۋگە باعىتتالعان عارىشتىق ميسسيالاردىڭ كوپشىلىگى امەريكاندىق، ەۋروپالىق، جاپوندىق، قىتايلىق، ۇندىلىك بولىپ تابىلادى.
ادامزات عارىشتان نەنى ىزدەي الادى؟ سۋ. ديامەترى نەبارى 7 م بولاتىن حوندريتيكالىق استەرويدتا 100 توننا سۋ بولۋى مۇمكىن. بۇل زىمىران وتىنىن سينتەزدەۋ نەمەسە عارىشكەرلەردىڭ ءومىرىن قولداۋ ءۇشىن قاجەت بولۋى مۇمكىن. اريزونا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى جانە «اسپانداعى مينەرالدار» كىتابىنىڭ اۆتورى دجون ءليۋيستىڭ ايتۋىنشا، جوعارىدا اتالعان استەرويدتار (س-كلاستى استەرويدتار دەپ تە اتالادى) قۇرىلىمى بوس، سىنعىش. «ءسىز وسى مينەرالدىڭ تەكشەسىن باس بارماق پەن سۇق ساۋساقتىڭ اراسىنا قىسىپ ۇساقتاي الاسىز». مۇنداي استەرويدتا بۇرعىلاۋ قاجەت ەمەس - سۋدى سورىپ الۋ ءۇشىن ونىڭ بەتىن جاي قىرىپ الۋ جەتكىلىكتى بولادى.
مەتاللدار. 24 مەترلىك مەتالل استەرويد 33,000 توننا پايدالى مەتالدى ساقتاي الادى. راس، ءليۋيستىڭ ەسەپتەۋلەرىنە سايكەس، كەيبىر استەرويدتار تەك 30% مەتالدان تۇرۋى مۇمكىن، مۇندا مەتالدار تەمىر-نيكەل-كوبالت قورىتپاسى نەمەسە پلاتينا توبىنىڭ قورىتپاسى بولىپ تابىلادى. ونىڭ ايتۋىنشا، "ماگنيتتى الىپ، ونىڭ كومەگىمەن ۇساقتالعان رەگوليتتەن مەتالل تۇيىرلەرىن الىپ تاستاۋ وتە جاقسى".
سۋدان مەتالدارعا دەيىن. سۋدى الۋدىڭ ساتتىلىگىمەن باسقا ەلەمەنتتەر مەن مەتالداردى يگەرۋ الدەقايدا ناقتى بولادى. باسقاشا ايتقاندا، سۋدى الۋ مەتالداردى وندىرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
جىل سايىن جەرگە جاقىن جەردە، ۇلكەن تاستاردان ديامەترى بىرنەشە شاقىرىمعا دەيىن شامامەن 12000 استەرويد بولادى. سونىمەن قاتار، ايعا قاراعاندا ولاردىڭ 10%نا قونۋ وڭايىراق بولار ەدى. مىرىش، قالايى، كۇمىس، مىس، قورعاسىن جانە ت.ب. سياقتى قازىرگى زامانعى ونەركاسىپكە قاجەت كوپتەگەن شيكىزات وسى عاسىردا جەر بەتىندە تاۋسىلۋى مۇمكىن ەكەنىن ەسكەرسەك، بۇل ۇمتىلىس ودان سايىن كۇشەيە تۇسەدى. بىراق استەرويدتاردىڭ بارلىق قىزىعۋشىلىعى تەك ەكونوميكالىق ماسەلەمەن اياقتالمايدى. مينەرالدار مەن قىمبات مەتالداردى وندىرۋدەن باسقا، توزىمدىلىگى بەتوننىڭ بەرىكتىگىنە وتە ۇقساس تاۋ جىنىستارىنىڭ سىنىقتارى ولارعا ميللياردتاعان جىلدار بويى ءومىر سۇرۋگە مۇمكىندىك بەردى دەپ سانالادى. بۇل مارستاعى بولاشاق ەلدى مەكەندەر ءۇشىن لوگيستيكالىق قولداۋ بولا الادى.
بولاشاق رەسۋرستار كوزى استەرويدتار بولۋى مۇمكىن بە؟ كەيبىر كومپانيالار قازىردىڭ وزىندە ۇلكەن مۇمكىندىكتەرگە ەسىك اشىپ، سونىمەن بىرگە ۇلكەن قيىندىقتارعا ۇشىراپ، عارىشتىق ءوندىرىستى باسقارۋدى باستاپ تا كەتتى. دەگەنمەن، بىزگە استەرويدتار تۋرالى ءبىلۋ كەرەك ەكى نارسە بار: بىرىنشىدەن، ولار ءبىزدىڭ جويىلىپ كەتۋىمىزگە سەبەپ بولۋى مۇمكىن، ال ەكىنشىدەن، ولار ءبىزدى بايىتا الادى. مۇندا ەكىنشىسىنە قاراعاندا بىرىنشىسىنە كەلتىرىلەتىن دالەلدەر كوپ.
