2019 جىلدىڭ كۇزىندە وڭتۇستىك كورەياعا ىسساپارمەن باردىم. بىرنەشە كۇندە شارۋامدى بىتىرگەن سوڭ، اقىرى كەلىپ تۇرمىن عوي، ەلگە كولىك جىبەرە سالايىن دەپ شەشتىم. ونداعى وسىمەن اينالىساتىن جىگىتتەر ءبىزدىڭ ەلدەگى كولىكتى زاڭدى راسىمدەۋ - وتە قىمباتقا تۇسەتىنىن ايتتى.
سودان، نە كەرەك، ءارى ويلاپ، بەرى ويلاپ قوزعالتقىش كولەمى ەڭ كىشكەنتاي (سەبەبى، كەدەندىك راسىمدەۋ، تاعى باسقا الىمدار قوزعالتقىش كولەمى كىشكەنتاي بولسا ارزانداۋ تۇسەدى دەگەندى ەستىپ العام) كولىك جىبەرمەككە بەكىدىم. ونداعى ويىم، “اۋەلى ءبىر رەت كورەيىن، ءبارى ءساتتى بولىپ جاتسا، ارتىنان تاعى الدىرتارمىن” بولدى.
القيسسا، سودان ينچوننان ءبىر Kia Morning اتتى 2018 جىلعى، بار-جوعى 11000 شاقىرىم “شاپقان” شاعىن كولىك تاپتىق. قوزعالتقىش كولەمى 1 ليتردەن اسپايتىن، بىراق GDi تەكتەس، تۋربو ورناتىلعان، كومپلەكتاتسياسى وتە جاقسى كولىك بولدى. سودان ول كولىكتى 4800$ (سول كەزدەگى باعاممەن 1 872 000 تگ), جونەلتۋ قۇنى 1700$ (663 000 تەڭگە), جيىنى الماتىعا 6500$ (2 535 000 تگ) كەلىپ توقتادى.
قىزىقتىڭ ءبارى ەلگە كەلگەن سوڭ باستالدى. مايدا-شۇيدە شىعىندارى ەستە قالماپتى، ءىرى باستىلارىنا توقتالايىن. كەلگەن بويدا 710 000 تگ كەدەندىك الىم ءۇشىن بروكەرگە بەردىم، ول كولىكتى راسىمدەپ بەردى. ەندى بولعان شىعار دەسەم، كەلگەن كولىگىڭنىڭ ءبىزدىڭ كەدەندىك وداق اتتى قامىتتى مويىنعا كيگەندە مىندەتتەنگەن جاڭىلىسپاسام، Euro 5 ستاندارتىنا سايكەس كەلەتىندىگىن دالەلدەيتىن سايكەستىك سەرتيفيكاتىن الۋ قاجەت ەكەن (جانار-جاعار مايلارىمىزدىڭ ساپاسى كەرەمەت ارتىپ كەتىپتى-ءمىس). بۇل ماسەلەنى 2016 جىلدان سوڭعى جىلدارى مونوپوليست “اۆتووندىرۋشىلەردىڭ” قۇزىرىنا بەرىپ تاستاپتى. بۇرىنعى سايكەستىك سەرتيفيكاتىن بەرە الاتىر تاۋەلسىز مەكەمەلەردىڭ ءبارىن جاپقان. ياعني، كارىستىڭ “حيۋندايىن” اكەلسەڭ، نۇرلان سماعۇلوۆتىڭ “استانا موتورسىنىڭ”، “كياسىن” اكەلسەڭ، نيكولاي بالۋشكيننىڭ “ازيا اۆتوسىنىڭ” “باتاسىن” الۋىڭ كەرەك. ولاي بولماعان جاعدايدا، كولىگىڭ ەسەپكە قويىلمايدى. قىسقاسى، وعان دا جاڭىلىسپاسام 200 000 تگ شىعىندادىق. ەندى، اۆتوتسونعا بارىپ، ءنومىر الاتىن شىعارمىز دەسەم، “ۋتيلسبور” تولەۋ كەرەك ەكەن.
سودان، سالىپ ۇرىپ، رايىمبەك پەن روزىباكيەۆ كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىنداعى “وپەراتور روپ” جشس-نا كەلدىم. مەنىڭ تاڭدانىسىمدا شەك بولمادى. سەبەبى، ءبىزدىڭ قۇدىرەتتى مەملەكەت بىزگە - ءتۇبى كۇماندى جەكە كومپانياعا ءبىر جىل دا جۇرىلمەگەن، قوزعالتقىش كولەمى 1 ليتردەن اسپايتىن جاپ-جاڭا كولىگىم ءۇشىن 380 000 تگ “ۋتيليزاتسيالىق الىم” تولەۋگە ءماجبۇر ەتتى.
وسىمەن بولعان شىعارمىز دەگەنمىن. سويتسەم، كورەر “قىزىعىمىز” ءالى تاۋسىلماپتى. كولىك تىركەۋگە كەلسەم، “العاشقى تىركەۋ” (پەرۆيچنايا رەگيستراتسيا) دەگەن الىم الدىمنان شىقتى. سونىڭ وزىنە مەنىڭ “پوچتي” جاڭا كولىگىمە قوسىمشا 71000 تەڭگە تولەپ، ءنومىر مەن تەحپاسپورتقا مەملەكەتتىك الىم (12000 تگ) تاعى تولەپ، ارەڭ ءبىتىردىم عوي.
سوندا كورەيادان 2 535 000 تەڭگەگە كەلگەن مەنىڭ كىشكەنتاي عانا، جىلى جاڭا كولىگىمدى قازاقستاندا راسىمدەۋ ءۇشىن تاعى قوسىمشا 1 373 000 تگ تولەدىم. ونىڭ 797 000 تەڭگەسى كەدەن، قارجى مينيسترلىگى سەكىلدى مەملەكەتتىك ورگاندارعا تولەنگەن قاراجات بولسا، قالعان 580 000 تەڭگەسى مەملەكەت قولدان لوببي جاساپ وتىرعان جەكە كومپانيالاردىڭ ەسەبىنە كەتكەن قاراجات. تاعى ەسكە سالا كەتەيىن، بۇل وسى كىشكەنتاي عانا كولىكتى سول كەزدەگى اەك (مرپ) كولەمى 2525 تگ بولعاندا كەتكەن قاراجات. ال، قازىر اەك 2917 تگ ياعني، قازىر بۇل الىمدارعا ودان دا كوپ سوما كەتەدى.
سونىمەن، دوستار، نەلىكتەن، بىزدەگى اۆتوكولىك باعاسى قىمبات ەكەنىنە كوزدەرىڭىز جەتە باستادى ما؟ الداعى ۋاقىتتا وسى تاقىرىپقا ەگجەي-تەگجەيلى توقتالسام، ەل ءجيى مىنەتىن كولىكتەردىڭ الىم-سالىعىن ەسەپتەپ، نەلىكتەن مۇنداي باعا شىعاتىنىن انىقتاپ پوست جاريالاپ وتىرسام سىزدەرگە قىزىقتى ما؟ پىكىرلەرىڭىزدى بىلدىرە وتساڭىزدار!
P.S. ازىرگە مىناۋ سىلتەمەدەگى پەتيتسياعا جابىلىپ قول قويىپ جىبەرە بەرىڭىزدەر. سەبەبىن، كەلەسى پوستىمدا جازاتىن بولامىن.
https://www.otinish.kz/ru/petition/73
نۇراددين سادىقوۆ،
تاۋەلسىز ساراپشى
