2019 jyldyŋ küzınde Oŋtüstık Koreiaǧa ıssaparmen bardym. Bırneşe künde şaruamdy bıtırgen soŋ, aqyry kelıp tūrmyn ǧoi, elge kölık jıbere salaiyn dep şeştım. Ondaǧy osymen ainalysatyn jıgıtter bızdıŋ eldegı kölıktı zaŋdy räsımdeu - öte qymbatqa tüsetının aitty.
Sodan, ne kerek, ärı oilap, berı oilap qozǧaltqyş kölemı eŋ kışkentai (sebebı, kedendık räsımdeu, taǧy basqa alymdar qozǧaltqyş kölemı kışkentai bolsa arzandau tüsedı degendı estıp alǧam) kölık jıbermekke bekıdım. Ondaǧy oiym, “äuelı bır ret köreiın, bärı sättı bolyp jatsa, artynan taǧy aldyrtarmyn” boldy.
Älqissa, sodan İnchonnan bır Kia Morning atty 2018 jylǧy, bar-joǧy 11000 şaqyrym “şapqan” şaǧyn kölık taptyq. Qozǧaltqyş kölemı 1 litrden aspaityn, bıraq GDi tektes, turbo ornatylǧan, komplektasiiasy öte jaqsy kölık boldy. Sodan ol kölıktı 4800$ (sol kezdegı baǧammen 1 872 000 tg), jöneltu qūny 1700$ (663 000 teŋge), jiyny Almatyǧa 6500$ (2 535 000 tg) kelıp toqtady.
Qyzyqtyŋ bärı elge kelgen soŋ bastaldy. Maida-şüide şyǧyndary este qalmapty, ırı bastylaryna toqtalaiyn. Kelgen boida 710 000 tg kedendık alym üşın brokerge berdım, ol kölıktı räsımdep berdı. Endı bolǧan şyǧar desem, kelgen kölıgıŋnıŋ bızdıŋ Kedendık Odaq atty qamytty moiynǧa kigende mındettengen jaŋylyspasam, Euro 5 standartyna säikes keletındıgın däleldeitın Säikestık sertifikatyn alu qajet eken (janar-jaǧar mailarymyzdyŋ sapasy keremet artyp ketıptı-mıs). Būl mäselenı 2016 jyldan soŋǧy jyldary monopolist “avtoöndıruşılerdıŋ” qūzyryna berıp tastapty. Būrynǧy säikestık sertifikatyn bere alatyr täuelsız mekemelerdıŋ bärın japqan. Iаǧni, kärıstıŋ “Hiundaiyn” äkelseŋ, Nūrlan Smaǧūlovtyŋ “Astana motorsynyŋ”, “Kiasyn” äkelseŋ, Nikolai Baluşkinnıŋ “Aziia Avtosynyŋ” “batasyn” aluyŋ kerek. Olai bolmaǧan jaǧdaida, kölıgıŋ esepke qoiylmaidy. Qysqasy, oǧan da jaŋylyspasam 200 000 tg şyǧyndadyq. Endı, avtosonǧa baryp, nömır alatyn şyǧarmyz desem, “utilsbor” töleu kerek eken.
Sodan, salyp ūryp, Raiymbek pen Rozybakiev köşelerınıŋ qiylysyndaǧy “Operator ROP” JŞS-na keldım. Menıŋ taŋdanysymda şek bolmady. Sebebı, bızdıŋ qūdırettı memleket bızge - tübı kümändı JEKE kompaniiaǧa bır jyl da jürılmegen, qozǧaltqyş kölemı 1 litrden aspaityn jap-jaŋa kölıgım üşın 380 000 tg “utilizasiialyq alym” töleuge mäjbür ettı.
Osymen bolǧan şyǧarmyz degenmın. Söitsem, körer “qyzyǧymyz” älı tausylmapty. Kölık tırkeuge kelsem, “alǧaşqy tırkeu” (pervichnaia registrasiia) degen alym aldymnan şyqty. Sonyŋ özıne menıŋ “pochti” jaŋa kölıgıme qosymşa 71000 teŋge tölep, nömır men tehpasportqa memlekettık alym (12000 tg) taǧy tölep, äreŋ bıtırdım ǧoi.
Sonda Koreiadan 2 535 000 teŋgege kelgen menıŋ kışkentai ǧana, jyly jaŋa kölıgımdı Qazaqstanda räsımdeu üşın taǧy qosymşa 1 373 000 tg töledım. Onyŋ 797 000 teŋgesı keden, qarjy ministrlıgı sekıldı memlekettık organdarǧa tölengen qarajat bolsa, qalǧan 580 000 teŋgesı memleket qoldan lobbi jasap otyrǧan JEKE kompaniialardyŋ esebıne ketken qarajat. Taǧy eske sala keteiın, būl osy kışkentai ǧana kölıktı sol kezdegı AEK (MRP) kölemı 2525 tg bolǧanda ketken qarajat. Al, qazır AEK 2917 tg iaǧni, qazır būl alymdarǧa odan da köp soma ketedı.
Sonymen, dostar, nelıkten, bızdegı avtokölık baǧasy qymbat ekenıne közderıŋız jete bastady ma? Aldaǧy uaqytta osy taqyrypqa egjei-tegjeilı toqtalsam, el jiı mınetın kölıkterdıŋ alym-salyǧyn eseptep, nelıkten mūndai baǧa şyǧatynyn anyqtap post jariialap otyrsam sızderge qyzyqty ma? Pıkırlerıŋızdı bıldıre otsaŋyzdar!
P.S. Äzırge mynau sıltemedegı petisiiaǧa jabylyp qol qoiyp jıbere berıŋızder. Sebebın, kelesı postymda jazatyn bolamyn.
https://www.otinish.kz/ru/petition/73
Nūraddin SADYQOV,
Täuelsız sarapşy
Ūqsas jaŋalyqtar
