حالقىمىزدىڭ «كەلىسىپ پىشكەن تون كەلتە بولماس» دەگەن دانالىعى ءححى عاسىردا دا ءمانىن جويعان جوق. قاي ماسەلەنىڭ بولسىن ارتىن داۋعا اينالدىرماي، اقىلداسا، كەڭەسە وتىرىپ شەشۋ — ەلدىگىمىزدىڭ ىرگەسىن بەكىتە تۇسەرى ءسوزسىز. بابالارىمىز ايتقانداي، «ولەتۇعىن تاي ءۇشىن، كوشەتۇعىن ساي ءۇشىن» ەل بىرلىگى دەگەن اسىل قازىنامىزعا سىزات تۇسىرۋگە ءاستى بولمايدى. وسى اقيقاتتى تەرەڭنەن سەزىنگەن بولسا كەرەك، شىمكەنت قالاسىنىڭ بۇگىنگى باسشىلىعى قوعامنىڭ قىزۋ تالقىسىنا تۇسكەن «يپپودروم ايماعىندا تۇرعىن ءۇي كەشەنىن سالۋ» ماسەلەسى بويىنشا قوعامدىق تىڭداۋ وتكىزدى.
بۇكىل الەمدى شارپىپ بارا جاتقان ىندەتتەن ساقتانۋ ءۇشىن قوعامدىق تىڭداۋ ونلاين رەجيمدە ءوتتى. بىراق، بۇل اتالعان ءىس-شارانىڭ اشىقتىق پەن جاريالىلىق جاعدايىندا، دەموكراتيا پرينتسيپتەرىنە ساي وتۋىنە ەشقانداي كەدەرگىسىن تيگىزە قويمادى. ماماندار كوپتىڭ تالقىسىنا تۇسكەن جوبانىڭ ساۋلەتتىك، ەكولوگيالىق جانە ەكونوميكالىق تۇرعىداعى قاۋىپ-قاتەرى مەن ءتيىمدى جاقتارىن تارازىلاپ، جىلىكتەپ تۇرىپ اشىپ كورسەتتى. ودان كەيىن ەل اعالارىنا، زيالى قاۋىم وكىلدەرىنە، ساۋلەتشىلەرگە، قوعامدىق ويدىڭ كوشباسشىلارىنا ءوز ويىن ورتاعا سالىپ، پىكىرلەرى مەن ارگۋمەنتتەرىن ۇسىنۋعا مۇمكىندىك بەرىلدى. جوبانى جاقتاۋشىلار عانا ەمەس، وعان قارسى تاراپ تا وزدەرىنىڭ ۋاجدەرى مەن دالەل-دايەكتەرىن جەتكىزدى. بۇل پىكىرلەر مەن سىن-ەسكەرتپەنىڭ بارلىعى حاتتاماعا ءتۇسىرىلدى. تۇپكىلىكتى شەشىم قابىلداۋ كەزىندە ولاردىڭ نازارعا الىنارىنا سەنەمىز.
ەڭ باستىسى، شىمكەنت قالاسىنىڭ اكىمدىگى وسى ارەكەتى ارقىلى حالىقپەن اشىق اڭگىمەلەسۋگە، كونسترۋكتيۆتى ديالوگ قۇرۋعا دايىن ەكەنىن دالەلدەدى. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ ايتقان «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» تۇجىرىمداماسىن باسشىلىققا الا وتىرىپ جۇمىس ىستەۋگە ءازىر ەكەنىن كورسەتتى. ەڭ ماڭىزدىسى — وسى. قوس تاراپ ءبىر-بىرىنە قۇرمەتپەن قاراپ، ساليقالى، بايسالدى تۇردە پىكىر الماسا بىلسە، شەشىلمەيتىن پروبلەما، كەلىسىمگە كەلەمەيتىن ماسەلە بولمايدى.
ءيا، تۇرعىن ءۇي كەشەنىنىڭ جوباسىنا قارسى شىعىپ جاتقانداردىڭ ازاماتتىق پوزيتسياسى دا قۇرمەتپەن قاراۋعا تۇرارلىق. ولار سۇيىكتى قالامىز شىمكەنتتىڭ جاسىل قالاعا اينالعانىن، ونىڭ ەكولوگياسىنا زيان تيمەگەنىن قالايدى. بىراق، بۇل جوبانى قولعا العاندار دا وسى ەل كوركەيسە، دامىسا ەكەن دەگەن تىلەكتىڭ ۇستىندە جۇرگەن ازاماتتار.
مىسالى، BI Group حولدينگىنىڭ باسشىسى ايدىن راحىمباەۆ — قازاقستاننىڭ شىنايى پاتريوتى ەكەنىن سوزبەن ەمەس، ىسىمەن دالەلدەپ قويعان ازامات. بىرەۋ بىلەر، بىرەۋ بىلمەس، راحىمباەۆتىڭ باستاماسىمەن اشىلىپ، سونىڭ قارجىلاندىرۋىمەن جۇمىس ىستەپ جاتقان «BI جۇلدىزاي»، «انا ءۇيى» جانە «IQanat» دەيتىن قوعامدىق ۇيىمدار بار. بۇل ۇيىمدار سوڭعى جىلدارى 4 500 ءبۇلدىرشىننىڭ اناسىنان اجىراپ، بالالار ۇيىنە وتكىزىلۋىنىڭ، ءتىرى جەتىم اتانۋىنىڭ الدىن الدى. ءسويتىپ، ەلىمىزدە نارەستەلەر مەن جەتىمدەر ۇيىنە وتكىزىلەتىن سابيلەردىڭ سانىىڭ 3 ەسە قىسقارۋىنا سەبەپشى بولدى. وعان قوسا وسى قوعامدىق ۇيىمدار جەتىمدەر ءۇيىن پانالاپ جۇرگەن 1400-دەن استام بالانىڭ قازاقستاندىق وتباسىلاردىڭ قامقورلىعىنا الىنۋىنا مۇرىندىق بولدى. قۇدايشىلىعىن ايتىڭىزشى، بۇل ۇلكەن ساۋاپتى ءىس قوي، سولاي ەمەس پە؟! ول از دەسەڭىز، ايدىن راحىمباەۆ اشقان «ايقانات» قورى اۋىل وقۋشىلارىنىڭ اراسىندا وليمپيادا وتكىزىپ، ىشىندەگى ەڭ دارىندى، ەڭ تالاپتى دەگەندەرىن ىرىكتەپ الىپ، بۋرابايدا ءوز قارجىسىنا اشقان ەۋروپالىق ۇلگىدەگى ەليتالىق مەكتەپتە تەگىن وقىتىپ جاتىر. قازاقتىڭ ەڭ تالانتتى 200 بالاسى تەرەڭ ءارى جان-جاقتى ءبىلىم الىپ جاتىر. بيىل سول قارادومالاقتاردىڭ الدى ەلىمىز بەن الەمنىڭ ۇزدىك ۋنيۆەرسيتەتتەرىنە وقۋعا تۇسەدى. ەرتەڭ ونىڭ ارقايسىسى قازاق ەلىنىڭ تاسىن ورگە دومالاتاتىن تۇلعالارعا اينالادى. (ەگەر بۇل ۇيىمداردىڭ قىزمەتى جايلى تولىعىراق بىلگىڭىز كەلسە «شىمكەنت كەلبەتى» گازەتىنىڭ وتكەن ساندارىندا جارىق كورگەن تسيكلدى ماقالالاردى وقۋىڭىزعا بولادى). ەگەر راحىمباەۆ قازاقستاننىڭ ۇلكەن پاتريوتى بولماسا، ميلليونداعان دوللارىن جۇمساپ ەلگە، ەلدىڭ ەرتەڭىنە پايدالى وسىنداي ىستەردى اتقارار ما ەدى؟! قازاقستاندا ءىرى كومپانيا دا، داۋلەتتى ادامدار دا از ەمەس قوي. قايسىسى ەلگە تاپ وسىنشا پايداسىن تيگىزىپ جاتىر؟!
ەندى وسىنشا قايىرلى ءىس اتقارعان ازاماتتىڭ شىمكەنتتىڭ بولاشاعىنا زالال كەلتىرەرلىك جوبانى ىسكە اسىرارىنا ءسىز سەنەسىز بە؟ مەن سەنبەيمىن.
قاي ينۆەستور ءبىر تۇرعىن ءۇي كەشەنىن سالۋ ءۇشىن اينالاسىنا مەكتەپ، ەمحانا مەن پرومەنادتى تەگىن سالىپ بەرىپ جاتىر؟
جالپى، بۇل جوبانىڭ تيىمدىلىگىن كەشە ساراپشىلار ايتۋداي-اق ايتتى عوي. ەستىر قۇلاق بولسا، سوزگە توقتايتىن ەستى ادام بولسا نانىمدى ارگۋمەنتتەر ايتىلدى ەمەس پە؟ مەن ونىڭ ءبارىن قايتالاپ جاتپاي-اق ءبىر عانا ماسەلەگە كوپشىلىكتىك نازارىن اۋدارماقپىن:
يپپودروم ايماعىندا تۇرعىن ءۇي كەشەنىمەن بىرگە بىرنەشە الەۋمەتتىك نىسان بوي كوتەرەدى. سونىڭ ءبىرى — ورتوپەديالىق اۋرۋلارى بار بالالارعا ارنالعان وڭالتۋ ورتالىعى. ياعني، سال اۋرۋىنا شالدىققان بالالارعا ساپالى مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتەتىن مەكەمە. شىندىعىندا، دتسپ-مەن اۋىراتىن بالالاردىڭ داعدايى قوعامدى قاتتى الاڭداتاتىن پروبلەما عوي. ەندى يپپودرومداعى جوبانىڭ اياسىندا سول ناۋقاس بالالاردى ەمدەيتىن، حالىقارالىق ستاندارتتار بويىنشا جابدىقتالعان، ەلدەگى ەڭ تاڭداۋلى دارىگەرلەر جۇمىس ىستەيتىن ورتالىق سالىنسا جانە ول مەملەكەت بيۋدجەتىنەن ءبىر تيىن بولىنبەي «BI جۇلدىزاي» كورپوراتيۆتىك قورىنىڭ قارجىلاندىرۋىمەن سالىنىپ، جۇمىس ىستەسە، بۇنداي جوبانى قالاي ءتيىمسىز، قاجەتسىز دەپ ايتپاقپىز؟!
ءسوز جوق، اتشابار اۋماعى — قالانىڭ ەڭ جاقسى، قىمباتتى جەرى. بۇل جوباعا سونداي تاڭداۋلى ورىن بەرىلسە، ەسەسىنە مەردىگەر تاراپ تا وسى قوعامنىڭ ەڭ وزەكتى، كۇردەلى پروبلەمالارىنىڭ ءبىرىن شەشۋگە اتسالىسىپ جاتىر عوي.
ارداقتى اعايىن، جوباعا قاتىستى پىكىر ايتقاندا وسىنداي ءمان-جايلاردى دا ەستەن شىعارماساق ەكەن.
ايدار قۇلجانوۆ،
جۇرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى
