قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىنە قاراستى ازاماتتىق باستامالاردى قولداۋ ورتالىعى جىل سايىن الەۋمەتتىك جوبالاردى ىسكە اسىرۋعا قاراجات بولەدى. الەۋمەتتىك جوبالار وزەكتى دەگەن تاقىرىپتاردى قامتىپ، ەكولوگيا، قۇقىقتىق ساۋاتتىلىق، جاستار، ءبىلىم سىندى قوعامداعى ماڭىزدى دەگەن سالالارداعى پروبلەمالىق ماسەلەلەردى شەشۋگە باعىتتالادى. نەگىزىنەن اقپاراتتاندىرۋ، ۇسىنىستار ازىرلەۋ، ەلدەگى پروبلەمالاردى قۇزىرلى ورگاندارعا جەتكىزۋ، زەرتتەۋ جۇرگىزۋ، ارنايى ادىستەمەلىك نۇسقاۋ مەن ءونىم (سايت، قوسىمشا، كىتاپ، جانە ت.ب) جاساۋ سياقتى جۇمىستار جۇرگىزىلەدى. گرانت قارجىسى دا از ەمەس. 5 ملن-نان 300 ملن-عا دەيىن.
گرانتتى الۋعا مۇددەلى ۇيىمدار دا كوپ. تەك كوپ ۇيىمنىڭ تاجىريبەسى مەن مۇددەلىگى جوق، سونداي-اق سول سالادان تۇسىنىگى جوق نەمەسە از بولادى. جانە دە بىرقاتار ۇيىمدار كاسىپكەر سياقتى جۇمىس جاسايدى، ياعني ءارتۇرلى تاقىرىپتاردى قامتي بەرەدى. مىسالى قاراجات قايسى جوبادا كوپ سوعان قاتىسا بەرەدى. ءبىر جىلى جاستار نەمەسە ەكولوگيا تاقىرىبىمەن شۇعىلدانسا، كەلەسى جىلى جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ تاقىرىبىنا اۋىسا سالادى. ياعني كاسىپكەرلىك ۇستانىم، كەرەك بولسا تاماقتى دا ءپىسىرىپ بەرەدى نەمەسە قىتايدان كەرەك تاۋارىڭدى جەتكىزىپ بەرەدى، باستىسى "اقشا تويلە".
ەندى ءوزىم جانە جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ تاقىرىبىنداعى جوبالار جايلى ءسوز قوزعايىن. 2018 جىلدان بەرى ازاماتتىق باستامالاردى قولداۋ ورتالىعىنىڭ جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋدى دامىتۋ باعىتىندا 6 رەت كونكۋرس وتكىزگەن. وسى كونكۋرسقا 6 رەت (4 جىل قاتارىنان) قاتىسىپ، جەڭىلىس تاپتىق. سەبەبىن تۇسىندىرەيىن. بىرىنشىدەن، ەلىمىزدە قازاق تىلىندە ساپالى جۇمىس اتقاراتىن ۇكىمەتتىك ۇيىمدار از. قازاقتىلدىلەر ەندى ءتاي-ءتاي باسىپ كەلەدى. ولار كوبىنە ءتىل، ءدىن، ۇلتتىق سالت ءداستۇر، جاستار تاقىرىبىندا شوعىرلانعان. كوبىسى ءورىستىلدى. سايكەسىنشە ورىستىلدىلەر قازاق ءتىلىن بىلمەگەندىكتەن قازاق ءتىلدى اۋديتوريامەن جۇمىس جاسامايدى/جاساي المايدى/مۇددەلى ەمەس. مىسالعا جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ تاقىرىبىندا 3 جىل ىشىندە جەڭىمپاز بولىپ تابىلعان ۇيىمدار جوبالاردى سولتۇستىك ايماقتاردا جانە تەك ورىس تىلىندە وتكىزىپ/ۇيىمداستىرىپ كەلگەن. اتاپ ايتساق، پاۆلودار ق. ينيتسياتيۆا گراجدان دەگەن قورى، الماتى ق. (اتى ەسىمدە جوق) ۇيىمى جانە ت.ب. وسى ولقىلىقتى جەڭۋ جانە قازاقتىلدى ۇيىمداردىڭ الەۋەتى مەن قازاق ءتىلىنىڭ مارتەبەسىن وسى سالادا كوتەرۋ ماقساتىندا جوبالاردى تەك قازاق تىلىندە جازۋ جانە ۇيىمداستىرۋدى ماقسات قويدىم. بۇل پرينتسيپ.
الايدا 3 جىل بويى ءبىزدىڭ جوبا قازاق تىلىندە جازىلعاندىقتان وتپەي قالدى. ويتكەنى كوميسسيا مۇشەلەرى ىشىندە قازاق ءتىلىن تۇسىنبەيتىن/ناشار تۇسىنەتىن ادامدار بولدى. قازاق ءتىلىن تۇسىنبەيتىن ادام قالاي جوبالارعا باعا بەرەدى؟ قازاقتىلدىلەر ەكى ءتىلدى ءبىلۋ كەرەك تە، ال "باسقالارعا" قازاق ءتىلىن ءبىلۋ مىندەت ەمەس دەگەن ۇستانىم سول باياعى.
ەكىنشى سەبەپ - كوميسسيا مۇشەلەرىنىڭ ساۋاتسىزدىعى/سول سالانى جەتە تۇسىنبەۋى/باعالاۋ تاجىريبەسىنىڭ جوقتىعى. جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ تاقىرىبىندا 4 جىل ىشىندە مىقتى بىردە-ءبىر ساراپشى بولعان ەمەس. وتكەن جىلداردى قوزعاماي، بيىلعى جىلدى ايتىپ وتەيىن. كونكۋرس وتەر الدىندا مينيسترلىك پەن ازاماتتىق باستامالاردى قولداۋ ورتالىعىنىڭ باسشىلىعىندا بولدىم. ماديار قوجاحمەت، ءباتيما مۋكينا جانە قازىرگى باسشى ليما دياس الدىندا ءۇش تالاپ قويىپ كەتتىم: كوميسسيا مۇشەلىگىنە قازاق ءتىلىن ەركىن بىلەتىن جانە وسى سالانىڭ ءتيىستى ماماندارىن تارتۋ. ارينە، ول تالاپ تولىققاندى ورىندالمادى. قازاق ءتىلىن بىلمەيتىن يرينا سميرنوۆا، نابيتوۆسكايا، ەمين اسكەر، ۆەردمان دەگەندەر بولدى. بۇل قايتا ازايعانى. بۇرىن كوپ بولاتىن. ءتىل بىلمەگەندەرى ءۇشىن ديسكريميناتسيا جاساۋعا بولمايدى عوي دەگەن ارگۋمەنت ايتادى، ال قازاق ءتىلىن بىلمەي تۇرىپ سول تىلدەگى جوبالاردى باعالاۋ ديسكريميناتسيا ەمەس پە؟ادىلەتتىلىك قايدا؟..
سالالىق ساراپشىلار دا ءوز دەڭگەيىندە تارتىلمادى. ءبىزدىڭ باعىت بويىنشا ايتەۋىر وسىنىڭ اۋزىن جابايىق دەگەن سىڭاي تانىتىپ، قازاق ءتىلىن تۇسىنەدى-اۋ دەگەن 3 ادامدى تارتتى: جۋنۋسبەكوۆا گۇلسارا - مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسىنىڭ ۇستازى، ايگۋل سادۆاكاسوۆا - ەتنوسوتسيولوگ جانە ەسماحان باۋىرجان - يمام، ءدىن وكىلى. دەگەنمەن وسى ساراپشىلاردىڭ ىشىندە تەك جۋنۋسبەكوۆانى عانا جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ تاقىرىبىن جەتە تۇسىنەدى دەپ ويلايمىن. ال ەكى ماماندى ءوز سالالارىندا مىقتى مامان دەپ بىلەمىن، تەك مەنىڭ تاقىرىبىمدا ەمەس. ەگەر مەنىڭ سوڭعى پىكىرىم جالعان بولسا، وندا سوڭعى ەكى ازامات ماعان ونلاين فورماتتا، فب ارقىلى تۇسىنىكتەمە بەرسىن. ليما دياس سىزدەن وسىنى ۇيىمداستىرۋدى سۇرايمىن.
جالپى گرانت ءبولۋ، جوبالارعا باعا بەرۋدى وتە جاقسى بىلەمىن. ويتكەنى ءوزىم ازاماتتىق باستامالاردى قولداۋ ورتالىعىندا ءۇش رەت كوميسسيا مۇشەسى جانە ەكى رەت توراعاسى بولدىم. ياعني باعالاۋ جۇيەسىن جانە ونداعى كەمشىلىكتەردى دە جاقسى بىلەمىن. وسىنداي اشىقتىققا مۇمكىندىك بەرگەن باتيما مۋكيناعا راحمەت ايتامىن.
ەندى پوستقا سالىپ وتىرعان فوتو مەن ۆيدەو ارقىلى ءوزىمنىڭ وسى سالادا مامان ەكەنىمدى دالەلدەپ وتكىم كەلەدى. ارنايى ءبىر ادامدار ءۇشىن. بۇرىنعى مينيسترلىك وكىلى رەتىندە جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ماسەلەسى بويىنشا ءۇش زاڭ جوباسىن ازىرلەۋگە قاتىسىپ، ونى پرەزيدەنتتىڭ قول قويۋىنا دەيىن جۇرگىزدىم. ويتكەنى مينيسترلىكتەگى جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋدى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى بولدىم. ياعني ماقساتتى جۇمىس جۇرگىزدىم. بولاشاق باعدارلاماسى بويىنشا رەسەي اكادەمياسىندا وسى باعىتتا ءبىلىم الىپ جانە وسى باعىتتا ديسسەرتاتسيا قورعادىم. جەرگىلىكتى اكىمدىكتە جانە ءماسليحاتتا قىزمەت ەتتىم. ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىم وكىلى رەتىندە جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ تاقىرىبىندا 10-نان اسا جوبانى ىسكە اسىردىم. باسقا ۇيىمداردان وزگەشەلىگىمىز –تەك وسى تاقىرىپتا جۇمىس جاساۋىمىز جانە دە قازاق تىلىنە باسىمدىق بەرۋىمىز.
ءبىزدىڭ بيىلعى جوبانىڭ ەرەكشەلىگى – نەگىزگى تالاپ بويىنشا بارلىق 8 وڭىرلەردى، نەگىزگى ۋاكىلەتتى ورگاندى، مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسىن، قازاقستان ۇلتتىق ارناسىن، سونىمەن قوسا ساراپشىلار رەتىندە ەلىمىزدەگى جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ زاڭىنا تىكەلەي قاتىسقان مامان – شولپان ايتەنوۆا ، مەرەكە گابدۋاليەۆ، رەسەي ەلىنىڭ 30 جىلدىق تاجىريبەسى بار عالىمدى، قىرعىزستان مەن پولشا ەلىنىڭ ماماندارىن تارتۋدى كوزدەۋ. بۇدان دا باسقا جاڭاشىل يدەيالار بار ەدى. اۆتورلىق قۇقىق دەپ جازباي-اق قويايىن.
قورىتا كەلگەندەگى توق ەتەرى: قۇرمەتتى ازاماتتىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ (ماديار قوجاحمەت) جانە ازاماتتىق باستامالاردى قولداۋ ورتالىعىنىڭ وكىلدەرى (ليما دياس) ، سونداي- اق كوميسسميا مۇشەلەرى جۋنۋسبەكوۆا گۋلسارا، سادۆاكاسوۆا ايگۋل، ەسماحان باۋىرجان! سىزدەردى ونلاين فورماتتا اشىق ديالوگقا شاقىرامىن. ءتيىستى تۇسىنىكتەمەنى بەرىڭىزدەر!
