ساكەن المەنوۆ سالافيلىك اعىمنىڭ جەتەگىندە كەتىپ، 2020 جىلدىڭ كوكتەم ايىندا مەكتەپ جانە كوللەدج وقۋشىلارىنا حيدجاب كيۋگە رۇقسات بەرمەگەنى ءۇشىن ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى عيماراتىنا قارۋمەن كىرىپ، مينيستر اسحات ايماعامبەتوۆپەن بەتپە-بەت سويلەسپەكشى بولعان. ونىڭ لاڭكەستىك جوسپارىن ءبىلىپ قويعان ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى تەررورلىق ارەكەتكە وقتالعان ازاماتتىڭ ءوزىن تەرگەپ، قاماۋعا العان.
بعم كۇزەتشىسىن ءولتىرۋدى جوسپارلاعان
قازىر جازاسىن وتەپ جاتقان ساكەنمەن نۇر-سۇلتان قالاسى ءدىن ماسەلەلەرىن زەرتتەۋ ورتالىعى بىرنەشە اي بويى ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ، راديكالدى كوزقاراسىنان قايتارعان. Azattyq Rýhy ساكەننىڭ تۇرمەدەن بەرگەن ەكسكليۋزيۆتى سۇحباتىن وقىرمان نازارىنا ۇسىنادى.
«ناماز وقۋدى 2017 جىلى جەزقازعان قالاسىندا كوللەدجدە بىرگە وقىعان دوسىم ۇيرەتتى. ول ۇنەمى اللادان قورقۋىمىز كەرەك ەكەنىن ايتىپ وتىراتىن. ايتقاندارىنىڭ ىشىندەگى ەڭ قورقىنىشتىسى - قابىر ازابى جايلى. وسىلايشا نامازعا جىعىلدىم، بىرتىندەپ كوزقاراسىم وزگەرە باستادى. ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىن، ىشكى ىستەر ورگاندارىن، جالپى پوگون تاققان كىسىلەردى «ءبىزدى ساتىپ جىبەرەدى، مۇسىماندارعا قارسى جۇمىس ىستەيدى، تۇرمەگە قامايدى» دەپ ۇناتپايتىن بولدىم. باۋىرلارمەن ارالاسىپ جۇرگەندە ۇكىمەتكە، مەملەكەتكە دەگەن كوزقاراسىم وزگەردى. ءوزىم دە كەزىندە ورگاندا تەرگەۋشى بولىپ جۇمىس ىستەگەنمىن. «قۇراندى، ءدىندى نەگە مەكتەپتەن باستاپ ۇيرەتپەيدى؟» دەپ جەك كورە باستادىم.
وسى كوزقاراسپەن نۇر-سۇلتان قالاسى «ماڭگىلىك ەل» داڭعىلىنداعى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ عيماراتىنا كىرىپ، مينيستر اسحات ايماعامبەتوۆتەن مەكتەپتەگى وقۋشى قىزدارعا نە سەبەپتى ورامال تاعۋعا رۇقسات بەرمەگەنىن، كوللەدجدەگى قىزداردىڭ حيدجاپ كيۋىنە نەلىكتەن تىيىم سالعانىن جۇزبە-كوز سۇراپ، ءوزىن كەپىلگە الماقشى بولدىم. الدىن الا ءبارىن جوسپارلادىم، ەسىكتەن كىرە بەرىستە كۇزەتشىنى ءولتىرىپ كەتۋىم كەرەك، ايتپەسە ول مەنى ولتىرەدى دەپ ويلادىم. سودان سوڭ مينيستر كابينەتىنە ليفتىمەن ەمەس، باسپالداق ارقىلى شىعۋىم كەرەك دەپ شەشتىم. سەبەبى اپاتتى قىزمەت باتىرماسىن باسسا، ءليفتىنىڭ ىشىندە قالىپ قويۋىم مۇمكىن ەدى. باستىقتاردىڭ ەكىنشى نەمەسە ءۇشىنشى قاباتتا وتىراتىنىن بىلەمىن. وسىلايشا ءبارىن جوسپارلادىم»، - دەدى ول.
ۇقك قىزمەتكەرلەرى ونىڭ جوسپارىن ءبىلىپ قويىپ، تەررورلىق ارەكەتىنىڭ الدىن ورايدى.
«ۇقك ونىڭ جوسپارىن قالاي ءبىلىپ قويعانى تۋرالى سىزگە تولىق اقپارات ايتۋعا قۇقىم جوق. 2020 جىلدىڭ كوكتەم ايىندا ول قاماۋعا الىنىپ، قر قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 256-بابى (تەرروريزمدى ناسيحاتتاۋ) بويىنشا سوتتالدى. 1991 جىلى جەزقازعان قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. اجىراسقان، بالالارى جوق. ءبىزدىڭ ورتالىق ساكەنمەن ۇزاق ۋاقىت بويى تەولوگيالىق جۇمىس جۇرگىزدى. بۇگىندە ول ءوز قاتەلىگىن ءتۇسىندى»، - دەيدى نۇر-سۇلتان قالاسى ءدىن ماسەلەلەرىن زەرتتەۋ ورتالىعى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى جانداۋلەت سۇلەيمەنوۆ.
كوستەكسكي، ساسيتلينسكي جانە مۇباروۆتىڭ ۋاعىزىن تىڭداعان
ساكەننىڭ ءدىني ساۋاتى ينتەرنەت جەلىسىندەگى ءتۇرلى ۋاعىزشىلاردىڭ دارىسىنەن اسپاعان. «احي» باۋىرلارىنىڭ ايتقانىنان شىعا الماي قالعان كەيىپكەرىمىز اناسىنىڭ اسىن «حارام» ساناپ، بىرتە-بىرتە ىزاقور ادامعا اينالعان.
«قۇراننان التى سۇرە بىلەمىن، ءتاجۇيد ۇيرەنگەن جوقپىن. ينتەرنەتتەن شىنايى ءدىندى ۇستاناتىن شىعار دەپ شەيح ابدۋللاح كوستەكسكي، ابۋ ومار ساسيتلينسكيدى تىڭداي باستادىم. وعان دەيىن ەرلان اقاتاەۆ، دارىن ءمۇباروۆتى تىڭدايتىنمىن. كوبىندە سول كوستەكسكيدى تىڭداي بەردىم، سونىمەن قاتتى كەتىپ قالدىم. باۋىرلار، ابدۋللاح كوستەكسكي، ابۋ ومار ساسيتلينسكيدىڭ ايتقاندارىن تىڭداي بەرمەڭىزدەر. ولار تەك قاتىگەزدىك پەن سوعىس، سيريا تۋرالى عانا ايتادى. مەن قازىر تۇرمەدە وتىرعانىم ءۇشىن ەمەس، سونداي ارەكەتتەر ىستەگەنىم ءۇشىن قينالىپ وتىرمىن. ناماز وقيمىن دەپ انام ازىرلەگەن تاماقتى دا جەمەي كەتتىم. جانىمداعىلار «مالدى مۇسىلمان باۋىزداعانىنا سەنىمدىسىڭ بە؟»، «مال سويىلعاندا بيسميللاح ايتىلىپ، ناماز وقىلماي ما، ەتى حارام.
سەن «كۋفۋرعا» (كۇپىرلىك) كەتتىڭ» دەيدى. مەن «كۋفۋر» دەگەننىڭ نە ەكەنىن سۇراپ ەدىم، ول «اللاعا قارسى كەلۋ» دەپ ءتۇسىندىردى. سودان كەيىن مەن قورقىپ، مۇلدەم ەت جەمەي كەتتىم. اكە-شەشەڭ، تۋىستارىڭدى «ءدىن بىلمەيدى» دەپ ساناپ، ولارعا ءبارىن تۇسىندىرەسىڭ، تۇسىنبەگەن سوڭ اقىرىندا توبەلەسكە دەيىن باراسىڭ. ناماز وقىمايتىن جولداستارىڭدى شاقىرىپ، ولاردى دۇرىس جولعا شاقىراسىڭ. ولار سەنىڭ ايتقاندارىڭا قارسى كەلىپ جاتسا، بويىڭدا اشۋ پايدا بولىپ، جاڭاعى اداممەن توبەلەسكىڭ كەلىپ تۇرادى»، - دەدى ساكەن.
ساكەننىڭ ارمانى...
تەررورلىق ارەكەتكە وقتالعانى ءۇشىن بىرنەشە جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلعان ساكەن سۇحبات بارىسىندا اكە-شەشەسىن ەسىنە الىپ، كوز جاسىن توقتاتا المادى. بۇگىندە سول كەزدەگى «احي» باۋىرلارى ءىز-ءتۇزسىز جوق بولىپ كەتكەن، ۇلىنىڭ ايتەۋىر ءبىر كۇنى بوستاندىققا شىعاتىنىنا سەنگەن اتا-اناسى عانا تۇرمە تابالدىرىعىن توزدىرىپ ءجۇر.
«اكە-شەشەمدى قاتتى رەنجىتتىم، ولارعا كوپ قارسى كەلدىم. ەرتەڭ ءومىرىم جەتىپ، بوستاندىققا شىعىپ جاتسام اكە-شەشەمدى قۇشاقتاپ، بەتىنەن سۇيەر ەدىم. ول كىسىلەردەن قاتتى جالىنىپ تۇرىپ كەشىرىم سۇرايتىن ەدىم. قازاق باۋىرلار، اكە-شەشەڭىزگە «ناماز وقىمايسىڭ»، «ءجاحيلسىڭ»، «كاپىرسىڭ» دەگەن سوزدەردى ايتۋدى قىسقارتىڭىزدار، قاتتى كەتپەڭىزدەر. اللا تاعالا سىنايمىن دەسە، ءوزىمىزدى دە سىناپ جىبەرەدى. سالافيلىك اعىمدى ۇستانىپ، قاتتى قاتەلەستىم. مەن تۇرمەدە وتىرعانىما ەمەس، ناداندىعىمنان سونداي ەسسىز ارەكەتتەر جاساماقشى بولعانىما وكىنەمىن»، - دەپ اياقتادى ول اڭگىمەسىن.
ايجان قاليەۆا، نۇر-سۇلتان.
