«جۇرتتىڭ جىنىسىن ەمەس، ءمينيستردىڭ اقىلىن اۋىستىرۋ كەرەك»

4425
Adyrna.kz Telegram

ەلىمىزدىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى گەندەرلىك سايكەستىلىگى بۇزىلعان ادامداردى مەديتسينالىق كۋالاندىرۋ جانە جىنىسىن اۋىستىرۋ تۋرالى ەرەجەنى بەكىتتى. بۇل ەرەجەگە سايكەس  گەندەرلىك اۋىستىرۋدى 21 جاسقا تولعان جانە قابىلەتى بار گەندەرلىك سايكەستىلىگى بۇزىلعان ادامدار جۇزەگە اسىرا الادى. مۇنى پسيحيكالىق، مىنەز-قۇلقىندا اۋىتقۋلارى بار، اۋرۋلارى بار ادامدار جاساي المايدى.
ەندىگى جەردە ەركەك ايەلگە، كەرىسىنشە، ايەل ەركەككە اينالعىسى كەلسە، بۇل نيەتىنە ەشبىر كەدەرگىسىز قول جەتكىزە الادى. تەك جىنىسىڭىزدى اۋىستىرماس بۇرىن ەڭ الدىمەن پسيحيكالىق دەنساۋلىعىڭىزدى تەكسەرتىپ، پسيحياتر ماماننىڭ انىقتاماسىن الۋىڭىز قاجەت. ارمەن قاراي ارنايى كوميسسيادان وتەسىز. كوميسسيانىڭ قۇرامى: ءۇش پسيحياتر، ولاردىڭ بىرەۋى سەكسوپاتولوگيا سالاسىندا ارنايى بىلىمگە يە; ۋرولوگ; گينەكولوگ; تەراپەۆت; ەندوكرينولوگ; پسيحولوگ ماماندارىنان جاساقتالادى. وسى كوميسسيانىڭ شەشىمى ەركەكتىڭ ايەلگە، ايەلدىڭ ەركەككە اينالۋ نيەتىنىڭ شەشىمىن شىعارادى.

لۇت پايعامبار جاپقان قاقپانى قايتا اشاتىن ەرەجە

قازاق قوعامى مينيستر تسويدىڭ بەكىتكەن بۇل ەرەجەسىنە قاتىستى ءتۇرلى پىكىرلەردى قارشا بوراتتى. ارينە، قوعامنىڭ باسىم بولىگىنە ءمينيستردىڭ ەرەجەسى ۇناي قويمادى. سولاردىڭ ءبىرى تۇركىستان وبلىسىنىڭ تۇرعىنى، نايب يمام مۇحيت باقىتۇلى: «مۇنداي شارۋالار مەديتسينالىق تۇرعىدان قاجەت تە بولار. مىسالى، دەنساۋلىعىنا بايلانىستى جىنىسىن اۋىستىرۋ قاجەت ادامنىڭ بۇل قادامعا بارۋىنا داۋىمىز جوق. الايدا وي ساناسى بۇزىلعان، دۇنيەگە ەركەك بولىپ كەلىپ، ايەلگە اينالعىسى كەلەتىن كەيبىر ەرىككەندەر ءۇشىن بۇل ەرەجە لۇت (ع.س) زامانىنىڭ قاقپاسىن قايتا اشۋمەن تەڭ سياقتى. پايعامبارىمىز لۇتتىڭ (ع.س) تۇسىندا ادامداردىڭ ازعىندالعانى سونشا، ەركەك پەن ەركەك، ايەل مەن ايەل جىنىستىق قاتىناسقا ءتۇسىپ، زيناقورلىقتىڭ سۇمدىق كورىنىسى بەلەڭ الىپتى. سول كەزدە اللادان حابار كەلىپ، لۇت پايعامبارعا الىسقا قاشىپ كەتۋ بۇيىرىلادى. پايعامبارىمىز ءوزى ءومىر سۇرگەن ورتانى تاستاپ، ەلدىڭ شەتىنە شىققان ساتىنە ارتىنا سوڭعى رەت قايىرىلىپ ءبىر قارايدى. سول كەزدە الگىندە عانا جىن-ويناقتىڭ ورداسىنا اينالىپ، شات-شادىمان تىرشىلىك كەشكەن مەكەن وتقا ورانىپ، لاۋلاپ جانىپ جاتىپتى. بۇل نەنى بىلدىرەدى؟ اللانىڭ بەرگەنىن وزگەرتۋ، اللانىڭ بەرگەنىنە قارسى كەلۋ-پەندەنىڭ قۇزىرەتىندە ەمەس. ەگەر قارسىلىق ەتەر بولساڭ، البەتتە ونىڭ جازاسى دا وتە اۋىر بولماق. جالپى، اللانىڭ بەرگەنىن اۋىستىرام دەپ تىراشتانۋ پسيحيكالىق اۋىتقۋلارى بار ادامعا عانا ءتان دۇنيە عوي. ادامي ساناسى بار ادام، دەنە مۇشەسىنىڭ بارىنا شۇكىر ەتىپ، سول اماناتتى ساقتاۋعا تىرىسادى ەمەس پە؟ دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ بۇل ەرەجەسىنەن كەيىن وسىعان دەيىن تاسادا باس بۇعىپ جاتقان ءتۇرلى گەيلەر مەن لەسبيانكالاردىڭ باس كوتەرۋىنە، وزدەرىنە زاڭدىق قۇقىق تالاپ ەتۋىنە سوقتىرۋى مۇمكىن عوي. وسى جاعى دا وتە قاۋىپتى دەپ ويلايمىن»،-دەيدى.

جىنىسىن وزگەرتۋدەن نەسىنە قورقاسىز؟

ءسانيا بەكتۇرعانوۆا ەۋروپاداعى بەلدى ۋنيۆەرسيتەتتە الەۋمەتتانۋشى ماماندىعى بويىنشا ءبىلىم الىپ جاتقان قازاقستاندىق ستۋدەنت. ءسانيا جاڭا ەرەجەگە قاتىستى: «نەگىزىنەن ءار ادامعا تاڭداۋ قۇقىعى بەرىلۋگە ءتيىس. ايەل ەركەككە اينالعىسى كەلە مە، باسقاعا اينالعىسى كەلە مە، ءوزى شەشۋگە ءتيىس. مينيسترلىكتىڭ بۇل ەرەجەسىنەن كەيىن قازاقستاندىقتار جاپپاي جىنىسىن اۋىستىرۋعا كوشپەيتىنى انىق. بىرىنشىدەن، بىزدە مەنتاليتەت دەگەن نارسە بار. مىڭ جەردەن جىنىس مۇشەسىن اۋىستىرعىسى كەلگەنىمەن، كوبىنىڭ باتىلى، ۇياتى جىبەرە قويمايدى. ەكىنشىدەن، جىنىسىن وزگەرتكەندە تۇرعان نە بار؟ مىسالى، ءدال سىزگە جىنىسىن وزگەرتكەن ادامنان تونەتىن قاۋىپ بار ما؟ جىنىسىن وزگەرتۋ جۇقپالى اۋرۋ ەمەس قوي؟! ۇشىنشىدەن، بۇل ماسەلەگە ەڭ الدىمەن قازاقستاندىقتاردىڭ ءدىني سەنىمى ۇلكەن قارسىلىق بەرۋى مۇمكىن. ويتكەنى يسلام دىنىمىزدە وزىڭە بەرىلگەندى وزگەرتۋ اللانىڭ قالاۋىنا قارسى شىعۋ دەپ سانالادى. ال نەگىزىنەن، ءار ادام ءوز كۇناسىنا ءوزى جاۋاپ بەرەتىنىن ەسكەرسەك، جاڭا ەرەجەدەن جاعا ۇستارلىق جاعداي كورىپ تۇرعانىم جوق»، -دەيدى.

ارنايى زاڭ قابىلداۋدى ۇسىنادى

بىزبەن تىلدەسۋ بارىسىندا اتى-ءجونىن تۇبەگەيلى جاسىرىن كورسەتۋدى سۇرانعان قاراعاندىلىق داريا (اتى-ءجونى وزگەرتىلگەن) وسىنداي ەرەجەنىڭ اسا قاجەتتىلىگىنە توقتالىپ: «ومىرگە قىز بولىپ كەلگەنىممەن، تۇلا بويىمدا قىزعا، ايەلگە ءتان قىلاۋداي قاسيەت جوق. ەڭ اقىرى جۇرەگىم دە باسقاشا سوعادى. قىزداردىڭ جۇرەگى ەركەك دەپ سوقسا، مەنىكى كەرىسىنشە، ايەل دەپ سوعادى. ەركەكتەرگە مۇلدە قىزىقپايمىن. بالا كۇنىمنەن قىزدارعا، ايەلدەرگە ىنتىعا قارايمىن. بويىمداعى وسى وزگەرىستى بايقاعان شەشەم مەنى ەمدەتەمىن دەپ باسىن تاۋعا دا، تاسقا دا سوقتى. تۇك شىقپادى. الايدا قازاقستان سياقتى ەلدە جىنىس مۇشەڭدى اۋىستىرۋ بىلاي تۇرسىن، ونى ويلاۋدىڭ ءوزى قيامەت ەكەنىن بىلەسىز. وسىلايشا جاسىم وتىزدان اسسا دا جالعىز ءومىر سۇرۋگە تۋرا كەلدى. ينتەرنەت بايلانىسى جوق كەزدە جاعدايىمىز وتە قيىن ەدى. ءوزىم سياقتىلاردى تابۋ، دۇرىس تانۋ قيىن ەدى. ال قازىر ينتەرنەتتىڭ ارقاسىندا مەن سياقتىلاردىڭ ءبىزدىڭ ەلدە از ەمەسىنە كوزىم جەتتى. جاڭا ەرەجەگە اسا قۋانىپ، سەلت ەتە قويمادىم. نەگە؟ سەبەبى، جىنىس مۇشەڭدى اۋىستىرۋعا مەديتسينا رۇقسات بەرگەنىمەن، قوعام سەنى قابىلداي قويا ما؟ مەنىڭشە، اقىرى وسىلاي رۇقسات بەرگەن ەكەن، ەندى سول جىنىسىن وزگەرتكەندەردى وزگەلەرمەن تەڭەستىرىپ، قۇقىعىن دا قورعايتىن زاڭ بەكىتۋى كەرەك. ءبىز سياقتىلاردى ءتۇسىنۋ نەگە سونشا قيىن؟ مىسالى، حريستيان ءدىنىنىڭ وكىلى مۇسىلماندى جەك كورسە دە، قۇرمەتتەيدى عوي؟! بولماسا، شەشەڭىز ءسىز قالاعانداي دارىگەر ەمەس، مۇعالىم بولعانى ءۇشىن ءسىز شەشەڭىزدەن باس تارتپايسىز عوي؟ سولاي ما؟ جىنىسىن اۋىستىرۋعا قارسى شىعىپ، اتويلايتىنداردى جابايى، ءالى ادامي ساناسى جەتىلمەگەن دەپ قارايمىن. ايتپەسە، وندا تۇرعان نە بار؟»-دەپ كۇيىنەدى.

بولاشاقتا جىنىسى بەلگىسىزدەر كوبەيمەسىن

«بىلاي قارساق، راسىمەن، جىنىسىن اۋىستىرعاندا تۇرعان نە بار دەپ ويلايسىز. ەشتەڭە دە جوق. قالاعان ادام بارلىق جەرىن وزگەرتە بەرسىن. الايدا بۇل ماسەلەنىڭ كوپشىلىك ءمان بەرە بەرمەيتىن ءبىر تۇسى بار. «سىنىقتان باسقانىڭ ءبارى جۇعاتىنىن» بىلەتىن حالىقپىز عوي. بۇگىن پالەنشەنىڭ جىنىسىن اۋىستىرعانىن ەستىپ، بىلگەن بالامىز ەرتەڭ ەلىكتەپ، ەلىتىپ «مەن دە ايەلگە اينالعىم كەلەدى» دەمەسىنە كىم كەپىل؟ ءبىز ءوزى ەلىكتەگىش حالىقپىز. سول ەلىكتەگىشتىك قاسيەتىمىز ءدال وسىنداي كەرەكسىز دۇنيەلەرگە كەلگەندە، قارقىندى جۇمىس ىستەيتىنىن ۇمىتپايىق. ءتورت ۇل تاپتىڭىز دەيىك. تورتەۋى دە ءوز جىنىسىن وزگەرتەم دەپ ايەلگە اينالسا، ۇرپاقسىز قالمايسىز با؟تۇپتەپ كەلگەندە، قازاقتىڭ قانىندا جوق دۇنيەنى ەرەجە ەتىپ ەنگىزۋ تۇقىمىمىزدى تاستاققا جايماسىن. ماعان سالسا، جۇرتتىڭ جىنىسىن ەمەس، وسى ەرەجەنى ەنگىزگەن ءمينيستردىڭ اقىلىن اۋىستىرۋعا ەرەجە قابىلدار ەدىم»، -دەيدى زەينەتكەر اتامىز اۋەلحان شونجان.

تاقىرىپتىڭ تۇزدىعى

سەرىك ابىكەنۇلى، جۋرناليست:

«كەشە بالاما: وي، راقمەت! ءداۋ جىگىت بول، ءۇبىرلى-ءشۇبىرلى بول! - دەپ جاتىپ سەلت ەتە قالدىم. تسوي وسىلاردىڭ سورىن قايناتايىن دەپ تۇر-اۋ. كەلىن دەپ اكەلگەنى بىردەڭەسۆيستيت بولىپ شىقسا قاس ماسقارا عوي، قۇداي ساقتاسىن. الدە ولاردىڭ قۇجتىنا "بۇرىن ەركەك بولعان" دەپ تاڭبا باسار ما ەكەن؟

ءومىر شىنىبەكۇلى, مۇعالىم: جىنىس اۋىستىرۋ تۋرالى قاۋەسەت شىققالى بالا كۇندە قاريالاردان ەستىگەن مىناۋ اڭگىمە ەسىمە تۇسە بەرەدى.

باياعىدا ءبىر قازاق ايدالادا جولاۋشى ءجۇرىپ كەلە جاتسا، بۇتانىڭ اراسىنان ماڭىراعان لاقتىڭ داۋسىن ەستيدى.

وتاردان قالىپ قويعان ءتول بولار تاۋىپ الا كەتەيىن دەگەن نيەتپەن، بۇتانىڭ اراسىنا كىرىپ الگى لاقتى ۇستاپ الدىنا وڭگەرىپ الادى.

الدىندا لاق، وڭاي ولجا تاپقانىنا ءماز، ءوز ويىمەن ءوزى كەلە جاتىپ "ەسىڭ كەتسە ەشكى جي،

ەشكى جيىپ، ەسىڭ جي!" - دەپ ىڭىلداپ وتىرىپ، -ءاي، وسى ەركەك پە، ۇرعاشى ما كورەيىن دەپ، لاقتىڭ شابىنا قولدى سالىپ جىبەرەدى.

سويتسە الگى لاق باسىن بۇرىپ، ادامشا -ۋىسىڭ تولدى ما؟ - دەيتىن كورىنەدى

***

اۋزى-باسى قيسايىپ، ەستەن تانىپ جاتقان الگىنى جۇرگىنشىلەر تاۋىپ الىپتى دەسەدى.

بەتى اۋلاق...

"قىز" دەپ العانىڭ "ەكس-ەركەك" بوپ شىقسا سوندا كورەسىڭ، جىگىتتەر..

اۋزى-باستارىڭ قيسايىپ جاتپاسىن...»

جىنىسىن وزگەرتۋ تۋرالى ەرەجەگە قول قويىلدى، ەرەجە ءوز كۇشىنە ەندى. ءارى قاراي قالاي بولارىن ۋاقىت كورسەتەدى. دەسەك تە، دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى قازاقستاندا باسقا ماسەلە قۇرىپ قالعانداي، ءدال وسى ەرەجەنى بەكىتۋىندە نە استار بار؟ قوعامنىڭ نازارىن بۇرۋ مانيپۋلياتسياسى ما، جوق الدە راسىمەن، قازاقتىڭ تۇقىمىنا وسىنداي ەرەجەلەرمەن بالتا شابۋ ما؟ ءسىز قالاي ويلايسىز، قۇرمەتتى وقىرمان؟

مەرۋەرت حۋساينوۆا،

«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.

فوتو اشىق دەرەككوزدەن الىندى.

پىكىرلەر