"كوڭىلىم قايتتى دوستان دا، دۇشپاننان دا،
الداماعان كىم قالدى ءتىرى جاندا؟.." (اباي)
"امان قالعان شابۋىلدان جۇزدەگەن،
باتىر حالىق ەكەنبىز عوي ءبىز دەگەن.
ايتىساتىن اقساقالى قىزبەنەن،
اقىن حالىق ەكەنبىز عوي ءبىز دەگەن.
استىنداعى اتىن التى اي ىزدەگەن،
اڭقاۋ حالىق ەكەنبىز عوي ءبىز دەگەن.
اتتەڭ! بابام ماڭدايىنان اققان سور،
اڭقاۋلىعى باسىمىراق جاتقان سوڭ!.. (قادىر مىرزا ءالى)
اركتيكانىڭ اق ايۋلارى وتە سيرەك كەزدەسەتىن ادامداردان ەشقانداي سەزىكتەنبەي، ولاردىڭ قاسىنا جاقىنداپ كەلە بەرەدى ەكەن. "كوپ بولسا بۇل دا وزىمدەي ايۋان شىعار، ايىرماشىلىعى ەكى اياقتى ەكەن، مەنەن كۇشتى نە بار؟" دەپ ويلايتىن بولسا كەرەك، ادامنىڭ اڭنان دا جامان ەكەنىن قايدان ءبىلسىن...
ءبىزدىڭ قازاق تا سول اق ايۋ سەكىلدى اڭقاۋ، ءتىپتى اڭعال، جۇرتتىڭ ءبارىن وزىندەي كورەدى، كىم نە ايتسا سوعان سەنە بەرەدى. وتىز جىل بويى نۇرەكەڭنىڭ "قىرىق وتىرىگىنە" الدانۋمەن بولدى. "اق جولعا" سەنبەگەندە كىمگە سەنەمىز، ءبارى بۇرىن مينيستر بولعاندار، ميلليونەرلەر!" دەستى... ءماجىلىس سپيكەرى كەزىندە قازاق تىلىنە تابانداپ قارسى بولعان، "حالقى ءۇشىن جانىن پيدا ەتكىش" جارماحان سول حالىقتىڭ وكىلىنەن، مەيلى بۇزىق بالا بولسىن، قوناقۇيدىڭ ەكىنشى قاباتىنان سەكىرىپ قاشسا دا سەنۋىن قويعان جوق، كەرىسىنشە "قايتسىن، بايعۇس، جانى ەكەۋ ەمەس قوي" دەپ اقتاپ الىس-تى. ەلدى تاقىرعا وتىرعىزعان قاجىگەلديندەي قۋدىڭ قولشوقپارى بولعان الاياققا دا سەندى بىلتىرعى سايلاۋدا. قازاقتا "جامان نارسەنىڭ اتىن اتاساڭ كوبەيىپ كەتەدى" دەپ، قاسقىردى "يت-قۇس" دەپ سويلەيتىن ىرىم بار عوي، ءبىز دە اتىڭ وشكىردىڭ اتىن اتاعىمىز كەلمەي وتىر...
ەندى اباي اتامىز ءتىرى بولعاندا "بويى - بۇلعاڭ، ءسوزى - جىلماڭ، كىمدى كورسەم مەن سونان، بەتتى باستىم، قاتتى ساستىم، تۇرا قاشتىم جالما-جان" دەپ، قاراسىن كورمەي كەتەتىن مۇحتار تايجان سەكىلدى اداممەن جەردى بىرلەسە قورعايتىن بولىپ قالىپپىز...
قۇنانباي قاجى "قاي نارسە ادامنىڭ باعى بولسا، سول نارسە ونىڭ سورى" دەگەن. وتە دۇرىس ايتقان. جاقسىلىق شەكسىزدىككە ۇمتىلسا جاماندىققا اينالا باستايدى. اڭقاۋلىق - ادالدىقتىڭ، ادامدىقتىڭ، تازالىقتىڭ، كىسىلىكتىڭ، وزگە جايلى جامان ويلاماۋدىڭ سيمۆولى. 90-جىلدارى وتانىنا ورالعان گرەكتەر قازاقتاردى ساعىنىپ، ءبىزدىڭ جاقسىلىعىمىزدى ەسكە السا، جەرگىلىكتى گرەكتەر "سەندەر ءبىزدىڭ ول جاقتا بولماعانىمىزدى پايدالانىپ وتىرىك ايتىپ وتىرسىڭدار، مىنا زاماندا ونداي حالىق بولۋى مۇمكىن ەمەس!" دەپ سەنبەيدى ەكەن. ءيا، ءبىز ادال، اڭقاۋ، سابيدەي سەنگىش "موگيكانداردىڭ" سوڭىمىز. سول قاسيەتىمىزدى "ىشتەن شىققان شۇبار جىلاندارىمىز" كەرەمەت پايدالانىپ كەلەدى.
قازاعىم، سەنگىشتىگىڭ - سورىڭ! ماڭدايىڭنان اققان سور ازايسىن دەسەڭ اڭقاۋلىقتى تاستا! ءابلازوۆتاردان التى شاقىرىم اۋلاق ءجۇر! مۇحتارلاردى ماڭايىڭا جولاتپا! ولارعا سەن كەرەك ەمەسسىڭ، ولارعا كەرەگى - بيلىك! كوممۋنيستەردى، بۇگىنگى بيلىكتەگىلەردى بولاشاقتا جەلكەمىزدىڭ شۇڭقىرى كورەتىن بولسىن! (راس، ولاردىڭ ىشىندە دە "ەلىم!" دەگەن ەرلەر بار، ونسىز بولمايدى، بىراق، ولار ورىسشا ايتقاندا "يسكليۋچەنيە، پودتۆەرجدايۋششەە پراۆيلو"). اباي اتامىز ايتتى عوي:
سەنبە جۇرتقا تۇرسا دا قانشا ماقتاپ،
اۋرە ەتەدى ىشىنە قۋلىق ساقتاپ.
وزىڭە سەن، ءوزىڭدى الىپ شىعار،
ەڭبەگىڭ مەن اقىلىڭ ەكى جاقتاپ!
سەنبە ەشكىمگە، تەك وزىڭە سەن! اسىرەسە ەكىجۇزدى سەناتورلار مەن ماجىلىسمەندەرگە! جەكە سويلەسكەندە ولاردان اسقان دانا، ولاردان اسقان قازاققا جاناشىر جوق. سەنىڭ الدىڭدا دا سايراي باستاسا، قازاقتىڭ مۇددەسىنە قارسى زاڭعا قول كوتەرگەن-كوتەرمەگەنىن سۇراي قوي، شارۋاسى بىتەدى بىردەن...
بەلارۋستاردان ۇلگى الايىق! التى كۇن بولدى ولار بيلىكپەن الىسقالى، اراسىنان ءالى ءبىر سەركە شىققان جوق ءتىلى مەن جاعىن بەزەنىپ، بىراق، حالىق ولارسىز دا كۇننەن كۇنگە بىرلىگىن كۇشەيتىپ، بيلىككە قويار تالابىن قاتايتىپ كەلەدى. بەلارۋستار بىزدەن دە از. بىراق، ناتيجەگە قول جەتكىزۋگە جاقىنداپ كەلەدى. نەنىڭ ارقاسىندا؟ ارقايسىسى ءوزىن تۇلعا سەزىنگەنىنىڭ ارقاسىندا، "مەنىڭ قاتىسقان-قاتىسپاعانىما، مەنىڭ ۇلەس قوسقان-قوسپاعانىما بايلانىستى ءبارى، مەنىڭ داۋىسىم - شەشۋشى داۋىس!" دەگەن تۇجىرىم-تۇيىنگە كەلگەندەرىنىڭ ارقاسىندا. قازاق تا ەشكىمنەن كەم ەمەس، كوپ جەرى ارتىق بولسا بولۋى مۇمكىن، بىراق، كەم ەمەس انىق! ءبىزدىڭ اۋزىمىزدى اشتىرماي، اياعىمىزدى باستىرماي، باسىمىزدى قوستىرماي وتىرعان ەكى-اق نارسە - اڭقاۋلىق پەن الاۋىزدىق!
قازاق قۇردىمعا قاراي قۇستاي ۇشىپ كەلەدى. ونىڭ امان قالۋى، قاتارعا قوسىلىپ، ەل بولىپ كەتۋى، نەمەسە قۇردىمعا قۇلاپ، جوق بولىپ جويىلۋى - ءاربىر قازاققا تىكەلەي بايلانىستى. بۇل ەشقانداي "اسىرا سىلتەۋ" ەمەس - يا بار بولاتىن، يا بورداي توزاتىن كەزەڭگە كەلدىك...
ومىرزاق اقجىگىتتىڭ جازباسىنان
