ايدوس توقتارباەۆتى قالىڭ كوپشىلىك «بۋىنسىز ادام» دەگەن اتپەن جاقسى تانيدى. ونىڭ ونەر الەمى مۇلدە بولەك. ونەرپاز قىلىش جۇتۋ، دەنەدەن كەز كەلگەن ءبىزدى تەسىپ ءوتۋ، كىشكەنتاي قوراپقا سىيىپ كەتۋ سىندى اسا قيىن تريۋكتەردى ورىنداپ، تالايدى تاڭداي قاقتىرعان ەدى. قازىرگى تاڭدا ايدوس توقتارباەۆ قۇرىلىس سالاسىندا ءجۇر. «ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى تاسادا قالعان تالانتپەن بولعان سۇحباتتى نازارلارىڭىزعا ۇسىنادى.
- ايدوس مىرزا، بۇرىن ەسىمىڭىزدى ءجيى ەستۋشى ەدىك. نە سەبەپتى ونەر ساحناسىنان جوعالىپ كەتتىڭىز؟
- جاس كەلدى،قارتايدىق. ونەر ساحناسىنان كەتەتىن ۋاقىت كەلدى دەپ ويلايمىن. ءارى ءبىزدىڭ ساحنادا تسيرك ارتىستەرى سۇرانىستا ەمەس قوي. بۇرىن تەلەارنالار ءجيى قوناققا شاقىراتىن، وسىلايشا ءوز ونەرىممەن ءبولىسۋشى ەدىم. قازىر ەشكىم ىزدەمەيدى. دەسە دە، ونەردى تۇپكىلىكتى تاستامادىم. بۋىندارىم ءالى سول قالپىندا.
- قازىرگى تاڭدا نەمەن اينالىسىپ ءجۇرسىز؟
- قازىرگى تاڭدا اۋىلدامىن تۇرامىن. ۇيدەگى ازداعان مالعا قارايمىن. اكەم مەن ءىنىم قۇرىلىس سالاسىندا جۇمىس جاسايدى. سول كىسىلەرگە كومەكتەسىپ ءجۇرمىن.
- تالانتتى جانسىز. بويىڭىزداعى ەرەكشە قاسيەت كىمنەن دارىعان؟
- بۇل اللا تاعالانىڭ مەنىڭ بويىما دارىتقان سىيى. ال ونى شىڭداۋعا مارقۇم اعام ۇلكەن ۇلەس قوستى. ول كىسى ءۇش جاسىمنان مەنى ونەرگە باۋلىعان ەدى. كەيىن مەكتەپتەگى ۇستازدارىم قابىلەتىمدى بايقاپ، ءتۇرلى ۇيىرمەلەرگەقاتىستىردى. 11-سىنىپتى بىتىرگەن سوڭ, ءبىر جىل جۇمىس جاساپ، ج.ەلەبەكوۆ اتىنداعى رەسپۋبليكالىق ەسترادا جانە تسيرك كوللەدجىنەوقۋعا ءتۇستىم. وسىلايشا, بۇل ونەردى ءارى قاراي الىپ كەتكەن جايىم بار. قۋانىشىما وراي، بىلىكتى دە ءبىلىمدى ۇستازداردان ساباق الدىم.
- بەلگىلى ءبىر تريۋكتى ورىنداپ جاتقان كەزدە ومىرىڭىزگە قاۋىپ تۋدىرارلىقتاي جاعداي ورىن الىپ كوردى مە؟
- ءيا، ارينە. اسىرەسە، ستۋدەنت كەزىمدە قاۋىپتى تريۋكتەردى ەش دايىندىقسىز ساحنادا ورىنداعىم كەلىپ تۇراتىن. تالاي رەت تاماعىمدى قىلىش كەسىپ كەتكەن. ونى جۇتىپ تۇرعاندا بايقاۋسىزدا بۇرىلىپ قالعانىم بار، كەيدە ادامدار قاعىپ وتەدى. بەتىمدى ءبىرنەشە رەت ءبىز جىرتىپ كەتكەن. بىردە تۇنگى كلۋبتا ونەر كورسەتىپ جاتقانىمدا وت شاشىپ قويعانمىن، سول وت وزىمە ءتيىپ، ورتكە ورانعانىم بار. جالپى تالاي قولايسىز جاعدايدى باستان كەشىرىپپىن. ءبىر تريۋكتى ورىندايمىن دەپ جۇرگەندە ارقامنىڭ تەرىسى سىپىرىلىپ تۇسكەن. تىكەلەي ەفيردە ونەر كورسەتىپ جاتقانىمدا دا ءبىر-ەكى رەت جارالاندىم.
- وسىنداي قيىن تريۋكتەردى ورىنداۋدىڭ بەلگىلى ءبىر سىرى بار ما؟
- ونىڭ ەشقانداي سىرى جوق (كۇلىپ). ديەتا ۇستامايمىن. جاتتىقپاي، قىزدىرىنباي شپاگاتقا وتىرا بەرەمىن.
- ءبىر سۇحباتىڭىزدا «ادىلەتسىزدىك ساعىمدى سىندىردى» دەپسىز. ناقتى قانداي جاعداي ورىن الدى؟
- ادىلەتسىزدىك تالاي ادامنىڭ ساعىن سىندىردى عوي. ءوزىم ونىمەن بىرنەشە رەت بەتپە-بەت كەزدەستىم. بايقاۋلارعا قاتىسىپ جاتاسىڭ، بىراق ورتا جولدا سەنى الىپ تاستايدى. جەڭىسكە جەتۋگە ءبىر قادام قالعاندا،ماقتاپ-ماقتاپ، قۇلاتىپ كەتەدى. مەن بۇنداي جاعدايلارعا تالاي رەت ۇشىرادىم. بولماشى ءبىر ادامداردى جۇلدىز ەتەمىز دەپ تالاي تالانتتىڭ بولاشاعىنا بالتا شابىلدى. ادىلەتسىزدىك جانىمدى جەگىدەي جەپ، تاعدىرىما دا كەسەلىن تيگىزدى. الايدا، مويىعان ەمەسپىن. دەسە دە، ءبىر جاعدايدا ءوز-وزىمە كەلە الماي قالعانىم بار. «جۇلدىزدى ءسات»، «قىتاي تالانتتارى» بايقاۋلارىنا قاتىستىم. سول كەزدە ورتا جولدان وتكىزبەي، كەيىن شاقىرامىز دەپ الداعاندارى بار. تورەشىلىكتە وتىرعان ونەر ادامدارىنىڭ جاقتاسپاعانىنا، اڭگىمەنى باسقا جاققا بۇرا تارتقانىنا قاپالاندىم. سول ۋاقىتتا مەنى سپورتشى يسلام بايراموۆ قانا ءتۇسىنىپ، قولداۋ بىلدىرگەن.
- ال ساعىڭىز سىنعان ساتتە قايتا تۇرۋعا نە نارسە كومەكتەسەدى?
ساعىم سىنعاندا اللادان كەشىرىم سۇرايمىن. بۇل ماعان جىبەرىلگەن سىناق دەپ تۇسىنەمىن. وسىلايشا قايتا تۇرۋعا، ءوزىمدى تۇزەۋگە كۇش الامىن.
- ەگەر سىزگە ۋاقىتتى كەرى اينالدىرۋعا مۇمكىندىك بەرسە، نەنى وزگەرتەر ەدىڭىز؟
- ۋاقىت كەرى اينالسا, جاساعان قاتەلىكتەرىمدى، شالىس باسقان كەزدەرىمدى تۇزەر ەدىم.
- قازىرگى قازاق تسيركىنە كوڭىلىڭىز تولا ما؟
- بءىزدىڭ ەلىمىزدە وتە تالانتتى، جاس تسيرك ارتىستەرى كوپ. الايدا، سول تالاپتى بۋىنعا ۇكىمەت تاراپىنان ەشقانداي قولداۋ كورسەتىلىپ جاتقان جوق. تەلەارنالاردان باسقا دا مادەني شارالاردان تسيرك ارتىستەرى ۇنەمى شەتقارى قالىپ تۇرادى. كوگىلدىر ەكراننان تەك انشىلەر مەن كۆن ارتىستەرىنىڭ ءومىرىن، ولاردىڭ جاتقان-تۇرعانىن كورەمىز. حالىق تا جۇلدىزداردان الدەقاشان مەزى بولدى. بىزگە وزگەشەلىك جەتىسپەيدى. ەگەر دە تسيرك ارتىستەرى تەلەديدار ارقىلى ارتۇرلى تريۋكتەردى كورسەتىپ، ونى جاس بۋىنعا ۇيرەتسە، وسكەلەڭ ۇرپاق سپورتقا قىزىعا باستار ما ەدى؟ مۇمكىن جاڭا سپورت جۇلدىزدارىنىڭ قالىپتاسۋىنا جول اشىلار ما ەدى؟ ءاي قايدام، بىزدىكىلەر وسىنداي پايدالى دۇنيەلەردى كورسەتۋگە، ناسيحاتتاۋعا مويىن بۇرمايدى عوي.وكىنىشتىسى سول. بۇل ۇسىنىستى تالاي مارتە ايتتىم، ازىرگە وعان ەشكىم قۇلاق اسپادى.
- ءوزىڭىز سەكىلدى «بۋىنسىز ادامداردان» كىمدەردى تانيسىز؟
- قىتايعا بارىپ، جارىسقا قاتىسقان كەزىمدە ءبىر قىتايلىق ارتىسپەن تانىستىم. ساحنا سىرتىندا وتىرعانىمدا ارنايى كەلىپ، قول الىستى. وسىلايشا ءبىر-ءبىرىمىزدىڭ ونەرىمىزگە باعا بەرىپ، تەز ءتىل تابىسىپ كەتتىك. وزبەك ارتىستەرىنىڭ اراسىنداعى قازاق جىگىتىمەن دە جاقسى ارالاستىم. اقتاۋدا ازامات نۇرقوجا ەسىمدى ونەرپاز ءوسىپ كەلە جاتىر. ماعان ەڭ العاش اتا-اناسى حابارلاسقاندا، جاس تالانتقا كەڭەسىمدى ايتىپ، تاجىريبەممەن ءبولىسكەن ەدىم. ايدوس - بولاشاعىنان زور ءۇمىت كۇتتىرەتىنبالا.
- ءومىردەگى نەگىزگى ۇستانىمىڭىز قانداي؟
- ومىردەگى نەگىزگى ۇستانىمىم - قاراپايىم ءارى ءادىل بولۋ، ەشكىمگە زيانىمدى تيگىزبەۋ. قولىمنان كەلگەنشە جاقسىلىق جاساۋعا تىرىسامىن.
- الداعى ۋاقىتتاعى جوسپارلارىڭىزبەن بولىسە كەتسەڭىز. باپكەر بولىپ، شاكىرت تاربيەلەگىڭىز كەلە مە؟
- اللا تاعالا بۇيىرتىپ جاتسا شاكىرت تاربيەلەۋ، تاعى ءبىر مارتە ەلدى تاڭعالدىرۋ جوسپارىمدا بار. مىنا ءبىر جامان ىندەت كەتكەسىن ءبىر ءتۇسىرىلىم جاساماق نيەتتەمىن.
- سپورت الەمىنە قادام باسقىسى كەلەتىن جاس تالانتتارعا اعا بۋىن رەتىندە قانداي كەڭەس بەرەر ەدىڭىز؟
- اللا بەرگەن باقتى اياق استى ەتپەي، ونى باعالاي بىلسە ادام وسەدى. تىنباي جاتتىعىڭىزدار. تاكاپپارلىققا سالىنىپ، اتاق پەن قوشەمەتكە ەرىپ كەتۋگە بولمايدى. ول كۇندەردىڭ ءبىر كۇنى ادامدى بۇزادى. سول ءۇشىن دە قاراپايىم، مەيىرىمدى بولىڭىزدار. قازاعىمنىڭ ونەرلى جاستارى وسە بەرسىن.
ديانا اسانوۆا،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
