پاندەميانىڭ ەكونوميكاعا ىقپالى تۋرالى از ايتىلىپ جاتقان جوق. الەمدە دە، جەكەلەگەن مەملەكەتتەردە دە. مىسالى تەك اقپان دەگەن قىسقا ايدىڭ وزىندە الەم ەكونوميكاسى 50 ملرد دوللار جوعالتقان. ال 2008 جىلى بولعان داعدارىس كەزىندەگى شىعىن - 26,7 ملرد. قۇراعان. ەكى ەسەگە جۋىق كوپ زارداپ. بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ساۋدا جانە دامۋ جونىندەگى كونفەرەنتسياسىندا جاريالانعان باياندامادا وسىلاي دەلىنگەن.
⠀
حالىقارالىق ۆاليۋتا قورىنىڭ باسشىسى ك.گەورگيەۆا دا بۇل داعدارىس 2008 جىلداعىدان دا اۋىر بولىپ، دۇنيەجۇزى ۇلى دەپرەسسيادان بەرى كورمەگەن قيىنشىلىقتى باستان كەشىرەتىنىن اشىق ايتتى. ال حالىقارالىق ەڭبەك ۇيىمىنىڭ بولجامىنا قاراعاندا پاندەميا كەسىرىنەن الەم بويىنشا 5 ميلليوننان 25 ملن.-عا دەيىن جۇمىس ورىندارى جويىلۋى مۇمكىن. بۇگىندە جەر بەتىندە 800 ملن. استام ادام اش وتىر. كوروناۆيرۋس ىندەتىنىڭ بەتى قايتار ءتۇرى كورىنبەسە، بۇل كورسەتكىش ۇلعايا بەرەدى. سوندىقتان قازىر بۇۇ باستاپ ازىق-تۇلىك سالاسىن دامىتاتىن فەرمەرلەردى ينۆەستيتسيالاۋ تۋرالى ايتىپ كەلەدى.
⠀
مەنىڭشە، اۋىر داعدارىستان كەيىن الەم اۋىلشارۋاشىلىق سالاسىنا جاڭا كوزقاراسپەن قايتا ورالاتىن سياقتى. سەبەبى تاريحتا ونداي مىسالدار از ەمەس. مىسالى 1970 جىلداردىڭ ورتاسىنداعى مۇناي داعدارىسىنان سوڭ تايۆان ەلىندەگى زاۋىتتاردا ىستەيتىن 200 مىڭ جۇمىسشى فەرمەرلىكپەن اينالىسىپ كەتكەن. ءبىزدىڭ ەلدەگى ەنەرگەتيكا سالاسىندا جۇمىسسىز قالعان ادامدار بولسا، تايۆان زاۋىت جۇمىسشىلارى سياقتى اۋىلشارۋاشىلىعىنا بارار ما ەدى؟ 70 جىلدارداعى داعدارىستىڭ جالعاسى رەتىندە: مايكل ليپتون دەگەن ەكونوميست «لاتىن امەريكاسى 1950, 1960, 1970 جىلدارى اۋىلشارۋاشىلىعىنا كوڭىل بولمەگەندىكتەن سول داعدارىستان اياماي وپىق جەدى»،- دەپ جازادى.
⠀
قازىر قاي مەملەكەتتىڭ باسشىلىعى بولماسىن الدىندا ەكونوميكا جانە حالىق دەنساۋلىعى دەگەن ەكى ماسەلە تۇر. وسى داعدارىستى زەرتتەپ، زەردەلەي كەلە دەپ ويلايمىن، ءبىزدىڭ پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ تا 31 ناۋرىز كۇنى جاساعان مالىمدەمەسىندە قولداۋ جاسالاتىن سالالاردى اتاپ ءوتتى. ماعان ۇناعان جەرى - اۋىل شارۋاشىلىعىمەن اينالىساتىن كاسىپكەرلەرگە دە قولداۋ كورسەتىلەدى دەگەنى. بيۋدجەتتەن 70 ميلليارد تەڭگە بولىنەدى ەكەن. دەمەك، وسى سالاعا يكەمى بار، جۇمىسسىز قالعان ازاماتتارعا بيىل ەگىن ەگىپ تاۋەكەلگە بارۋ ءتيىمدى.
⠀
بىراق ەسكەرىلۋى قاجەت ەڭ باستى ماسەلە بار. جەر ساياساتى جانە ونىڭ دامۋى بويىنشا الەمدەگى مىقتى مامان بوپ سانالاتىن كلاۋس دەينينگەردىڭ تۇجىرىمداماسىنا سايكەس، وسى سالاداعى دامۋدىڭ باستاپقى ساتىسى - جەردى ءادىل ءبولۋ ەكەن. ونىڭ ايتۋىنشا، جاپونيا مەن وڭتۇستىك كورەيا وسى ماسەلەنى وتە تياناقتى ءارى ۋاقتىلى شەشىپ العان كورىنەدى. قازىر ەكسپەريمەنت جاسايتىن ەمەس، ءتيىمدى ءارى دايىن تاجىريبەنى قولدانۋ سياقتى.
تاڭجارىق تۇسىپبەكۇلى
