دۋلات اعادىلدەي ارىستى اقىندار جوقتادى

دۋلات اعادىلدەي ارىستى اقىندار جوقتادى. ءبىر جۇقا كىتاپقا سياتىن قازانامانى اقىن داۋرەن بەرىكقاجىۇلى باستادى، ىلە-شالا ەسەي جەڭىسۇلى مەن الىبەك شەگەبايدىڭ جۇرەك تولقىتار جىرلارى شىقتى. ايتىسكەر اقىن ەركەبۇلان قاينازاروۆتىڭ ولەڭى WhatsAPP-تى شارلاپ كەتتى. سوپى سماتاەۆ اتامىز، تەمىرعالي كوپباي، الماس جىراۋ الماتوۆ وزدەرىنىڭ ازاماتتىق ءپرينتسيپىن قارا ولەڭمەن ورگەن ەكەن. فاتيما ءجۇنىسوۆا سەكىلدى ەل ىشىنەن تالاي تالانتتار جىر جازىپتى. ەرعالي باقاش باۋىرىمىز، بەلگىلى قالامگەر مىلتىقباي ەرىمبەتوۆ، قىزىلوردالىق اقىن سەرىك ىدىرىسوۆ تا ءۇن قوستى. ايگۇل ءجۇمادىل، الماس احمەتبەكۇلى، قۋانىش مۇقتاي، انار تولەۋحان، اسxات كاۋكەر، جولداس سارمانوۆ سەكىلدى اقىندار قازاق حالقىنا كوڭىل ايتتى. قوستانايداعى بەلدى اقىن اقىلبەك شاياحمەتتىڭ ولەڭى مىنەزدى شىعىپتى. رينات زايىتوۆ مارقۇمنىڭ اتىنان جىر جولداپتى. كوزىمىز شالماي، بايقاماي قالعان اۆتورلار بولسا كوممەنتكە ەسكەرتىپ جازا سالىڭىزدار. باتىرعا جاسالعان ەسكەرتكىش وسىنداي بولسا كەرەك!

Dauren بەرىكقاجىۇلى:
سەن ولەسىڭ ەل ءۇشىن بولىپ قۇربان،
سەلت ەتپەيدى ءبىرى دە كورىپ تۇرعان.
كۇنى بويى مەملەكەت وسەك سوقتى
ءتىرى ادامىن وتىز جىل ولىك قىلعان!

سەن ولەسىڭ...ولمەيدى وتىرىك تەك!
كەكىرىپ بوپ سويلەيدى كەكىلىك كوپ.
جىرق-جىرق ەتىپ جەلىدە جۇرتىم وتىر
وسىندايدا جىلايتىن وكىرىپ كەپ.

سەن ولەسىڭ قور بولىپ قورقاۋلارعا،
كور قازادى ارلانعا كورعاۋ قارعا!
قاننەن عانا قاپەرسىز قازاق وسى -
جان سالمايتىن الدىنا سور تاڭداۋدا.

Almas المات:
اتاڭا نالەت، ساتقىندىق!
اينالىپ سەنى وتە الماي،
ەر بويىنان - ار ءولدى.

حالىقتىڭ جۇگىن كوتەرگەن،
ومىرتقادا جىگى جوق،
نامىس دەگەن - نار ءولدى!

سوفى سماتاەۆ:
ءولدى ازامات!
ءولدى قازاق!
ءولدى ارىس!
ءور نامىسپەن الماستىردى شەردى ارىس.
مانگۇرتتىكتى اجالىمەن كومدى ارىس،
جەندەتتەردى ولىمىمەن جەڭدى ارىس.

تامدى الاشتىڭ جانارىنان قاندى جاس،
كەك بوپ، ءورت بوپ ۇلت جانىنان تامدى جاس.
تۇرا المايدى ەندى بيلىك باسىندا
وزگە ۇلتتان كىرگەن وڭكەي قاڭعىباس.

ارىس ءولدى ار، نامىستى وياتىپ،
كەك، قايراتتى قانىمەن بوياتىپ.
اناۋ ءتوردىڭ توبەسىنەن تۇيرەيدى
ءار قازاقتىڭ كەۋدەسىنەن جاي اتىپ.

ەر قازاسى − جاڭا ءومىردىڭ اق تاڭى،
ەركىن ەلدىڭ باسقا “نۇردى” جاققانى.
ەل قۇلپىرار ەزگىسىنەن قۇتىلىپ،
قۇلدىرايدى قۇردىمىنان تاقتاعى.

Eseı جەڭىسۇلى:
دۋلات اعادىل ولىمىنە

ءبارىڭنىڭ دە شەندىلەرگە وكپەڭ كوپ،
داۋرىقپاڭدار!
ونى ەشكىم تەپكەن جوق،
توپقا سالىپ، تارپىمادى كوپ جەندەت.
عازىرەيىل تونگەن كەزدە كوكتەن كەپ...
...ول ءوزىنىڭ اجالىمەن كەتكەن جوق...

اقپان كۇنى تاۋىسقاندا جارىعىن،
ۇشەۋ كىرىپ، ەسىن الىپ ءبارىنىڭ،
العا سالىپ الاشىنىڭ نار ۇلىن،
الىپ كەتتى... ايتپاي ءسوزىڭ انىعىن،
تۇسپەدى ەڭسە، قۋشيمادى جاۋىرىن.

"بەلسەندىم-اي، شىلبىرىڭدى بوسقا ءۇزدىڭ،
جوعىن جوقتاپ نەعىلاسىڭ بەس قىزدىڭ؟
جۇرەتىندەي قۇرىق كورمەي، بوس تىزگىن،
تۇساۋىڭدى كىمگە سونشا كەسكىزدىڭ؟" -
دەدى مە، الدە دەمەدى مە ءۇش قۇزعىن؟..

كورىنبەسىن سوققى بەرگەن "سىي" بەتتەن،
جەندەتتەردى باسقا ادىسكە ۇيرەتكەن:
سورلى بولسىن قۇر سۇلدەرىن سۇيرەتكەن،
ىشتەن ۇرىپ، تەبۋ كەرەك بۇيرەكتەن...
وسى ءتاسىل تالاي ەردى "بيلەتكەن".

ول اشىنعان، جانى اۋىرعان ۇل ەدى،
اينالاسى قۇلدىق ۇرعان قۇل ەدى...
اباقتىعا بارعانى سول كۇن ەدى...
اياق استى "ۇستاپ قالدى" جۇرەگى.
ءبارىن اللا، ءبارىن اللا بىلەدى...

بۇل پەندەنىڭ تىرشىلىكتە ءىسى كوپ،
ديىرمەندى اينالدىرار كۇشى كوپ.
تاڭدانبايىق، وقيعا عوي "كىشىرەك":
ءبىزدىڭ ەلدىڭ باتىرلارى - "كىسىنەپ",
ءوزىن-ءوزى اتادى عوي ءۇش رەت.

تالاي ەردى تىزەرلەتكەن دالا بۇل،
تالاي ەزدى قوقىرايتقان قالا بۇل.
اڭىراعان التى بالا، انا بۇل...
ارعى جاقتا سوعان قورعان بولا ءجۇر -
قاشان قوعام ورنار ەكەن اق، ءادىل...
باقۇل بولعىن، دۋلات باۋىر اعادىل...

ەركەبۇلان قاينازار:

اقىرزامان تاياعاندا....
قازاقتىڭ جاۋى قازاق بولادى،
ازاتتىعىڭ ازاپ بولادى.
داۋاسىز دەرتىڭ بولادى،
فورماسىز مەنتىڭ بولادى،
اۋلادان اۋلاعانى -
شال مەنەن كەمپىر بولادى.
كولىڭ قۇرعاق بولادى،
ءونىم - قىمبات،
ءولىم - جۇمباق بولادى.
كوكتەگى "جۇلدىزدار" جەرگە ءتۇسىپ،
حالىققا ويىن ويناتادى،
جەردەگى ءۇي اسپانعا ۇشىپ،
ۇشاقتىڭ سورىن قايناتادى.
سيىرعا جەتپەيتىن پۇلىڭ بولادى،
ۇشكە بولىنگەن ءتىلىڭ،
جەتپىس ۇشكە بولىنگەن ءدىنىڭ بولادى.
قالالار "ادام" بولادى،
"دانالار" نادان بولادى.
اتقامىنەرلەر اللادان قورىقپاسا،
اقىرى جامان بولادى!

الىبەك شەگەباي:
قۇرباندىق
(دۋلات اعادىل باۋىرىما)

باتىر ءولدى،
انىعىندا ءولتىردى..،
جۇرتتىڭ جانىن ىزا، كەككە تولتىردى.
شاراسىزدان جۇدىرىق بوپ ءتۇيىلىپ،
جەڭ ىشىندە جاسىرۋلى قول تۇردى.

جىگىت ءولدى،
نامىسىندا ەلدىكتىڭ،
تۋىن بايلاپ تۇعىرىنا ەرلىكتىڭ.
ەركەكتەرشە دالەلدەدى دەڭگەيىن
بۇتىنداعى شالبار مەنەن بەلدىكتىڭ.

شىندىق ءولدى،
شاراناداي شىڭعىرىپ،
قالىڭ ەلدى مازالاۋدا مىڭ كۇدىك.
شىعىپ كەتتى جالعاندىققا شىداماي،
ساتقىندىقتىڭ تەرەزەسىن سىندىرىپ.

نامىس ءولدى،
ۇلتتىڭ ۇلى جولىندا،
وزەگى تار ءوز زاڭىنىڭ قولىندا.
سەن ەركىنسىڭ،
ەسەسىنە، بەيشارا –
"توتى قۇستار" تارانادى تورىندا.

مۇمكىن ەمەس تۇتانعان وت جانباۋى،
مۇمكىن ەمەس ۇيقىنىڭ دا قانباۋى.
قازاق ءۇشىن قۇرباندىق قىپ شالۋعا
بۇل عاسىردىڭ ساعان ءتۇستى تاڭداۋى.

اقيقاتىن ايتار بولسام شامالاپ،
بارىنە دە ۋاقىت قالدى شامالى-اق.
اڭىراعان ارتىڭداعى اسىقتاي
التى بالاڭ التى الاشقا امانات!

تەمىرعالي كوپباي:
قورقاۋ مەن بۋيۆول
(قايتا جازىلعان مىسال)
دۋلات اعادىلدىڭ ولىمىنە
سارشا تامىز. ساعىم بيلەپ ساۆاننانىڭ تورىندە،
سۇمبىلەدە سۋ تامبايدى سۋبەكۆاتور ەنىندە.
سۋبتروپيك.
بىرەر شۋماق جازعىم كەلدى مەنىڭ دە،
قورقاۋ قاسقىر گيەنا مەن قارا بۋيۆول جونىندە.
ساۆاننادا سانسىز بۋيۆول سامارقاۋلاۋ جايىلعان،
الداسپانداي اي ءمۇيىزىن قىلىش دەرسىڭ قايىرعان.
قورقاۋ يتتەر قاتار ءوردى ازۋلارىن اقسيتىپ،
تاپ-تاپ بەرىپ، تابىنداردى تىنىشتىقتان ايىرعان.
قورقاۋلارعا ازىق كەرەك اشقۇرساق بوپ جۇرمەسكە،
قاندى اۋىزدىڭ قىلعىتارىن قارا وگىزدەر بىلمەس پە؟
بۋيۆول بىتكەن جىرتقىش يتكە ۇرەيلەنە قارايدى،
بوزداعىمنان ايىرار دەپ بەيقام جاتقان ءبىر كەشتە.
قورقاۋ يتتەر جەمتىگىنە جەتپەي ءسىرا وڭار ما،
كوز جاسىنا قارامايدى، ولجا كەرەك ولارعا.
سۇم اجالدىڭ ارانىنا كەتىپ جاتقان بىرتىندەپ،
بىرلىگى جوق مۇيىزدىلەر مۇنداي سورلى بولار ما؟..
تابيعاتتىڭ زاڭى شىعار جىرتقىش يتتەر ەت جەسە،
ولەتىندەي وگىز ەتى وڭەشىنەن وتپەسە.
ەڭ قيىنى – بۋيۆول بىتكەن ۇركە قاراپ تۇرادى،
وشارىلا «تاماشالاپ»، قورقاۋ ويىن ەپتەسە.
قورقاۋ قانعا قۇنىعادى ۇمىتقانداي قۇدايىن،
بۋيۆولداردان زارە كەتەر: «قوي، شەتكەرى تۇرايىن...»
ءوز تۋىسىن ءبىر اجالدان اراشالاي الماعان،
الداسپانداي اي ءمۇيىزدىڭ قاسيەتىن ۇرايىن.
............................................................................
جۇرەگىمدى مۇڭ ەزەدى، باستان قايعى وتكەندەي،
قورقاۋ بيلىك ادەتىنشە اقىرادى وكتەمدەي.
جىرتقىش جۇيە جاقسىلاردى جۇتىپ جاتىر بىرتىندەپ،
حالىق ءۇنسىز... ءبارى بىردەي بۋيۆول بولىپ كەتكەندەي...

قۋانىش مۇقتاي:
قاس باتىر – دۋلات اقادىل
جىلان بوپ اتىلعاندا،
شيراتىلعان،
اجالدان قۇتىلا الماي –
سۇراپىلدان،
قازاقتىڭ قاس باتىرى كەتە باردى،
«جۇيەنى جەڭەمىن – دەپ، قيراتىلعان»
بيلىكتەن كورسە-داعى كورمەگەنىن،
قويمادى قىران بولىپ ورلەگەنىن.
قۇربانى زۇلىمدىقتىڭ اقادىلدىڭ،
ولسە دە،
كورىپ تۇرمىن –
ولمەگەنىن!
قايمىقپاي ابجىلاننان ىسىلداعان،
شىندىقتى ايتارىندا قىسىلماعان،
دۋلاتتاي كىم ايقاسار نۇرسۇلتانمەن،
تومپيىپ سۇڭقار – ءتوسى قىلشىلداعان!
بەتتەرىن كولەگەيلەپ كوكدەرتتەرى،
بيلىكتىڭ كەلگەن ەدى جەندەتتەرى.
ءتۇن قاتىپ،
جەم ىزدەگەن قورقاۋلارشا،
دۋلاتتى ءولتىرۋ بوپ،
ەس-دەرتتەرى...
وشپەيتىن كەگى كەتىپ جاۋىزىندا،
تاعدىرى ءبىر تارىنىڭ قاۋىزىندا،
جەندەتتىڭ كەتە باردى جەتەگىندە،
شىرىلداپ،
سۇم اجالدىڭ اۋىزىندا.
كۇن باتسا،
ەرتەڭىنە تاڭ اتادى،
الاۋى دۇنيەنى جاڭارتادى.
قوش بول،
قوش!
قازاعىنىڭ ارىستانى،
ەرلىگىڭ ەرلىكتەرگە اپارتادى.
كۇن تۋىپ،
شاشىراتىپ شاپاعاتىن،
ادىلەت پاش ەتەدى سالتاناتىن!
جاقىنداپ كەلە جاتىر جەڭىس كۇنى،
قالالار ەسىمىڭمەن اتالاتىن!

ايگۇل جۇمادىل:
زاماندى قايتەم، ادامدى قايتەم ءبىرتۇرلى،
جۇلمالاپ جۇرگەن جەرىمدى، ءتىلىم، عۇرپىمدى؟!
تاۋەكەل ەتىپ تۇيىلگەن جۇدىرىعىڭداي
جۇمىلدىرا الماي كەتتىڭ-اۋ، دۋلات، جۇرتىڭدى...

وتىنى كۇل بوپ، وتانى جاتسا زار جىلاپ،
بىرەۋلەر ءۇشىن بيلىگى - باقىت، قارجى - باق.
قاھارىم قايدا، قانىمىز قاتىپ قالعان با؟
باتىرلىق قايدا، قالعان با ول دا قالجىراپ؟

رۋحى جاسىپ، ساعى دا سىنىپ، سىر قاڭعىپ،
وتىز جەتىنىڭ ەلەسى ەلدى ءجۇر مە اڭدىپ؟
ومالىپ ءبىر كۇن قالار ما ەكەنبىز، ويپىر-اي،
وتىرا بەرسەك وعىز ۇلداردى قۇربان قىپ...

Almas احمەتبەكۇلى:
اق-ءادىل
نۇر-سۇلتاندا
بۇگىن بولعان ءبىر ءولىم.
شايلىقتىردى وتانىمنىڭ جۇرەگىن.
سەن قالاساڭ يىعىمدا، مىنە باس!
مۇڭلىق وتان،
ساعان عانا قۇل ەدىم.
ول-اقادىل.
ايتقانى دا اق، ءادىل.
ارپالىستىڭ اتاۋى ما جاڭا بۇل؟!
ەلەمەدىك جان ايعايدى كەشە ءبىز.
سەنى كەشە تانىمادىق "جامان ۇل"!
سەن-اق ايتتىڭ سول شىندىقتى جاي عانا.
ءبارى كۋا - كورشى-كولەم، اينالا.
سول ءۇشىن-اق باس جارىلىپ، قول سىنىپ،
سول ءۇشىن-اق كىسى ولە مە قايمانا؟!
شىمبايىنا باتقان ساتتە شىنشىل سىن،
شىڭدى بالتا قيىپ تۇسكەن قىرشىنسىڭ.
توڭى قالىڭ توپىراعى ارقانىڭ.
توپىراعىنان مەن دە سالدىم ءبىر شىمشىم.
ەرلىك، رۋح، ءبارى بۇگىن ءوزىڭسىڭ!
شىداي-شىداي شىرت ۇزىلگەن ءتوزىمسىڭ.
اق تانىڭە اۋىر توپىراق باستىردىق،
سەن تىنىشتال!
حالقىڭ تاعى كوز ءىلسىن!
نۇر-سۇلتاندا.
بۇگىن بولعان ءبىر ءولىم
شايلىقتىردى وتانىمنىڭ جۇرەگىن!

فاتيما زابۋراقىزى:
دۋلات اعادىل باۋىرىمنىڭ رۋحىنا!

نامىستى تۋعان نار ۇلدىڭ،
ارمانى قالدى،ءوزى جوق.
جالتاقتاپ جۇرگەن كوبىنىڭ
ساناسى سوقىر، كوزى جوق...
ەركىندىكتىڭ قاقپاسىن،
ەركىن اشقان باتىرىم.
رۋحىن ەلدىڭ وياتىپ،
ارىستان بولىپ اتىلدىڭ.
كوك تۋىما ورانعان،
قايران ەرى قازاقتىڭ،
وتەۋىن كىمنەن سۇرايمىز،
شىندىق ءۇشىن شىرىلداپ،
قىرشىن كەتكەن جانىڭنىڭ،
جازىقسىز توگىلگەن قانىڭنىڭ..؟
رۋحى بيىك ەر ەدىڭ،
جەتەككە سەن جۇرمەدىڭ.
ەلدى ويلادىڭ ەڭسەلى،
ارزان ويناپ،كۇلمەدىڭ.
كوكبورى بولىپ ۇلىدىڭ،
ىزدەدىڭ سۋدىڭ تۇنىعىن.
تارتپادىڭ وتكىر ءتىلىڭدى،
سالعاندا ءولىم قۇرىعىن.
ادىلدىك ىزدەپ دالاڭنان،
ادىلدىك ىزدەپ قالاڭنان،
اقيقات ءبىر كۇن تابام دەپ،
جالعادىڭ اق جول باباڭنان.
جارالى جولبارىس ەدىڭ-اۋ،
جاراسىن ءوزى جالاعان...
جىلادى ەلىڭ،جوقتادى،
ولىمگە قيماي ءوزىڭدى.
ىزدەدى كوپتىڭ ىشىنەن،
قاسقايىپ تۇرعان كەزىڭدى.
ەرلەردىڭ بىلمەي باعاسىن،
تارتقىلاپ يتتەي جاعاسىن
تەمىر تورعا قامايمىز،
بەرەم دەپ سۇمدىق جازاسىن.
جارقىلداپ جۇرگەن جاس ءومىر،
ءۇزىلىپ كەتتى-اۋ ءبىر كۇندە ،
اكەسىز قالعان التاۋى،
جاۋتاڭدار ەندى كىمدەرگە؟
بىرەۋدىڭ كۇنىن وشىرسەڭ،
كۇن بولىپ قايتا تۋادى.
بىرەۋدىڭ ءۇنىن وشىرسەڭ،
مىڭنىڭ ءتىلى شىعادى!
ۇمىتپا ،جاۋىز، قۇدايدى،
اقىسىن ەردىڭ سۇرايدى!!!

ەرگالي باقاش:
– نە جاڭالىعىڭ بار دەيسىڭ؟
– قانىما ابدەن تويدىڭدار.
ىرگەسى تىنىش ەل ەدىك،
ىندەتىپ، ىرەپ سويدىڭدار...
– ۇيالماي قالاي سۇرايسىڭ؟
– جاڭالىعىم جوق، قايعىم بار،
شىنىمەن سۇيسەڭ ەلىڭدى،
شاتتىعىڭدى بەرىپ، قايعىمدى ال...
اۋزىڭ كوپىرىپ جاساعان،
قۇر بايانداماڭنان جالىقتى ەل.
«الەم تانىعان قازاققا»،
ءوزىن تانيتىن جارىق بەر...
سالت-داستۇرىنەن بەزىنگەن،
دۇمشەلەرىڭدى دۇرەلە.
وزىڭە سەنىم بىلدىرگەن،
حالقىڭنىڭ الدىندا جۇرەلە!
كىناسىز ادام بولمايدى،
پەندە بولعان سوڭ ءبىر اتى.
ەل باسقارعان ادامنىڭ،
ەلىن ارداقتاۋ مۇراتى.
«جاھان» دەپ، جار-جار ايتقالى،
جاھاننام بولدى جاقىنىم.
جات اعىمدارعا سوندىقتان،
جەتپەيدى، بىلەم، اقىلىم.
بۇل جىرعا نۇكتە قويىلماس،
باسىمنان قايعى ارىلماي.
كوڭىلىم كوگىس تارتادى،
جاتتاردىڭ كورى قازىلماي.

سەرىك ىدىرىسوۆ:
قارالى كۇن!

باققانىمىز عاداۋات پەن ناسىر كىل،
پەندەلەردىڭ كەۋدەسىندە عاسىل كىر...
دۇنيە وسى - اسىر مەنەن تاسىر ءبىر،
زامانبەكتىڭ باسىن جۇتقان عاسىر - بۇل!
ءابىشىمدى ەڭىرەتكەن بۇل عاسىر -
جىندىلىق بار، قۇندىلىقتان قۇر عاسىر!
الىپتارىن جالا ايداعان سۇم باسىر -
كۇي ورىنا ودا ويناعان قۇل عاسىر!
شەرحانىما ۋاقىپ بولعان زامان - بۇل،
ساڭلاقتاردان ساقىپ قالعان زامان - بۇل...
جاۋ كەتكەندە بوققا شاۋىپ قالام قۇر -
تار زامانعا زار يدىرگەن زامان - بۇل!
ەستىلەردىڭ ەسىن العان زامان - بۇل،
سەستىلەردىڭ سەسىن العان زامان - بۇل!
اق-ءادىلدىڭ جارىپ تىنعان جۇرەگىن،
جابا-جابا جالالاردى جالاڭ كىل!
و، قۇدىرەت، كىمدەر كەتتى، كىم قالدى؟..
جەر الەمنەن ادام كەتتى، پۇل قالدى!
ەلگە ەگە بوپ ءدۇبىرى جوق ء"دۇر" قالدى،
ماحامبەتپەن گۇرىل كەتتى، "گۇر" قالدى...
جاعاتۇعىن زامان بولدى تەڭىزگە وت،
ەل دەگەنگە ءولىم قالدى ەگىز بوپ!
ءدال وسىلاي ۇلتاراق جەر، ۇلت قالار،
ەل ىشەنەن ەسى ءبۇتىن ەر ىزدەپ...
اق-ءادىل-اۋ، قالدى ەلىڭ سەنى ىزدەپ!..

انار تولەۋحان:
الاي دا دۇلەي اق بوران.
تابيعات انا تۇلداندى.
كارىنە ءمىنىپ، بۇرقانىپ،
اسپان مەن جەردى جالعادى.
جەر انا سوندا سولىقتاپ،
توقتاماي ۇزاق جىلادى.
جەر انا سوندا كۇڭىرەنىپ،
جوقتاۋىن ايتىپ زارلادى.
باسايىن سەنى باۋىرىما،
كەلدىڭ بە، دۋلات قۇلىنىم؟
بۇعاۋسىز، ەركىن ويلارىڭ،
سىيعىزباي سەنى ۇستىمە
قوينىڭا ال دەسە قايتەيىن.
سىيدىرام سەنى توسىمە،
باۋرىما جۇمساق الايىن.
تورقامدى جايىپ توسەك قىپ،
ماقپالمەن جىلى جابايىن.
ارتىڭدا قالعان ەل-جۇرتىڭ،
قىستىعا جىلاپ، كۇيىنىپ،
تاس تۇيىندەي ءتۇيىلىپ،
ءوزىڭدى ماعان تاپسىرىپ،
بوزدايدى بىرگە قوسىلىپ.
پەرزەنتىم كەلدى بۇلا ويلى،
مىرجاقىپ تۋعان تورعايدان.
دۋلات پەن دۋلات اراسىن
ارماندى جىلدار ءبولىپتى.
ويان دەسە ويانىپ،
ماقساتىن اتا جالعاعان.
قۇشاققا الدىم قۇلىندى.
توڭادى دەپ ويلاما،
بالاسىن باسقان باۋىرىنا
جەر انا كوكىرەك ءيىدى.
جەر انا كوكىرەك ءيىدى.

اسقات كاۋكەر:

دۋلات اعەدىلگە

"قاراعايعا قارسى بىتكەن بۇتاعىم",
وڭەشتىگە تىكەن بولعان قىلتانىڭ؟!
"قارا تۇندە قارا كيىم كيگەندەر",
دەپ ويلايما بار قازاقتى قۇرتامىن؟!

كوتەرەم دەپ قارا قازاق مۇراتىن،
قارا تۇندە ۇركىتتىڭ-اۋ! ۇرى اتىن!
زامانبەكتىڭ قايتالاعان ەرلىگىن،
التىنبەكپەن بىرگە تۋعان جۇراتىم!!!

كيگىزبەۋگە ەلگە قايتا قۇل اتىن،
بۇل قازاقتا ەر تۇگەمەس تۇراتىن،
تاركى قىلىپ "تاۋەلسىزدىك" "نۇر" اتىن.
اجالىڭا اسىقتىڭ-اۋ! قۇلا ءتۇن!

ماڭدايىنا "باق" بوپ قونار ەرلەردىڭ،
تاس قامالىن تاعدىرىڭمەن سەن جەڭدىڭ !
ءور رۋقىڭ تاپتى الاشتان ءوز ورنىن،
ال ءتانىڭدى جەر اناڭا جەرلەرمىن!

مىلتىقباي ەرىمبەتوۆ:
اۋزى قيسىق بولسا دا، بايدىڭ ۇلى سويلەگەن،
اسا تۇلپار بولسا دا، اسپاي جاتىر كەرمەدەن.
اشتان ءولىپ باراتسا، اۋزىنا سۋ بەرمەگەن،
ادام بولۋ مۇمكىن بە، ارى لاس پەندەمەن.

جىلاپ سورلى تاڭدايى تاق ەتتى دە ول ءولدى،
ولتىرگەندەر ويلانباي شىرقاتىپ ءجۇر ولەڭدى.
قۇلدان بەتەر سۇراۋسىز، ۇمىتتى قۇن دەگەندى،
سۇيەگىمە تاڭبا بوپ سۇمىرەيتتى دەنەمدى.

جۇرەگىمە كەك تولدى، جامان باتتى بۇل تىرلىك،
قابىرعانى قاۋساتقان قانىپەزەرگە ۇمتىلدىق.
شىبىن-شىركەي بوپ قالدىق، زاڭدى ولار قۇلقىن قىپ،
اشىپ، كومىپ سۇيەكتى، اڭىرادىق، قۇر تىندىق.

وپىرىلدى ومىرتقا، قابىرعا دا قيرادى،
استامسىعان العىشتىڭ ءىسى ويعا سىيمادى.
كولدەنەڭنەن ساپ ەتكەن تەنتەكتى ەشكىم تىيمادى،
قۇدا كەتتى، ءىس ءبىتتى، شۇلعاۋ بولىپ يمانى!

اقشا العان، ار ساتقان، جالعىز ادام بۇل ما ەكەن،
زار جىلاتىپ بىرەۋدى، بالالارى قۇل ما ەكەن.
جەسىر ءوسىپ، جەتىم دە جەتىلەر، وتپەس جىل ما ەكەن،
ادام جۇتقان الباستى ولمەيمىن دەپ ءجۇر مە ەكەن؟

بەتپە-بەتتە موينىڭا سالىنباستان وتپەيدى،
اللا ءىسىڭدى، مۇسىلمان، ەش سۇراۋسىز ەتپەيدى.
قاندى توككەن ادامنىڭ قازىناسىن شەكتەيدى،
جاقسىلىق تا، جاماندىق قايتپاي، ءسىرا، كەتپەيدى.

جىلاماڭدار، ارداقتى بالاسى ناقاق ولگەندەر،
قانىشەردى تابا الماي قارعاپ تۇرىپ كومگەندەر –
ءبىر تاباق ەت، سارت نيەت، جالعان پۇلعا كونگەندەر،
سۇراۋىنا اللانىڭ تۇسپەيدى دەپ سەنبەڭدەر!

اياعىنا جەم ءتۇسىپ جۇيرىك اتتاي جەلگەندەر،
كيىك ەتىن جەپتى عوي قۇمىرسقا بوپ ورگەندەر.
وتى ءوشىپ، سال بولىپ، قاننان اقشا تەرگەندەر،
تاسباقا دا بۇركىتكە جەتتى دەيدى كورگەندەر...

مال الام دەپ قۋانعان مالدان تابار سورىن دا،
التىن قاسىق ۇستاساڭ ءبىر قاراپ قوي قورىمعا.
اناسىنا سۇيەكتى ساتقان قاساپ، ونىڭ دا،
پەشەنەسى، ريزىعى ءبىر قۇدايدىڭ قولىندا!

مۇرنىن كوككە ءشۇيىرىپ اكىم بولىپ جۇرگەندەر،
شاڭىراق بۇزىپ، بايلارعا قاتىن بولىپ جۇرگەندەر،
اربا تارتقان، وت جاققان بايعۇستارعا كۇلمەڭدەر،
ءبىر-ءبىرىڭدى قۇتىرعان يتشە قاۋىپ، ۇرمەڭدەر!

دۇنيەنىڭ تەتىگىن سەن ەمەسسىڭ جاراتقان،
اكەڭ سەنىڭ ولگەن جوق اقشا مەنەن اراقتان.
شىعىپ قالعىڭ كەلمەسە ادام دەگەن ساناتتان،
حاباردار بول و دۇنيە، سىناق الار ساعاتتان!

ىرجاڭ قاعىپ، بوس شۋلاپ، ارامدىقتى قۇپتادىڭ،
بەس ماشينا، ون تام مەن توقال شىعار ۇتقانىڭ.
شايناعانىڭ بەلگىلى، كۇمان بوپ ءجۇر جۇتقانىڭ،
پامداتىڭا جالعاسىپ، جەتەر مە ەكەن قۇپتانىڭ!؟

قوي تورىعان قاسقىرداي ەلكەزبە بوپ ءبىتتىڭ بە؟
ءتاڭىرىسى بولسا ءبورىنىڭ، يەسى بوپ ءيتتىڭ دە!
كوكەكتە دە انا بار، قۇداسى بار ءبيتتىڭ دە،
سۇراۋى بار سۋدىڭ دا، ەكى ۇشى بار ءجىپتىڭ دە!

اسقازاندى قانشا رەت كورسەتسەڭ دە جۇرەك قىپ،
باي دەگەنىڭ ءبىر جۇتتىق، باتىر دەگەن ءبىر وقتىق.
قۇدايدان كەيىن بىرەۋدى جۇرسەڭ-داعى تىرەك قىپ،
سەن ولتىرگەن ارۋاقتار ءوزى بارار تىلەك قىپ!

ەكى ارۋاق، ءبىر قۇداي، باسىڭداعى كۇن مەن اي،
سەكىلدەنگەن پەرزەنتتىڭ ويناپ-كۇلىپ جۇرگەنى-اي،
سەنىڭ كۇناڭ بالاڭا قارعىس بولسا – كىمگە جاي،
ورانعانىڭ نە كەرەك ۇلدە مەنەن بۇلدەگە-اي!

ايتىپ قالدىق اۋىزعا كەلگەن ءسوزدى قايتارماي،
جۇرگەن شىعار بىرەۋلەر الدىڭا كىرىپ ايتا الماي.
قايىرىمدى بول، كەش ەمەس، جاپىراعىڭ جايقالعاي،
ولمەيمىن دەپ ءجۇرسىڭ بە الدار مىنگەن سايتانداي!

يتاياعى التىننان تالاي بايلار بار ءالى،
قۇر ويبايمەن، ايعايمەن ءومىرى ءوتىپ بارادى.
بارعان كەزدە جۇتۋعا جۇتقىنشاققا تاماعى،
ەسىڭە الىپ قويارسىڭ اجال قۇشقان بالانى!

ءسوزىمدى وقىپ قاراشى، ەل باسشىسى، داناسى،
سۇتتەي قۇرىپ ىرۋدە التى اتانىڭ اراسى.
قىرشىنداردى جوقتاعان، جىرعا كەلگەن شاماسى،
ەرىمبەتۇلى مامىتتىڭ مىلتىقباي دەگەن بالاسى!

رينات زايىتوۆ:

حالىقتى وڭاي الداي الاتىندار،
ادامعا قارا كۇيە جاعاتىندار.
سوقىر، مىلقاۋ، ساڭىراۋ جۇرەكسىزدەر،
تۇك بىلمەي،تۇك ەستىمەي قالاتىندار،
جەك كورەمىن سەندەردى!

جازىقسىزعا ءجۇز جالا جاباتىندار،
ءوز ۇلتىنا ۇيالماي شاباتىندار،
تورەسىنىڭ كوڭىلىن تابۋ ءۇشىن،
ءوز تۋىسىن ولتىرە الاتىندار،
جەك كورەمىن سەندەردى!

ال قاماڭدار، ساباڭدار، ال اتىڭدار،
جۇرتتى جازىقتى قىلا سالاتىندار.
قاي دۇنيەدە ەكەنىن قۇداي بىلەر،
ءبارىڭنىڭ جاۋاپ بەرەر ساعاتىڭ بار!
جەك كورەمىن سەندەردى !!!

اكىلبەك شاياحمەت:
اقپان ايى جىلاپ تۇر

اقپان ايى اعىل-تەگىل جىلاپ تۇر،
ايتىلماعان ەش جاۋابى سۇراق تۇر.
كوك اسپاندا كۇن كۇركىرى جوق، بىراق،
قۇلاق ءتۇر!

جاس توقالدار ورانعاندا بۇلدەگە،
جاپ-جاس قىرشىن قازا تاپتى تۇرمەدە.
زاپىرانعا ءىشىڭ تولىپ بارا ما،
ۇندەمە!

جۇمىس تاپپاي تالاي بوزداق ءجۇر قاڭعىپ.
ال مىنالار تايراڭداپ ءجۇر كىمدى اڭدىپ؟!
باۋىزداردا تۇياق سەرپىپ قايتەسىڭ،
ەركەك توقتى – قۇرباندىق.

كەشە، بۇگىن قانشا زالىم سالدى لاڭ،
وياندى ما قانداستارىم قالعىعان؟!
قۇلاق توسساڭ مەشىتتەگى مولداعا:
«و دۇنيەدە راقات توسار الدىنان».

جال-جايا جەپ، قۇس توسەكتە جاتاتىن،
بۇل دۇنيەنىڭ زالىم كورسىن راقاتىن.
ازىپ-توزعان كەڭ دالانىڭ تاعدىرى
سەنىڭ عانا قابىرعاڭا باتاتىن.

«بىزدەن كەيىن توپان بولسا ءبارىبىر» -
دەپ ويلايدى قاراۋ كىسى جانى كىر.
قاراڭعىدا جۇرگەن ادام بىلمەيدى
بۇل دۇنيەنىڭ سۇتتەي اپپاق جارىعىن.

بىردە جەتىپ، بىردە جەتپەي كۇنبە-كۇن،
ءوتىپ جاتىر اققان سۋداي كۇندەرىم.
كەلەشەككە ءۇمىت ارتار الايدا،
سەنىمىمنىڭ بار-جوعىن دا بىلمەدىم.

* * *

قولاربادا وتىرعان مۇگەدەككە
پوليتسيا قالايشا قويادى وكپە.
قول كوتەرسە قاۋقارسىز كەمپىر-شالعا،
نە دەيدى ولار بارعاندا قيامەتكە؟!

اياعى اۋىر كەلىنشەك جىلاپ تۇرسا،
ەل قاۋمالاپ: «بوسات!» - دەپ سۇراپ تۇرسا،
شىركىندەردىڭ بەتتەرى بۇلك ەتپەيدى،
كولىگىنە تەزەكتەي لاقتىرسا.

ءبىز قازاقپىز پوگونى، فورماسى بار،
قولدا تاياق، اۋىزدا اللاسى بار.
ءوز قانداسىن قولىمەن قىلقىندىرىپ،
قازاق داڭقىن وسىلار العا اسىرار.

وسىلار عوي بۇيرىققا باعىناتىن،
باستىعىنا قۇدايداي تابىناتىن.
السىزدەرگە كورسەتىپ الىمجەتتىك،
قۇتىرىنعان بۋراداي شابىناتىن.

شىنجىرلاۋلى توبەتتەي اسىراعان،
جولاتپايتىن ابالاپ قاسىنا ادام،
يت ەكەن دەپ يتتىگىن كوزىنە ايتپاي،
يت مىنەزىن قالايشا جاسىرا الام؟!

جولداس سارمانوۆ:
ىرىلداپ يت بوپ ءۇرىپ ەڭ،
قورقايىن دەدىم تۇرىنەن.
نە دەيىن، بۇگىن، نە دەيىن،
دوڭبەكشىپ شىقتىم تۇنىمەن.

جەمىسىن كورمەي ىستەردىڭ،
ءتىلىمدى قايتىپ تىستەرمىن.
كوز ىلسەم بولدى ايتەۋىر،
قورقىنىشتى ءتۇس كوردىم.

ويانىپ كەتىپ جان قالدى،
بيىكتە تۇرعان پاڭداندى.
... ءۇش وق ءتيىپ ۇشىردى،
زامانبەكتەي زاڭعاردى.

كىممەن كىمدەر جارىستى،
بولجاي الماس الىستى.
اردان بەزگەن اتتى عوي،
التىنبەكتەي ارىستى.

تۋعان ۇلدار باتىر بوپ،
قورقا ما ەكەن جاتىر دەپ.
قازاقتان قازاق كۇتپەگەن،
جاڭاوزەندە اتىلدى وق.

كوبەيىپ بارادى، قازا، مۇڭ...
ءتۇرى كوبەيىپ جازانىڭ.
كۇڭىرەنىپ تاعى قالدىق قوي،
دۋلاتتىڭ ەستىپ اجالىن...

سەرىك ەلىكباي:

ەرىڭ ءولدى-جامىلىپ قارا جەردى!
ەرىڭ ءولدى-قالا مەن دالا كوردى!
ولتىرگەندەر بۇگىن ءتىرى-ۋاقىتشا...
ال ەرلىك-ەل ىشىندە قالا بەردى!

جالعاسى بار...