قازاق حالقىندا العاشقى نەكە ءتۇنى جىگىت پەن قىزدى جەكە وتاۋعا كىرگىزىپ، وزدەرىنە توسەك سالىپ الاڭسىز، جايلى جاتۋىنا جاعداي جاسايتىن ايەل، ادەتتە، جىگىتتىڭ جەڭگەسى بولادى. ول جاستارعا باقىت تىلەۋمەن بىرگە، ءازىل-قالجىڭدى ارالاستىرا ءجۇرىپ، العاشقى توسەك ءلاززاتىنىڭ ءجون-جوسىعىن، ادەت-عۇرپىن تۇسىندىرەدى. ەرتەڭىنە كەلىننىڭ پاكتىگىنە دە وسى جەڭگە كۋالىگىن بەرەدى.
بۇل كۇن – جۇپتىڭ، نەكەلىك ءومىردىڭ ۇمىتىلماس ساتتەرىنىڭ ءبىرى. سوندىقتان بۇل ءتۇندى كوڭىلدى ءارى جايلى وتكىزۋدىڭ ورنى مۇلدە بولەك. بۇل ءۇشىن بارلىق ونەرى مەن قابىلەتىن جۇمسايتىن جاقسى جەڭگە كەلەر تاڭدى اسىعا كۇتىپ، قاينىسىنىڭ جىلى توسەكتەن تۇرعان ءساتىن كۇتىپ تۇرىپ، «ەرىنىڭدى ءجىبىتتىم، قويىنىڭدى جىلىتتىم، ەندى جولدىعىمدى بەر» – دەپ نازدانعان.«قازاقتار قالىڭدىقتىڭ قىز كۇيىندە، تازا، ابىرويلى كەلۋىنە كوپ ءمان بەرگەن. العاشقى نەكە ءتۇنى قىزدىڭ استىنا «نەكە جاۋلىق» دەپ اتالاتىن جايما توسەگەن. ەرتەڭىندە كۇيەۋ ۇيقىدان ويانىپ، توسەكتەن تۇرىپ كەتىسىمەن ەكى جەڭگەتاي كيىز ۇيگە كىرىپ، اق جايمانى تەكسەرگەن، قىزدىڭتازالىعىنىڭ بەلگىسىن تاپسا، ونىڭ شەشەسىنەن ءسۇيىنشى الىپ، بۇل حاباردى بۇكىل اۋىلعا تاراتقان. ەگەر كۇيەۋ ۇرىن كەلىپ جۇرگەندە قالىڭدىعىمەن جاقىن بولسا، جەڭگەتايلارعا بۇل جايىندا الدىن الا ەسكەرتۋگە ءتيىس. بۇنداي جاعدايدا قالىڭدىقتىڭ قۇربىلارى كۇيەۋدى ورتاعا الىپ، ايىپ تولەمەسەڭ، اتىڭنىڭ قارنىن جارىپ، ءوزىڭدى جاياۋ قالدىرامىز دەپ قىستايدى، كۇيەۋ جىگىت ايىپ تولەپ قۇتىلعان.قىز ابىرويىنىڭ، ار-نامىسىنىڭ تازالىعى قاشان دا بولسا، ونىڭ پاكتىگىنىڭ بەلگىسى ەمەس پە ەدى؟ ەگەر قالىڭدىق كۇيەۋگە دەيىن بىرەۋمەن كوڭىل قوسىپ قويىپ، العاشقى نەكە ءتۇنى تازا بولماي شىقسا، كۇيەۋ بۇل جايدى جەڭگەتايلارعا حابارلاپ، ولار جايسىز حاباردى قالىڭدىقتىڭ اناسىنا جەتكىزگەن. سوسىن اناسىنىڭ: «بەتىمە كۇيە جاعىپ، ەلگە قاراماستاي قىلدىڭ» دەگەن سالەمىن قىزىنا ايتىپ بارعان. سودان كەيىن ولار قىز ابىرويىن توككەن جازىقتىنى ىزدەپ تاۋىپ، بيلەردىڭ الدىنا جىققان. قىزدى ءبۇلدىرۋشى كۇيەۋگە ءبىر توعىز ايىپ تولەمەي قۇتىلمايدى. قىزدىڭ اكەسى «قىزعا قىرىق ۇيدەن تىيىم سالمادىڭ» دەپ ايەلىن ساباسا، كۇيەۋ قالىڭدىعىنىڭ كىناسىن ايتىپ، قىز اكەسىنە كىسى سالعان. ەگەر قىزدىڭ ابىرويسىزدىعىنا اكە-شەشەسى كىنالى بولسا، ياكي ونى بىرەۋگە زورلاپ قوسسا، وندا كۇيەۋگە كىشى قىزىن بەرۋگە ءتيىس، ويتپەگەن جاعدايدا جىگىت قالىڭ مالىن قايتارىپ الۋعا قاقىلى. قالىڭدىق ابىرويسىز بولىپ شىققاندا جاسالاتىن ءتۇرلى راسىمدەردى «قاتىن شىقتى» دەپ اتايدى. جىگىت بەرگەن قالىڭ مالىن قايتارىپ الۋى ءۇشىن كۋاگەرلەرىن الدىعا تارتىپ، قىزدىڭ كىناسىن دالەلدەۋى كەرەك»، – دەپ جازدى پەتر ماكوۆەتسكي.ەگەر نەكەلەسكەن قىز ۇياتتى بولىپ شىقسا، قازاقتار ونى ماسقارالاپ، بەتىنە كۇيە جاعىپ، وگىزگە تەرىس وتىرعىزىپ، تەسىك قازان مەن شۇمەگى سىنعان شاۋگىم ۇستاتىپ، ەلىنە قايتارا وتىرىپ، قالىڭمالىن قايتارىپ الاتىن بولعان. ويتكەنى پاك كۇيىندە تۇرمىسقا شىقپاعان قىزدان «ايەل – ءۇيدىڭ شەگەسى» دەيتىندەي مىقتى وتاناسى بولۋدى تالاپ ەتۋ دە قيىن تىرلىك ەكەنىن بىلگەن.«قايتىپ كەلگەن قىز جامان» دەپ، قىزىنىڭ قايتىپ كەلگەنىنە ارلانىپ، جۇرتقا قاراۋعا بەتىن باساتىن حالقىمىزدىڭ قازىر وسىنداي جاماندىققا ەتى ءولىپ كەتكەندىگى سونشالىقتى، وعان ۇيرەنشىكتى جاعدايداي قاراپ، ەلەپ ەسكەرمەيتىن بولدى.
