ەكى ادام بولىپ باس قوسا قالساق، ساياسات سوعامىز. اڭگىمەمىزدىڭ سوڭىندا ناليمىز، وزەگىمىز ورتەنە ۋھىلەيمىز كەلىپ… كىجىنەمىز، الدەبىرەۋلەردى سىنعا الامىز، «نەگە بۇيتپەيدى، نەگە سۇيتپەيدى؟» دەپ باياعى. ءاي، ءوزىمىز ۇلت ءۇشىن بىردەڭە جاسايمىز دەسەك، قولىمىزدى قاعىپ جاتقان كىم بار؟ اناعان ءبىر رەنجىپ، مىناعان تاعى وكپەلەپ ۋاقىت وتكىزىپ جۇرگەن كەزىمىزدە وزگە ەلدىڭ مىقتىلارى ايدان جەر مەنشىكتەپ جۇرگەن جوق پا؟ ەڭ قۇرىعاندا «بولار ەلدىڭ بالاسى ءبىرىن-ءبىرى باتىرىم دەر-ءدى» ۇمىتپاساق قايتەدى؟
قوش. ءبىز مۇنىڭ ءبارىن نەگە ايتىپ وتىرمىز؟ قازاقتىڭ جاس جىگىتتەرى «ەلەكتروندى قازاق ءۇي» جوباسىن قولعا الىپ، ەل يگىلىگىنە جۇمىس جاساي باستادى. ءبارىمىز ەل-جۇرت بولىپ بۇل جوبانى قولداساق كەرەك ەدى. بىراق، بۇل جوبا تاعى دا قازاققا ەمەس، تەك الگى شىر-پىر بولىپ جۇگىرىپ جۇرگەن ات توبەلىندەي جاستارعا عانا كەرەك دۇنيەدەي تىم-تىرىسپىز. ءاربىر قازاقتىڭ تورىندە تۇرۋى ءتيىس ەلەكتروندى كيىز ءۇي ەمەس پە، ءتايىرى؟ نەگە دەيسىز بە؟ ايتالىق. ەلەكتروندى كيىز ءۇيدى الىپ سابيىڭىزگە ەرتەگى تىڭداتىڭىز، قازاقتىڭ عاجايىپ ءان-كۇيىمەن بوبەگىڭىزدى الديلەڭىز. ەس بىلە باستاعان بولسا، ابايدىڭ قارا سوزدەرىنە قۇلاق تۇرگىزىڭىز. ونىڭ ءبارىن قايدان الام دەيسىز بە؟ كيىز ءۇيدىڭ ىشىندە بالالارىڭىز تۇگىل، ءوزىڭىزدىڭ جان سارايىڭىزدى جادىراتىپ، رۋحاني ءنار بەرەتىن ازىق بارشىلىق. اباي ايتىپتى: «جۇرەكتە وتى جوق ادامدا مي بولماس» دەپ. جۇرەككە وت بەرەتىن دۇنيەنىڭ ءبارى دە ەلەكتروندى كيىز ۇيدە تۇنىپ تۇر. ارىپتەسىمىز، جاس اقىن توقتارالى تاڭجارىق جوبا تۋرالى بىلايشا تەبىرەنىپ جازعان ەكەن: «… اۋەلى 150 ەرتەگى بار. داۋسىن بارشا قازاق تانيتىن ديكتور اپامىز ساۋىق جاقانوۆا مەن اۋەزوۆ تەاترىنىڭ بەلگىلى اكتەرى ايدوس بەكتەمىر وقىعان. ەرتەگىدەن كەيىن 167 بالالار ءانى شىرقالادى. بالا كەزىمىزدە ايتقان، تىڭداعان اندەردەن باستاپ، بۇگىنگى كومپوزيتورلاردىڭ دا تۋىندىسى ەنگەن. بۇدان كەيىن كۇمبىرلى كۇيلەر توگىلەدى. 315 دومبىرا كۇيىن قۇلاق قۇرىشىڭىز قانعانشا تىڭداڭىز. تەبىرەنىڭىز، تولقىڭىز، شاتتانىڭىز… ال 20 قوبىز كۇيىنە زەر سالساڭىز، وكسىمەي، بوزداماي تۇرا المايسىز. تالعات مۇقىشەۆ باستاپ، باسقا دا كۇيشىلەر ناقىشىمەن سىڭسىتقان 20 سىبىزعى كۇيى ادامدى «اقىن بوپ كەتۋگە» يتەرمەلەيدى. جەتىگەن، ادىرنا، شاڭقوبىزدارمەن ورىندالعان 12 كۇيدىڭ ءجونى بولەك. 114 حالىق ءانى، حالىق ءانشى-كومپوزيتورلارىنىڭ 202 ءانى، 62 تەرمە-تولعاۋ… كوكىرەگىڭنەن الدەقاشان تامشى بوپ ءۇزىلىپ كەتكەن ەستەتيكالىق ەسكى (بالكىم جاڭا) تۇيسىك الدەقايدان قايتا تيتىمدەي قۇسقا اينالىپ ۇشىپ كەلگەندەي اسەرگە بولەنەسىز. وتانشىلدىق رۋحتاعى 26 ءاندى تىڭداپ، «الاش تۋى استىندا، كۇن سونگەنشە سونبەيمىز» دەمەي تۇرا المايسىڭ! بۇدان سوڭ بەسىك جىرىنىڭ 7 نۇسقاسىن تىڭداڭىز، جاس انالارعا تىڭداتىڭىز، وكىنسەڭىز، ارعى قولىڭىزدى بەرى اكەلىڭىز! ەڭ سوڭىندا ابايدىڭ 45 قارا ءسوزىن ەستىپ، اقىن تولعانىستارىنا وي كوزىمەن بارلايسىز». نە كەرەك، مۇندا جالپى1200 شىعارما توپتاستىرىلعان.كيىز ۇيگە كونە تۇرىك دۇنيەسىنىڭ (قازاقتىڭ) بارلىق عالامات دۇنيەتانىمى سىيىپ تۇر ەمەس پە؟ ال ەندى سول «كىشى الەمنەن» ءان، كۇي، ەرتەگى، بەسىك جىرى، ابايدىڭ قارا سوزدەرى «قۇلاققا جەتىپ، بويدى الىپ» تۇرسا، ودان ارتىقتى اڭساۋدىڭ قاجەتى دە جوق شىعار… ايتىڭىزشى، بالالاردىڭ قۋانىشىنا نە جەتسىن؟! ولارعا رۋحاني ءنار بەرۋ ماتەريالدىق يگىلىكتەرىمەن قامتاماسىز ەتۋمەن پارا-پار، ءتىپتى بۇگىنگى ازىپ-توزعان قوعام مەجەسىمەن قاراعاندا ودان دا جوعارى تۇرعان كەز كەلگەن اتا-انانىڭ پارىزى ەمەس پە؟ تەك بالالار ءۇشىن ەمەس، ءوزىمىز ءۇشىن كەرەك ەكەن. شارشاپ، قاجىعاندا سازبەن تەربەتىپ، قۋات پەن شۋاق سىيلايتىن، ەڭسە تۇسكەندە بويعا رۋح بىتىرەتىن «ۇلاستىڭ» بۇل ءونىمى ءاربىر قازاقتىڭ ۇيىنەن تابىلسا عوي، شىركىن! عالىمبەك قىزىربەكۇلى، جارقىن سالەنۇلى ءتارىزدى باستاماشىل، تاباندى ازاماتتاردىڭ جۇلدىزى جوعارى، مەرەيى ۇستەم بولا بەرسىن دەيمىز!تۇرسىنبەك كاكىشەۆ، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور:– «قازاق بولامىن» دەگەن ۇرپاق ءوزىنىڭ ءتىلىن، فولكلورىن بىلمەي، ادەبيەتتەرىن وقىماي، مادەنيەتىن قادىرلەمەي ەش ۋاقىتتا كوزدەگەن ماقساتتارىنا جەتە المايدى. ەلەكتروندى كيىز ۇيدەگى ەرتەگىلەر مەن جىرلار قازاقتىڭ جاس ۇرپاعىن ۇلتتىق ءداستۇر جولىنا تۇسىرەرى انىق.
