بەلگىلى ماتەماتيك اسقار جۇمادىلداەۆپەن ويدا جوقتا الماتىداعى ساۋدا ورتالىقتارىنىڭ بىرىندە جولىعىپ قالدىم. ازاماتتىق بولمىسىمەن، جەكە ۇستانىمدارىمەن دارالانىپ جۇرەتىن اكادەميك الدەبىر ساتۋشى قىزعا ءبىر سانداردى ەسەپتەپ، دالەلدەپ تۇر ەكەن. اماندىق ءبىلىسىپ بولعان سوڭ، جاقىن ماڭداعى مەيرامحانالاردىڭ بىرىنە كىرۋدى ۇيعاردىق. مىنەزى قىزىق. ناقتى اڭگىمە قوزعاماساڭ، ءۇنسىز وتىرا بەرەدى، بىردە جىلدام سويلەپ كەتەدى. كوبىنە قىسقا سويلەيدى. كىسىنىڭ بەتىنە كوپ قارامايدى. بىردە اتاقتى ماتەماتيك دجون نەشكە ۇقسايتىنداي كورىنسە، ەندى بىردە كەلبەتى ورالحان بوكەيگە كوبىرەك كەلەتىن سەكىلدى. قيمىلى تىم سەرگەك. كوپ ۇزاماي ەكەۋارا ەركىن اڭگىمە باستالىپ جۇرە بەردى.
مەديتسينا – «يبن سينانىڭ مەدەتى» دەگەن ءسوز
– «پوەزيا – ينتيمدىك» دۇنيە دەيسىز بە؟
– بۇل الدەقاشان ايتىلعان ءسوز بولۋ كەرەك .
– تاعى ءبىر سوزىڭىزدە ماتەماتيكالىق ويلارىمنىڭ نەگىزىن شىعىستان الدىم دەگەن ەدىڭىز...
– جالپى، ماتەماتيكا دەگەن نە؟ پوەزيا دەگەن نە؟ ەكەۋىنىڭ ايىرماشىلىعى مەن ۇقساستىعى قانداي؟ ويلاپ قاراساق، ەكەۋىنىڭ ۇقساس تۇستارى وتە كوپ. الگەبرا شىعىستان شىقتى، ياعني بۇل – ءال-حورەزميدىڭ عىلىمى. ارالدىڭ بويىندا تۋعان ءال-حورەزمي – ءبىزدىڭ اتامىز. مەن فورمۋلاعا بارسام دا، وزگەسىنە بارسام دا، وبرازبەن ويلايمىن. ءاربىر نارسەنى وبرازبەن كورەمىن جانە سولاي ويلاسام، ماعان بارلىعى ۇعىنىقتى بولادى.
– «بۇكىل عىلىمنىڭ باستاۋى – شىعىس» دەسەك بولا ما؟
– گرەكياعا دا شىعىس دەپ قاراۋعا بولادى.
– قازىر جۇيەلى ىزدەنىپ ءجۇرسىز بە؟
– قازىرگى ىزدەنىسىم جيىرما بەس جاسىممەن سالىستىرعاندا ون ەسە ارتىق. ەشقاشان ۋاقىتىم بولمايدى. كوپتەگەن ماقالالارىم اياقتالماعان كۇيى جاتىر.
– بالا كۇندە ولەڭ جازدىم دەدىڭىز…
– ءيا، جازعانمىن. شيەلى اۋداندىق «وسكەن وركەن» گازەتىنە ەكى ولەڭىم شىققان. بىردە ماقالا جازىپ، الدەبىر سايىستا جەڭىمپاز اتانعان ەدىم. پەسا، ماقالا، ولەڭ – ءبارىن دە جازدىم. مەن جازباعان نارسە جوق.
– ۇيقىعا قانشا ۋاقىت بولەسىز؟
– ۇيقى سەرگەك قوي قازىر. ساعات ون ءبىردە ۇيىقتايمىن دا، بەستە تۇرىپ كەتەمىن. اباي جارىقتىقتىڭ «قارتايدىق، قايعى ويلادىق، ۇيقى سەرگەك» دەپ ايتقانى بار ەمەس پە؟! راس ەكەن.
– جالپى ادامعا التى ساعات ۇيقى جەتە مە؟
– ءيا، جەتەدى.
– سوڭعى كەزدە ءبىر سۇراق ويلاندىرىپ ءجۇر. ونەر تۇيسىككە بايلانىستى ما، الدە بىلىمگە مە؟
– «وقى، وقى جانە وقى» دەيدى. ولجاس بولسا، «قازىرگى كەزدە اقىماق كوبەيدى، اقىلدىلار ازايدى» دەيدى. مەنىڭشە، كەرىسىنشە. جاستاردىڭ اراسىندا كوپ جۇرەمىن. اقىلدى بالالار وتە كوپ. كەم دەگەندە، 100 ادامعا ساباق بەرەمىن. سونىڭ ونى قۋ بولسا، ونى – جالقاۋ، بىراق ءجۇزدىڭ ىشىنەن مىندەتتى تۇردە ءبىر-ەكى مىقتى بالا شىعادى. سوعان ريزا بولامىن. مەنىڭشە، قازىر اقىلدى ادامدار ازايعان جوق، كەرىسىنشە، اقىلدى جاستاردى ۇعاتىن شالدار ازايىپ كەتتى. ويتكەنى ءبىزدىڭ كەزىمىزدەگىنىڭ ءبارى قۇرىدى عوي. كەيدە شالداردى اياپ كەتەمىن. ءوزىنىڭ بالالارى تۇسىنبەيدى، كەيبىر اقىنداردى ءوز بالالارى وقىمايدى. كەي شالدار وتىرىپ الىپ، «مۇنداي ولەڭ بولا ما، مۇنداي ءان بولا ما؟» – دەپ جاستاردى سىناي بەرەدى. مىسالى، مەن «Ninety one» دەگەن توپتان ەش جامان نارسە كورمەيمىن. ولار ەشكىمگە زاۋال ءتوندىرىپ وتىرعان جوق. اندەرىنىڭ ءمانىن اسا تۇسىنبەيمىن، بىراق جاقسى كورەمىن.
– ياعني عاسىر سايىن ونەر جاڭارۋى كەرەك قوي؟
– ارينە. ونەر دە، ادام دا، ءبارى دە جاڭارۋى كەرەك. جالپى، ءومىر دەگەن نە؟ قوزعالىس. قوزعالىس نەدەن شىعادى؟ شىعارماشىلىقتان شىعادى. وسىنداي «جىندىلار»، «قيسىقباستار» جاسايدى ءبارىن. جاڭا ءبارى شىعىستان شىقتى دەدىك. بىراق قازىر شىعىس توقىراۋدا تۇر. بۇل دا – ۇلكەن ماسەلە. الگەبرانى ويلاپ تاپقان – مۇسىلماندار، مەديتسينانى ويلاپ تاپقان – مۇسىلماندار. مەديتسينا – «يبن سينانىڭ مەدەتى» دەگەن ءسوز. بىراق مۇنىڭ ءبارى مىڭ جىل بۇرىن بولدى عوي. قازىر قايدا سول عۇلامالاردىڭ ۇرپاقتارى؟
– ول كەزدە قۇراندى تەرەڭ زەرتتەۋ جانە عىلىم مەن ءدىندى ەگىز دەپ قابىلداۋ ۇعىمى بولدى ەمەس پە؟
– ءدىن جاعىنا كوپ بارعىم كەلمەيدى. ويتكەنى قازىر ونىمەن كوبىنە حالتۋرششيكتەر اينالىسىپ كەتتى. ساياساتقا اينالدىرىپ جىبەردى. ورامال تاعا ما، تاقپاي ما، بالاعىن ۇزارتا ما، ۇزارتپاي ما، وندا تۇرعان نە بار؟ قالاسا – تاقسىن، قالاماسا – تاقپاسىن. سول دا تالاساتىن نارسە مە؟! كومپيۋتەردى ويلاپ تاپقان – ەۆرەيلەر، ماشينانى ويلاپ تاپقان – اعىلشىندار، تاعى باسقا تەحنيكا تۇرلەرىن ويلاپ تاپقان – نەمىستەر، نەگە سولاردىڭ اراسىنان ءبىر جاڭالىق ويلاپ تاباتىن مۇسىلمان شىقپايدى؟ تالاسسا، وسى سۇراقتارمەن تالاسسىن!
– بىزدە بولاشاق ەينشتەيندەر بار ما؟
– ارينە، بار. مۇنى ءجيى بايقاپ ءجۇرمىن. وسىدان كەيىن عوي، ولجاستىڭ ءسوزىن تۇسىنبەيتىنىم.
– ەينشتەيننىڭ كۆانتتىق فيزيكاسىن تەرەڭ تۇسىنگىم كەلەدى. بىراق وڭايلىقپەن بويلاتار ەمەس…
– شىنىمدى ايتسام، مەن دە مۇنى تەرەڭ تۇسىنبەيمىن. ونىڭ تۇپكى يدەياسىنا نازار اۋدارۋ كەرەك. ولشەمنىڭ ءۇش ءتۇرى بار: ۇلكەن ولشەم، ورتاشا ولشەم، كىشكەنتاي ولشەم. مىسالى، اتومنىڭ ىشىنە كىرىپ، ۇلكەن سالماق ولشەيمىن دەسەڭ، ولشەي المايسىڭ. نەگە؟ ويتكەنى اتوم جارىلىپ كەتۋى مۇمكىن. ال كادىمگى ساننىڭ ولشەمى بولادى. ماسەلەن، ۇلت، ءتىل، ءدىل دەگەن نارسەلەرگە اريفمەتيكا جۇرمەيدى. مۇنى سەن داۋىسقا سالىپ شەشە المايسىڭ. بۇل – كۆانتتىق وبەكت. كۆانتتىق وبەكت – كىشكەنتاي وبەكت دەگەن ءسوز. ونىڭ ولشەمى دە باسقا.
شارشاعاندا ولەڭ وقيمىن
– جاس كەزىڭىزدەن بەلگىلى ءبىر رەجيممەن ءومىر ءسۇردىڭىز بە؟
– جوق. ءوزىمدى ەشتەڭەگە ماجبۇرلەگەن جوقپىن. كوڭىلىمە جاققان نارسەلەردى عانا جاسادىم. بالا كۇنىمدە ولەڭدى كوپ وقىدىم. پوەزيا ۇنايدى. قازىر دە شارشاعاندا ولەڭ وقيمىن. كەيدە جالىعىپ كەتەمىن دە، ماتەماتيكاعا بەت بۇرامىن. كىرىپ كەتسەم، باسقانىڭ ءبارىن ۇمىتامىن. ءابدىلدا تاجىباەۆتىڭ «ءمىنسىز ولەڭ جازادى مۇڭسىز اقىن» دەگەن ولەڭى بار. ستۋدەنت كەزدە وسىنى «جۇلدىزدان» نە «جالىننان» وقىعانمىن. ماسەلەن، تۇمەكەڭ كەز كەلگەن تۋىندىسىن بىردەن وتىرىپ جازا سالاتىن. ونى شيمايلاپ، وزگەرتىپ جاتپايتىن. دەمەك، ولەڭ تۋادى، قالاي كەلەدى – سولاي توگىلىپ تۇسەدى. جۇلمالاعاننان نە شىعادى؟!
– قاي اقىندار ۇنايدى؟
– ماڭعىستاۋدا سابىر اداي دەگەن اقىن بار. مىقتى اقىن.
– الەم ادەبيەتىنەن شە؟
– بايروندى، گەتەنى نەمىسشە وقىعانمىن.
– نەمىسشە بىلەسىز بە؟
– بىلەمىن، ارينە. اعىلشىنشادان گورى نەمىسشە جاقسى سويلەيمىن. گەرمانيادا ەكى جىل تۇردىم، سول جاقتا جۇمىس ىستەدىم. جالپى، ون جىل ەۋروپادا ءجۇردىم. توقسان بەسىنشى جىلدارى ەۋروپاعا كەتتىم. گەرمانيانىڭ پرەزيدەنتى ماعان «گۋمبولد» دەيتىن سىيلىق تا بەردى. وتباسىممەن سوندا ءبىراز ايالدادىم. قىزىم نەمىستىڭ مەكتەبىندە وقىدى. شۆەتسياعا دا باردىم، قىزىم سول ەلدىڭ دە مەكتەبىندە ءبىلىم الدى. نەمىستەر ايەلىمە، ەكى قىزىما، قىسقاسى، بارىمىزگە اقشا تولەدى. ەركىن عۇمىر كەشتىك.
– ءبىر سوزىڭىزدە «ءبىر ءتىلدى مەڭگەرۋ ءۇشىن سول ءتىلدىڭ 80 ءسوزىن بىلسەڭ جەتەدى» دەيسىز. سوندا قالاي؟
– مىسالى، ءبىر تىلدە قولدانىستا ءۇش ءجۇز ءسوز بار. نان، شاي، تاماق دەگەن سەكىلدى تۇرمىسقا قاجەتتى سوزدەر. سولاردى ءبىلىپ الساڭ، قالعانى سوزدىك قوردا وزدىگىنەن قالىپتاسا بەرەدى. ال، ەندى، پوەزيا وقۋ ءۇشىن، البەتتە، كوپ ءبىلۋ كەرەك. قازاق اقىندارى ىشىنەن اعىلشىن ءتىلىن ەسەنعالي عانا بىلەدى عوي دەيمىن.
– نوبەل سىيلىعى جايلى نە ايتاسىز؟
– سول سىيلىقتى تۇسىنبەيمىن. وتىرعان ون ادام وزدەرى وقىعان دۇنيەلەرىن عانا باعالايدى دا، سول بويىنشا ناتيجەسىن شىعارادى.
– شىڭعىس ايتماتوۆتى جاقسى كورەسىز بە؟
– كەرەمەت قوي. شىڭعىس ەكەۋمىز اۋەجايدا كەزدەسكەنبىز. ەۋروپادا جۇرگەن جىلدارىمدا ستامبۋل اۋەجايىندا كورىسىپ قالدىق. «نە ىستەپ ءجۇرسىڭ؟» – دەپ سۇرادى ول مەنەن. گەرمانيادا جۇمىس ىستەيتىنىمدى ايتتىم. سوندا «بۇرىن نەمىستەر بىزگە اقىل ۇيرەتۋشى ەدى، نەمىستەرگە اقىل ۇيرەتەتىن قازاقتى العاش رەت كورىپ تۇرمىن»، – دەگەن ەدى.
– كىتاپ وقۋدا قانداي دا ءبىر ءادىس قولداناسىز با؟
– ەشقانداي ءادىسىم جوق، قازىر كوپ تە وقىمايمىن. وقيتىنىم سول – اباي عانا. ويتكەنى قىسقا، مازمۇندى جازادى. ابايدىڭ ۇلىلىعى – بارلىق ولەڭىنىڭ باسىڭنان ىستىكپەن ۇرعانداي اسەر ەتۋىندە. لوگيكاسى كۇشتى. سوسىن بۇل كىسى ولەڭدى بىرەۋگە ۇنايىن، وقىرمانعا ۇنايىن، پاتشاعا ۇنايىن دەپ جازباعان. قازىرگى اقىنداردىڭ كوبى ۇساق ويلايدى. «بىلاي جازسام، وقىرمان قالاي قابىلدايدى ەكەن؟» دەگەن وي تۇرادى كوكەيلەرىندە. ءبىر جاڭا باعىت وكىلدەرى شىعا قالسا، سىنشىلار شۋلاپ شىعا كەلەدى. تاپ ءبىر باياعى، ءجۇز جىل بۇرىنعى ادىسپەن جازۋ كەرەك سەكىلدى. بۇلاي بولماۋى ءتيىس. ءبىزدىڭ اقىندار وقىرمانعا كوپ جالتاقتايدى. بۇل نە ءوزى؟ «كوپتە اقىل جوق، ەبىن تاپ تا جونگە سال» دەپ ابايدىڭ ءوزى ايتپايتىن با ەدى؟! «جۇرتتىڭ بارىنە ۇنايمىن» دەۋ – بوس ءسوز. قايتا ولاردى ۇيرەتۋ كەرەك. مىسالى، پيكاسسو شىققاندا ءبارى «جىندى» دەگەن. بىراق ول – كلاسسيك. سوندىقتان بارىنە ۇنايمىن دەگەن ماقساتتان اۋلاق بولعان ءجون. «وقىرمان قالاي قابىلدايدى؟» دەگەن تۇسىنىك – مۇلدە بوس ءسوزدىڭ كۆادراتى. وندا تۇرعان نە بار؟ «تۋىندىلارىمدى جاقسى كورىپ وقيتىن ون وقىرمان بولسا، جەتەدى» دەپ ويلاۋ كەرەك. سوندا بىردەڭە شىعادى.
بوس ماقتانعا ۇرىنعانشا، ادامزاتقا كەرەك بىرنارسە جاسالىق
– ءبىراز ۋاقىت بۇرىن «اقىنداردان گورى تەحنوكراتتار كەرەك» دەگەن قىزىق پىكىر ايتىپ قالدىڭىز.
– بىزدە، شىنىندا، تەحنوكرات جوق. بيلل گەيتس كومپيۋتەر ويلاپ تاپتى. ۋنيۆەرسيتەتتى تاستاپ، ءوزىنىڭ باعىتىن تاپتى. مىنە، شىن ونەر تۋدىراتىن قيسىقتار دەگەنىمىز – وسى. ستيۆ دجوبس تا وقۋدى بىتىرمەگەن. «Facebook» جەلىسىن ويلاپ تاپقان تسۋكەربەرگ ءتىپتى باكالاۆردى دا بىتىرمەگەن. ءبىز قالاي دومبىرامەن ءبارىن باعىندىرامىز دەپ ويلايمىز؟ دومبىرا قازاققا عانا كەرەك، باسقا ەشكىمگە كەرەك ەمەس! بارىنە رەاليزم تۇرعىسىنان قاراعان ءجون. بوس ماقتانعا ۇرىنعانشا، ادامزاتقا كەرەك بىرنارسە جاسالىق. نە باتەڭكە، نە بولت، نە باسقا دۇنيەلەر. مىسالى، اعىلشىن ءتىلىن نەگە ءبارى ۇيرەنەدى؟ ويتكەنى امەريكانىڭ تەحنولوگياسى، عىلىمى مىقتى. سوندىقتان ۇيرەنەمىز، مۇقتاجبىز. وتكەنگە قاراي بەرۋگە، وتكەنمەن ماقتانا بەرۋگە بولمايدى. بۇگىنگى ءۇردىس قانداي، ەرتەڭگى ءۇردىس قانداي؟! تارازىلاعان ءلازىم.
– دوسىڭىز بار ما؟
– تۇمانباي اقىننىڭ «دوس كەرەك» دەگەن ولەڭى بار. ال دوس نە ءۇشىن كەرەك؟ مەنىڭ تەوريام بويىنشا، دوس دەگەن قارىزعا اقشا الىپ قايتارماي قويۋ ءۇشىن عانا كەرەك. مىسالى، مەنەن قارىزعا اقشا العانداردىڭ بىرەۋى قايتارعان جوق. نەگە ادامدارمەن كەزدەسۋدەن قاشا بەرەمىن؟ توقسان توعىز پايىزى زاڭدى بۇزۋعا يتەرمەلەيدى. اقىماق بىرەۋدى «جۇمىسقا تۇرعىزشى» دەگەندەي سوزدەردى ءجيى ەستيمىن. نەمەسە اقشا سۇرايدى. اقشانى نە ىستەيدى؟ توي جاسايدى. بۇل – ماقتاناتىن نارسە ەمەس. اباي «ءىستىڭ نەمەن بىتەرى باستالعانىنان بىلىنەدى» دەيدى. قازاقتىڭ كوبى بىرنارسەگە اشۋلانىپ، دولدانىپ جۇرەدى. ال نەگە ولاي جۇرەدى؟ وزدەرى دە بىلمەيدى.
– ياعني، دوس دەگەن، سىزدىڭشە، شارتتى ۇعىم.
– دوس تۇگىلى، ماحاببات دەگەننىڭ ءوزىن تۇسىنبەيمىن. مىسالى، قاراڭىز، ماحاببات دەپ ۇيلەنەدى، ول ماحابباتى جارتى جىلعا شىدامايدى. پۋشكين «ۆەچنايا ليۋبوۆ جيۆيوت ەدۆا لي تري نەدەلي» دەيدى. وسى ءسوزدى كەرننىڭ كۇندەلىگىنە جازىپ كەتەدى. مەنىڭشە، ماحاببات دەگەن سوزدەن گورى جاۋاپكەرشىلىك، ەڭبەكقورلىق، ادالدىق دەگەن سوزدەر ماڭىزدى.
– اقىلدى نە اقىلسىز بولۋ تۇيسىككە بايلانىستى ما؟
– مەن مۇنى قابىلداۋعا بايلانىستى دەپ ۇعامىن.
– دىنگە سەنەسىز بە؟
– ءدىننىڭ ءبارى بىردەي، اناۋ جاقسى، مىناۋ جاقسى دەگەننىڭ ءبارى – بوس ءسوز. قازىرگى زامانعا كەلەتىن بولساق، ءدىندار بولعاننان گورى اتەيست بولعان تيىمدىرەك. سايات ىبىراەۆ دەگەن مىقتى عالىم بار. دىنگە شىرمالدى دا، اقىر سوڭىندا مۇنى يت قىلدى. ون ەكى جىلعا سوتتالدى. ول ەشكىمنىڭ كوزىن شىعارعان جوق، جولىن كەسكەن جوق، سونداعى ايىبى – سالافيتتەرگە قارسى بولعانى. مىسالى، ريم پاپاسىن مەحمەت اگدجا دەگەن كىسى اتقان بولاتىن. سوسىن، كەيىن ريم پاپاسى سول مەحمەتتىڭ باسىنان سيپاپ، كەشىرىم جاسادى. ال سايات ەشكىمدى ولتىرگەن جوق قوي. نەگە ءبىزدىڭ باس ءمۇفتي «مۇمكىن اداسقان شىعار، وسىنى شىعارايىق» دەپ ايتپادى؟!
– سايات ىبىراەۆ قاماۋدان شىقتى ەمەس پە؟
– شىققاندا، ون جىل وتىرىپ شىقتى عوي. ول از ۋاقىت ەمەس. سوندا ويلايمىن، نەگە ءمۇفتيات بار، باسقا بار، بىرەۋى ونى قورعاپ جاقسى ءسوز ايتپادى؟ تاڭ قالدىم. ءدىندارلار «ءبىر-ءبىرىڭدى سىيلاڭدار، جاقسى كورىڭدەر»، – دەپ ايتادى، ءىس جۇزىندە ءبارى ءبىر-بىرىنە قارسى. جەپ قويۋعا دايىن. سوندا تۇرمەدەن شىققاندا سايات ىبىراەۆقا ءازىل-شىنى ارالاس «قانشا ءومىرىڭدى قۇرتتىڭ، ودان دا ساعان اتەيست بولعان تيىمدىرەك ەدى عوي» دەپ ايتقانىم بار. كەيدە ويلايمىن، ءدىني ۇردىستەردىڭ ءبارى ءبىر-بىرىنە ۇقساس كەلەدى. مىسالى، مۇسىلماندار جۇما كۇنىن قاسيەتتى سانايدى، ەۆرەيلەر ءۇشىن سەنبى قاسيەتتى كۇن، حريستياندار جەكسەنبىنى قاسيەتتى دەيدى. بىرەۋىندە باسكيىم كيۋ كەرەك، بىرىندە كيمەۋ كەرەك. اينالدىرعان بەس-التى پارامەتر، باسقا ەشتەڭە جوق. ەگەر ءدىن جاساپ بەر دەسە، مەن سوڭىمنان ميلليونداپ ادام ەرتەتىن ءدىن جاساپ بەرەر ەدىم. ال مەن ءوزىمدى مۇسىلمانمىن دەپ ەسەپتەيمىن.
– شارتتارىن ورىندايسىز با؟
– جوق، بىراق ساداقا، ءپىتىرىن بەرەمىن. سوسىن ەسەپ شىعارعان ستۋدەنتتەرگە ءجۇز دوللاردان ۇسىنىپ ىنتالاندىرىپ تۇرامىن. جاقسى شىعارعانىنا عانا. ۇمتىلىسى مەن، تالابى ءۇشىن.
– بۇگىنگى اۋىل مەن قالا بالالارىنىڭ ايىرماسى بار ما؟
– قازىر قاراساق، ەش ايىرما جوق سەكىلدى كورىنەدى. اۋىلدىڭ بالالارى دا، قالا بالالارى دا ءبارىن ءبىلىپ وتىر. ويتكەنى بارىندە ينتەرنەت بار.
– وكپەشىلسىز بە؟
– جوق، مەن – ەشكىمگە وكپەلەمەيتىن اداممىن. ول ءۇشىن دە ۋاقىت كەرەك. ال مەنىڭ بوس قايعىرۋعا ۋاقىتىم جوق. ەشكىمگە وكپەلەۋگە بولمايدى. نە بولسا دا، «اللانىڭ جازعانى» دەپ ۇق. ارى قاراي ءجۇرۋ ماڭىزدى. اباي «قايعى كەلسە قارسى تۇر، قۇلاي بەرمە» دەيدى. سوندىقتان ابايدى جاقسى كورمەگەندە، كىمدى جاقسى كورەسىڭ؟!
– سىزدە كوپتىڭ پىكىرى دەگەن ۇعىم جوق سەكىلدى…
– ەگەر كوپكە جالتاقتايتىن بولساڭ، ولارعا ۇناۋعا تىرىساسىڭ. ونىڭ ساعان نە كەرەگى بار؟! جۇرت نە ايتپايدى، ايتا بەرسىن، ودان بىردەڭەڭ كەتپەيدى.
– ماڭىزدى دەپ تاپقان بەس اۆتورىڭىزدى اتاساڭىز…
– اباي، مۇقاعالي، تولستوي، لانداۋ لەۆتىڭ تەوريالىق فيزيكاسى، دونالد كنۋتتىڭ «يسكۋسستۆو پروگرامميروۆانيا»-سى.
– اڭگىمەڭىزگە كوپ راقمەت!
سۇحباتتاسقان
باتىرحان سارسەنحان
