ادام قاي جاستا ۇيلەنگەنى دۇرىس؟ ەرتەرەك پە؟ الدە اسىعۋدىڭ كەرەگى جوق پا؟ امەريكالىق پسيحولوگ برۋنەر الەكساندردىڭ پىكىرىنشە 26-30 جاستا ۇيلەنگەن دۇرىس بولادى. نەگە دەسەڭىز، سول جاسقا دەيىن ادام، وڭ-سولىن تانىپ، ومىرگە سەرگەك كوزقاراسپەن قاراۋدى ۇيرەنەدى ەكەن. “جاستاردىڭ ەرتە ۇيلەنىپ الىپ، ماتەريالدىق قيىنشىلىقتارعا شىداس بەرە الماۋى دا ابدەن مۇمكىن” — دەيدى ول. ال نەمىس حالقىنىڭ پسيحولوگ عالىمى، ءارى دەموگرافى لەرش ءفيليپتىڭ ويى باسقا. جاستادىڭ ەرتە وشاق قۇرا بەرگەنى ماقتاۋعا لايىق قادام ەكەن. سەبەبى جاستاردىڭ ءومىردىڭ قيىنشىلى مەن قايعىسىن بىرگە كورىپ، ءبولىسۋى، ءبىر-بىرىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرادى ەكەن. بۇنداي وتباسى مۇشەلەرى، بارلىقتىڭ قادىرىن ءبىلىپ، جوقشىلىققا مويىمايتىن اسىل قاسيەتتى وزدەرىندە وسىلايشا قالىپتاستىرادى.
ال ءبىزدىڭ قازاقتىڭ قارا كوز قىزدارى مەن جىگىتتەرى بۇل تۋرالى نە ويلايدى ەكەن؟ تىڭداپ كورەلىك:
داۋرەن تۇرسىنقۇلوۆ: قازۇۋ-دىڭ 4-كۋرس ستۋدەنتى:
— كوبىنەسە ەستيتىنىمىز «ماتەريالدىق پروبلەمالارىمىزدى شەشىپ الايىق، سودان سوڭ قاتىندى الا بەرەمىز عوي، قىز قايدا قاشار دەيسىڭ» – دەگەن رەپليكا. مەنىڭ ويىمشا، ونداي كوزقاراسپەن قارايتىن بولساق، پروبلەما ەشقاشان بىتپەيدى. دۇرىسى تاۋەلكەل ەتۋ. “باس ەكەۋ بولماي، مال ەكەۋ بولمايدى” دەگەن عوي.
ماحامبەت جەڭىس، قازممۋ، 5-كۋرس:
- ءار نارسەنى ويلانىپ شەشكەن دۇرىس. اباي اتامىز ايتپاقشى، “اقىرىن ءجۇرىپ انىق باس، ەڭبەگىڭ كەتپەس دالاعا.” اسىقپاعان ءجون. سانانى تۇرمىس بيلەيدى عوي.
نازىم بەرىك، قبتۋ، 4-كۋرس:
- ەندى ماتەريالدىق جاعدايى جاقسى، مەنى تۇسىنەتىن، كەڭ پەيىلدى، جومارت قازاقتىڭ جىگىتى مەنى ۇناتىپ تۇرسا، جاسقا قاراماس ەم. قازىر-اق تيەر ەدىم.
توقتارحان كومەش، قازۇۋ، 4-كۋرس:
- ءوز باسىم 2-كۋرستا شىڭاراق كوتەردىم. قۇدايعا شۇكىر تەگىن جاتاقحانا، ستيپەنديا. اۋىلداعى اتا-انامىز كومەكتەسىپ تۇرادى. ستۋدەنت كەزىندە ۇيلەنىپ العانىمىز اياعىمىزعا تىك تۇرىپ الۋىمىزعا كوپ كومەك بولدى. كوڭىلدەرى جاراسىپ، ەكى جاس ءبىر-ءبىرىن ءسۇيىپ تۇرسا ەشتەڭەگە قاراماسىن. الەمدى ماحاببات بيلەيدى!
ءيا، قۇرداستارىمنىڭ پىكىرى وسىلاي ءار الۋان بولىپ كەتە بەرەدى. ال بەلگىلى دەموگراف ماقاش ءتاتىمنىڭ ايتۋىنشا نەعۇرلىم كەش ۇيلەنگەندەردىڭ اراسىندا سوعۇرلىم اجىراسۋ كوپ بولادى ەكەن. وسى ورايدا، مەنىڭ ءبىر نارسەگە تاڭىم بار. قازاق حالقى پەرزەنتتەرىن اتاستىرىپ تا قوسا بەرگەن. ءتىپتى، قىز بەن جىگىت ءبىر ءبىرىن تانىماسا دا، قۇدا ءتۇسىپ كەلگەن رۋعا كوڭىلى اۋسا قىزدارىن كوپ ويلانباستان جىبەرگەن. سويتكەن قازاقتا اجىراسۋ دەگەن اتىمەن بولماعان. بۇل قانداي تاڭعاجايىپ قۇبىلىس؟ بۇل نەندەي كۇش جاستاردى ءبىر-بىرىنە ءجىپسىز بايلاپ قويعان؟ بالالارىن بابالارىمىز قالايشا تاربيەلەگەن؟ ونىڭ ارنايى تەحنولوگياسى بار ما؟ بار بولسا، ول نەگە قازىر ۇمىتىلىپ كەتكەن؟
بار تاپقان جاۋابىم مىناۋ. سوناۋ يسلامنىڭ قاينار بۇلاعىنان سۋسىنداعان ياسساۋي، قاشقاري، ومار حايامداي پىرلەردەن، بەرتىن كەلە ولاردان ءنار العان قازتۋعان، اقتامبەردى، قاشاعان، تۇرماعامبەت سەكىلدى جىراۋلاردان، ءماشھۇر ءجۇسىپ كوپەيۇلى، اباي، شاكارىم سەكىلدى ۇلى ويشىلداردان، بەكەت اتا، شوپان اتا، قارامان اتا سەكىلدى نەبىر اۋليە-امبيەلەردەن، رايىمبەك، دوسان، ماحامبەت، يساتاي، شوتان سەكىلدى قاس باتىرلاردان ونەگە العان بۇل قازاق. سانالارى كەڭىپ، ەلدىك دەڭگەيدە ويلاۋىنا وسى بابالارىمىزدىڭ قىلىپ كەتكەن ەڭبەگى تىكەلەي اسەر ەتكەن. قاتىن جولدا بالا بەلدە دەپ، ولارعا كوڭىلدەرىن بايلاماعان. سول سەبەپتى قاتىن الىپ، بالا تاربيەلەۋ ولار ءۇشىن ۇلكەن پروبلەما بولىپ كورىنبەگەن. مۇمكىن سول ستەرەوتيپتىڭ ەسكىرىپ، جاستاردىڭ ۇساقتالۋىنان وسىنداي ماسەلە تۋىپ وتىرعان بولار؟ بۇل تەك مەنىڭ ويىم. ال سەن نە ويلايسىڭ ازامات؟
ەركەبۇلان ساتقانباي.
<Masa.kz> سايتىنان الىندى
