اق كويلەك، قارا حيدجاپ…

2840
Adyrna.kz Telegram

تاۋەلسىزدىك العاندا مەن ون التىعا جاڭا كەلگەن «شوق» ەدىم. كەڭەس وداعى قالىپتاستىرعان ادەپ پەن يبانى قىزدار «سىپىرىپ» تاستاپ، «مالۆينا» مەن «ميني» كيىپ، اياقتارىن (يباي-اي!) نەكەي باسىپ شىعا كەلدى. «ميني» مەن «بوسونوجكا» كەلگەن سوڭ قىزداردىڭ بويىن ليبەراليزم مەڭدەپ…

قازاق قىزدارىنىڭ تاريحى قىزىق

سويتكەنشە بولعان جوق، باستارىن شالىمەن بۇركەگەن «قارا قارعالار» قىديىپ-قىديىپ شىعا كەلدى. وتە راديكالدى، قورقىنىشتى كورىنەدى. كەمپىر ەكەنى، قىز ەكەنى ءمالىم ەمەس. بۇلار دا وزگەرىپ، قۇبىلىپ، الەم-جالەم بولعان قازاق قىزدارىنىڭ جاڭا توبى ەكەن. سىلقىمدار بۇرىن دا بولعان. مىناۋ سۋ جاڭا ءتۇر، سونى كەلبەت! بۇلار – قازاقتان شىققان «يسلام قىزدارى»! الگى قازاقتان شىققان «امەريكا قىزدارى» سياقتى.

پاح! بەۋ! قىزدار ونەر شىعاردى! قىزدار ەكى پارتياعا ءبولىندى! ەڭ قىزىعى – ۇستام جوق. نە سىلق-سىلق ليبەرال كۇلكى، نە الگىندەي «حيدجاپ»! ساۋاتتى، سابىرلى جىگىتتەر مادەنيەتتى، ءبىلىمدى، قىلىقتى جار تابا الماي دال بولدى. «حيدجاپتاردىڭ» كەيبىرى ءبىر كەزدە كوزىن عانا قالدىردى. استاپىراللا! الايعان ەكى-اق كوز! كىم قاراپ تۇر؟! قاسىڭىزدا تۇرسا، ءبىر ءتۇرلى «نەرۆنيچيت» ەتەدى ەكەنسىز. ءسويتىپ ون بەس جىل ءوتتى. ارتى بەلگىلى بولدى.

قىزداردىڭ ەكى پارتياسى دا جاقسىلىق اكەلمەدى. ەكى ءتۇرلى قىز. ورتاق جەرى – ءبىلىمسىز. «امەريكا قىزدارى» قىدىرىپ ءجۇرىپ «اقىلىن توگىپ العان». «يسلام قىزدارىنا» بۇ ءدۇنياڭ قىزىق ەمەس: «و، و، دۇنيە!» ال انا «امەريكا قىزدارىنىڭ» ىشىندە وقتا-تەكتە وجەتتەرى كەزدەسىپ جاتادى. ەڭ قىزىعى – مىنا «حيدجاپتار». بۇلاردى كوپ جەردە جۇمىسقا دا المايدى. ناماز، ورازا ۋا عايري دين ھۋكيم! ودان باسقا – نە ەستەتيكا، نە ەتيكا – تۇك جوق:

– تەاتر ما؟
– اۋلاق!
– كينو…
– كاپىردىكى!
– فوتو…
– نە ءۇشىن!؟
– ساباق وقىشى وندا!
– قىزىق ەمەس!

«ەندى نە كەرەك؟» ساقالى كەتپەندەي، توبىعى تۇرىلگەن، «يمانى يسلام تازالىعى ۇستىندە قۇرىلعان» ء(وز سوزدەرى) بەك راديكال جىگىت كەرەك. بويداق جۇرگەنى يمانىنا اۋىر. وقىسا ساقابالار تاريحىن عانا وقيدى. قازاقستان تاريحىنان گورى اراب تاريحى ءجۇز ەسە دۇرىس. ودان كەيىن قىزدارىنا ورامال سالادى. مادەنيەت كوكجيەگى تارىلا كەلە، وسى حيدجاپ قاپاسىندا قالعان. مىنە، ون بەس جىلدان سوڭ بىلدىك، تويدىق – بار قۇپيا وسى ەكەن! «ادام قۇقى» دەگەن قاسيەتتى ۇعىم، وللاھي، نىسپىعا جوق! «ورامال تاعا ما، تاقپاي ما، بالاڭىز وسكەندە ءوزى شەشسىن» دەسەڭ (بىرەۋىنە ايتىپ كورىڭىز ءوزىڭىز!), سايتاننىڭ ءوزىن كورگەندەي الايا قالادى. ءسويتىپ، قازاق قىزدارىنىڭ وسى ءبىر ءتۇرى تەررور جاسايتىن قىزداردان اۋماي بارادى، تەگى. ال الگى «ساقالدارىنىڭ تامىرى جۇرەكتەرىنەن باستالاتىن» ء(وز سوزدەرى) كۇيەۋلەرى بالالارىن مەكتەپكە بەرگىسى جوق. مەكتەپ ورامال تاققىزباي قىزدارىن بۇزادى ەكەن! ءبىرىنشى سىنىپتان باستاپ! نە دەگەن سەكسۋالنىي ويلار، ا؟! ءسويتىپ، مەكتەپكە بارا الماي وتىرعان بالالار بار قازىر. قىپ-قىزىل نادانعا اينالعان اتا-اناسىن ەمەس، بالانى ايايسىڭ. زارەم ءزار تۇبىنە كەتەدى. مەكتەپتە جۇرسە دە، اكە-شەشەلەرى ورامالعا بۇركەپ تاستاعان وقۋشىلاردى كورگەندە جۇرەگىم ەزىلەدى، اۋىرادى.

ەھ، قازاقتىڭ جەلوكپە قىزدارى-اي! اقىرىن ءجۇرىپ، انىق باسىڭدارشى!


كەندىقۇل

«ازاتتىق».

پىكىرلەر