سۇيىكتى بالالار!
كيىز ءۇيدىڭ جۇمباعىن،
ۇعا ءجۇرشى ۇرپاعىم.
جۇمباقپەنەن زەردەلەپ،
بابالاردىڭ ءبىل سالتىن.
قورعايدى دەپ مۇراسىن،
كامىل سەنىپ ءجۇر حالقىڭ…
اق وتاۋ جۇمباقتارى
(قازاق كيىز ءۇيى جانە جيھازىنىڭ جۇمباقتارى)
ويانىپ تۇرارىڭدا،
بەتى-قول جۋارىڭدا.
ىشەردە اس-تاعامدى،
ءبىر ءىستى باستارداعى…
قاسيەتتى ءسوزدى ايتىپ،
جۇمباقتى باستا، قانە؟!
- 1. دۇنيەدە دوڭگەلەك ءداۋ، بىلەسىڭ بە؟
ءوزى اپپاق جاۋلىعى بار توبەسىندە.
ءۇش بەلبەۋ، بەس كيىم، ءبىر جاپقىشى بار،
سانسىز باۋ، ويۋ-ورنەك دەنەسىندە…
سۇيەكتەرى، جيھازى كوزدى تارتقان،
ىشىنە بالالار-اۋ كىرەسىڭ بە؟!
(كيىز ءۇي، تۇندىك، ءۇش بەلبەۋى – ەكى بەلدەۋ، ءبىر باسقۇر، بەس كيىمى – ءۇش تۋىرلىق، ەكى ۇزىك، ءبىر جاپقىشى – كيىز ەسىك)
2.جايساڭ قابىرعا،
جيساڭ قوم ەتەسىڭ.
جيىلعاندا كيەر ەكى كەپەسىن.
(كەرەگە جانە جيىلعاندا كەرەگەنىڭ باسىنا كيگىزىلەتىن كەرە قاپ)
3. قىرىق نايزا بۋىلعان،
ءبىر قالپاققا سۇعىلعان.
(بۋىلعان ۋىق جانە كيگىزىلگەن ۋىققاپ)
4. جەتپىس كەمپىر جەر تەسىپ جاتىر.
(جايىلعان كەرەگەنىڭ ساعاناقتارى، ياعني كەرەگە اياقتارى)
5. تورىندە تورتەۋ وتىر تورەمىن دەپ.
كورپەمىننىڭ ەكەۋى تۇر،
كوتەرىپ توبە ءبيدى بەرەمىن دەپ.
(توردەگى تورتەۋ — جۇكاياقتىڭ سيراعى، ەسىكتە جاتقان – تابالدىرىق، ونىڭ ۇتىندەگى ەكى تايانىش – تايانىش كوتەرىپ تۇرعان ماڭدايشا، ياعني ەسىك اعاش)
6. ەسىگىم شىعىستا،
كەبەجەم سول جاقتا.
ءتورىم باتىستا،
كەلىنىم وڭ جاقتا،
وتىم ورتادا.
كەلىپ توي،
قۇرت-ماي، قىمىز،
قازى-قارتا.
(قازاق كيىز ءۇيى جانە ونىڭ ورنالاسۋ باعىتتارى، ونداعى مەيماندوستىق)
7. وتىز وتىرما، قىرىق قابىرعا،
ءبارىن ۇستاپ تۇرعان،
اۋىز ومىرتقا.
(ۋىق، كەرەگە، شاڭىراق)
8. «تاڭبا»، ياكي «ءمورى» بار،
يىعىندا جاعالاي.
ونى انىقتاپ كورىپ ال،
ول نە ەكەن، بالاقاي؟
(دودەگە)
9. توبەدە ءتورت شىق،
تورتەۋى دە تەڭ شىق.
(تۇندىك باۋ)
10. اۋەلىندە ءشوپ ەدىم،
جەلكىلدەگەن كوك ەدىم.
قولعا ءتۇستىم قۇبىلدىم،
ون جەرىمنەن بۋىلدىم.
قابىرعاعا قۇرىلدىم.
(شي جانە وراۋلى شي)
11.ء بىر سارايعا كىرەسىڭ،
كىرەردە باس يەسىڭ.
باس يىلمەي كىرە الماس،
حان-قاراشا، كارى-جاس.
(كيىز ءۇيدىڭ ەسىگى)
12. اق، قارا ءشوپ بار شامالى،
ورساڭ تەرىڭ اقتالادى.
سۋمەن سوقساڭ باتتالادى،
اسەم-اسەم داقتالادى،
ء(جۇن، كيىز، تەكەمەت)
13. اق، قارا ءشوپ بار شامالى،
سۋمەن سوقساڭ باتتالادى.
كۇمبەزىڭە جابىلادى،
كەرەگىڭە تابىلادى.
(كيىز، تۋىرلىقتار)
14.ء وزى اسەم ويۋلى،
ۇيدە جاتار جايۋلى.
(سىرماق)
15. سالىناتىن تورگە،
توعىز قابات بۇلدە.
بىلەسىڭ بە بۇل نە؟
توسەلەدى تورگە!
ء(تور كورپە، قوناققا توسەلەدى)
16.
ءۇش سيراق جىلجىمايدى بەلدىگىنەن،
وت-جالىن ايمالايدى كىندىگىنەن.
ۇستىندە قارا قۇدىق قالپاعى بار،
سان الۋان مازىرىمەن تاڭ قالدىرار.
(وشاق، قازان، قازاننىڭ قاقپاعى)
17. ەكى باسى جۇدىرىقتاي،
ورتاسى قىلدىرىقتاي.
(قازان تۇتقىش)
18.ء ۇش اياعىن كەرەدى،
بىرىگىپ باسى كەلەدى.
قاجەتتى تىلىنە ىلەدى.
(موسى)
19. ىستىققا كۇيمەيدى،
ءسان قۇرۋدى سۇيمەيدى.
جامباسىنا تەلپەكتىڭ،
توسەلۋگە ەلپەكپىن.
ء(تۇپ كيىز)
20. جيساڭ جەڭدەي،
جايساڭ كولدەي.
(شىمىلدىق)
21. جەلبىرەگەن جەلمەن،
جاساۋ بولىپ كەلگەن.
كەلىن، كۇيەۋ ءمايىتتى
جاسىرادى ەلدەن.
(شىمىلدىق)
22.ء ون بويىندا تىستەرى،
بۇل نە دەگەن كۇشتى ەدى.
ءتىسى ورگە قاراعان،
قاجەتىڭە جاراعان.
(ادالباقان، كيىم ىلگىش)
23. تەپتىم، تەرەككە شىقتىم.
(ۇزەڭگى)
24. اتتان بيىك، يتتەن الاسا.
(ەر)
25.ء سۇپ-سۇيكىمدى كىشكەنە،
بەستە، ياكي ۇشتە دە.
ۇلپىلدەكتى تاعىنىپ،
بار بۇلدەگە مالىنىپ،
مىنەدى ەكەن تاققا،
اياعىن ساپ قاپقا.
(سۇندەتكە وتىرعىزىلاتىن بالا، تاعاتىن ۇكىسى، كيەتىن سۇندەت كيىمى، اشامايى جانە تەپكىشەك)
26.ء بىر اعاش، ءتورت سيراقتى، ءوزى قايقى،
ادامدى كوتەرۋگە بولدى وڭتايلى.
سيراعى بولعانىمەن ءبىر ورىننان،
ەشقاشان وزدىگىنەن جىلجىمايدى.
(قايقىباس توسەك)
27.ء بىر بەتتە گۇل جازيرا كوكتەم تۇرار،
جانعا راحات سيلاۋعا بىتكەن بۇلار.
ءتورت ماۋسىمدا ەشقاشان وزگەرمەيدى،
كەرەمەت كوركىن كورىپ كوزىڭ تۇنار.
(تۇسكيىز)
28.ء بىر نارسە ءوزى تورتباق بىلشيادى،
سابالاساڭ ءىسىنىپ تىرسيادى.
(جاستىق، قۇس توسەك)
29.ء وزى ءبوز،
قول جۋعاندا بولار كەز.
مىندەتتەرىن ايقىندار،
ءۇش-ءتورت ءتۇرلى اتى بار.
(قول ورامالدار – مايلىق، سۋلىق، بەت ورامال، ءسان ورامال، سۇلگى)
30. كەرەگەگە اسىلىپ،
العانى بار جاسىرىپ.
ءوزى تورتكىل مۇرتتى،
جالپاق قارىن مىقتى.
(اياق قاپ، تاباق قاپ)
31. سىرتى ادەمى سۇيىنەر،
بوساعاعا ىلىنەر.
تازالاۋدى تىلەگەن،
زاتپەن ءىشى سىرەگەن.
(كىر سالعىش)
32. جاسالعان گۇل مەن مايدان ءبىر دومالاق،
تازارتار كىر-قوقىستان بۇل عالامات.
انالار كەيدە ونى قولدانادى،
ءسابيدىڭ ساۋلىعى ءۇشىن ادەيى ارناپ.
(قارا سابىن، بۇزاۋشىق)
33.ء ۇي ىشىندە قۇدىق تۇر،
قۇدىق سۋىن ۇرىپ تۇر!
ازىعىڭدى ول قامدايدى،
جۇرەگىڭدى جالعايدى.
(سابا، ىركىت، سارماي)
34. مىنگەسەدى ارتىڭا،
ەكى سايلى قالپىندا.
ىشىندە بار ءتاتتى ءدام،
تورعىن-تورقا، التىندا.
(قورجىن)
35. ساۋىت ەمەس كيەتىن،
تەك الدىڭدى قاپتايدى.
كيىمىڭە تيەتىن،
كىر-قوقىستان ساقتايدى.
(الجاپقىش، شالعىش)
36. بەس ۋاق ساجدە جاساۋعا،
جايىلادى قاشاندا.
(جايناماز)
37. ۇيگە ءسان،
كيىمدەردى قورعايدى، تۇرعىزبايدى شاڭ.
(كيىم جاپقىش)
38.ء بىر ىدىس ورنەكتەلگەن، كۇمىستەلگەن،
اتا-بابا ۇستاعان ۇلىسپەنەن.
ىشىنە قۇيىلادى اسىل تاعام،
ارماندار التى اي جازدا ءبىر ىشپەگەن.
(قىمىز تەگەنە جانە قىمىز)
39. ەل جاتسا دا، ەلەكەم جاتپايدى،
ىشىنە جىلى سۋ ساقتايدى.
بەس كەزەك قىزمەت بورىشىن،
ءار كۇنى اسىرىپ اقتايدى.
(قۇمان)
40. استىنا اس-سۋ تاعامنىڭ،
توسەۋ ءۇشىن ارنالعان.
اق ءدامىن سالىپ قازاعىم،
كەلەدى باعزى زاماننان.
(داستارقان)
41.ء ىشى حارام ىدىس بار،
ماڭگى سىرتقا قويادى.
قورعايتىنعا قورانى،
ۇنەمى اس قۇيادى.
(يتاياق)
42. توعىز بەلبەۋ، قوس جىبەك،
ەكى قۇلاق، ءبىر شۇمەك.
جىبەگىنە قول تيسە،
جونەلەدى كۇمبىرلەپ.
(دومبىرا)
43.ء تورت سيراقتى جازىق،
كەپتىرەدى ازىق.
(ورە)
44. مۇشەسى ءوزى مالدىڭ،
تاڭ-تاماشا قالدىم.
سۇتتەن العان تاعام،
سالىنادى ەكەن وعان.
(قارىن)
45. كىشكەنتاي عانا اران،
استى تولعان بوران.
(ەلەۋىش)
46.ء وزى ورمەلى، ساپتى،
جۇرگىزەدى اتتى.
(قامشى)
47. كەرگىشتەلگەن تاقتايلى،
ءۇيدى يتتەن ساقتايدى.
(ەرگەنشەك)
48.ء بىر اتىم تىزگىنى اعاش، وتە شابان،
بىردەن ارتىق مىنبەيدى وعان ادام.
قامشىلاپ كۇنى بويى تەبىنسەم دە،
ياپىر-اي، ارەڭ جىلجىر ەكى-ءۇش قادام،
جىلجىعاندا ورنەك بوپ ءىزى قالعان.
(قۇرىلعان ورمەك، ادارعى، توقىلعان ورنەكتى باۋ)
49. بايگەگە تۇسەر شاعىڭدا،
بايلانادى باسىڭا.
كۇن وتپەيدى ءتيىمدى،
شايقالتپايدى ميىڭدى.
(شىت)
50. انالار كيگەن اق جايمام،
كورىنەر سيرەك ءار جايدان.
كيگەن جەرىڭ باپتالار،
يمانىڭ دا ساقتالار.
شاشىڭا شايتان ەرمەيدى،
شاڭ-توزاڭعا بەرمەيدى.
(شىلاۋىش، كيمەشەك، جاۋلىق)
51. تورقا ەمەس، ماقتا دا ەمەس، ءجۇن دە ەمەس ،
بالالار كۇندە ونى كورگەن ەمەس.
وتپەيتىن شاپسا قىلىش، سالسا نايزا،
ەرلەر كيگەن بولعاندا سوعىس، ەگەس…
(دۋلىعالى ساۋىت)
52. ادام كيمەيدى، حايۋان كيەدى.
ولارعا سۋىقتا پايداسى تيەدى.
(جابۋ)
53. قالعان بوپ سۇق ساۋساققا،
تۇراتىن تاڭمىن ءبىر زاتقا.
(تەرى ويماق)
54. ارقاندالىپ تۇراتىن،
سالدىر-سۇلدىر ءبىر زاتىم.
مىڭ سان اتتاپ ءبىر بەلدەن،
جابدىق جاسار قۇراتىن.
(شي، توقۋ سورەسى، تاسى)
55. كەرەك ەمەس كىرۋىڭ،
سالىپ قويار قۇلىبىن.
ساقتايدى ول ىشىنە،
قاجەتىن ءولى-ءتىرىنىڭ.
(ساندىق)
56. ساندىق ەمەس، ۇلكەن،
قاراساڭ ءوزى ءبىر تەڭ.
ىشىنە سالىنادى،
ورىن-كورپەڭ بىتكەن.
(قارشىن)
57.ء بىر كۇمبەز توبە جاعىن الار اشىپ،
زاتى بار يىعىنان جابار جازىپ.
ەگەر دە انىق كورەم دەسەڭ مۇنى،
ىشكى بەتتە ونىڭ بار اسەمدىگى.
(كيىز ءۇيدىڭ تەگەرىشى)
58. وتكەرمەدەن وتكەن،
شىر اينالىپ كەتكەن.
بولسا دا ءساندى، شىرايلى،
جاڭبىرلى كۇنى تۇرمايدى.
(قۇلدىراۋىش)
59. بولعاندا استى گۇلسىز، بەتى گۇلدى،
جيناعان اراسىنا ءجۇن-جۇپىردى.
ءتورت بۇرىش ءارى تورقا، ءارى بوزدەن،
حالىنشە ادامزاتتى جىلىندىردى.
(كورپە)
60.ء وزى ۇزىن زات،
ونسىز جۇك تە ارتپايسىڭ.
ونسىز باردى بايلاپ-ماتاپ
ۇستاۋعا ايلا تاپپايسىڭ.
ول توتەنشە بەرىك،
اتىڭدى دا قوياسىڭ وعان سەنىپ.
(ارقان-ءجىپ)
61. ۇزىننان ويىلعان اعاش،
تولتىرساڭ دا سۋ مەن جەم،
ەشقاشان وندا تولماس.
(ناۋا)
62.ء تورت سيراقتى، قاقپاقتى،
بەتىنە ورنەك باتتاپتى.
سۇيەكتەپ كۇمىس تە قاقتاپتى،
ىشىنە ازىق ساقتاپتى.
(كەبەجە)
63.ء بىر تاۋدان، ءبىر تاۋ كوردىم بيىك تۇرعان،
ىشىنە وت پەن سۋى سيىپ تۇرعان.
نە دەگەن مەيىرلى زات بىلە المادىم،
ءتيىپ كەتسەڭ جەلىنى ءيىپ تۇرعان.
(ساماۋىر)
64. اق شاتىر،
اق شاتىردىڭ ىشىندە قىزىل كوزدى شال جاتىر.
(ساماۋىر)
65. داريانىڭ ءبىر قۇس وتىر ورتاسىندا،
قۇيرىعى داريانىڭ جاعاسىندا.
ء(شومىش، وجاۋ)
66. شارشاماس بالا كوردىم جالعىز اياق،
اۋزىنا تىستەپ العان شيدەن تاياق.
جۇرگەن سايىن بەلبەۋىن قاباتتايدى،
اجەسى جانيدى ونى اياماي-اق.
(ۇرشىق)
67.ء وزى قاتتى، اپپاق،
قانت ەمەس شاقپاق.
ازىق بولار جەسەڭ،
سۋسىن بولار ەزسەڭ.
(قۇرت)
68. سايادا ءبىر قۇدىق بار سۋى قاتقان،
بەتىنە بەتەگەسى شىعىپ جاتقان.
ءبىر كەپكە قۇيساڭ ونى جەنتەك ازىق –
جاسايسىڭ، قاشان تاتساڭ جانعا جاققان.
(قازاندا ۇيىعان ايران، قاتىق، سۇزبە)
69. سايادا ءبىر قۇدىق بار سۋى اقتان،
ىشىنە قۇيساڭ ءىرىر قويىرتپاقتان.
قايناتىپ اق قالىپقا قۇيعانىڭدا،
شىعادى ازىق تاقتايداي بولىپ قاتقان.
ءتىلىپ جە، ۇگىپ تە جە ارىقتاساڭ.
(قازانداعى ءسۇت قۇيعان ايران، شىپتاعا ءسۇزىپ العان اق ىرىمشىك)
70. سايادا ءبىر قۇدىق بار سۋى اقتان،
ىشىنە باتپان سالساڭ مۇز بوپ قاتقان.
ءتىلىپ-ءتىلىپ قايناتىپ عاجاپتانبا –
كەسەك-كەسەك سارى ازىق الىپ جاتساڭ.
(قازانداعى ءسۇت، ارالاستىراتىن مايەك، سارى ىرىمشىك)
71.ء بىر جانسىز تابىلادى ادامزاتتان،
ءىنى بار جىرىق قانا كىرىپ جاتقان.
ارقاسى ىنگە كىرسە كورىنبەيدى،
قاجەتىن ادام وعان مايدالاتقان.
(باكى)
72. سار مويناقتى مەتال،
بابىن تاپساڭ قىلپىلدار.
حايۋاندى ولتىرەدى،
كىرىسكەن ءىسىنىڭ ءوڭىن كەلتىرەدى.
(پىشاق، سار مويناقتى پىشاق)
73. دومالانىپ تۇرادى،
ۇياسىندا بۇعادى.
تەك قانا كىردى،
جۋعا شىعادى.
(سابىن قاپ، قارا سابىن)
74. مىقتى تۇعىر،
ءىشى شۇڭقىر.
سىلتەي بەرسەڭ قازىعىن،
دايىندالار ازىعىڭ.
(كەلى، كەلساپ)
75. ەمەس دوربا دەسەم،
جاسايدى ونى شەشەم.
سۋسىنى بار، ءشول باسىپ –
كۇش جيناتادى ەكەن.
(تورسىق، تورسىققا قۇيىلاتىن سۋسىن)
76. جاڭبىر وتپەيدى،
ونى جاساۋعا وڭاي ەڭبەك كەتپەيدى.
كيسەڭ ءساندى،
بىراق وعان قازىر قول جەتپايدى.
(شەكپەن)
77. توعىز قابات تورقا ەمەس،
ءبىر بەتى الۋان بۇلتتان.
بابالارعا بولعان ەس،
قورعاپ قىستان، سۋىقتان.
(ىشىك، تون)
78. توڭدىرمايدى كيسەڭىز،
جاتقىڭ كەلسە توسەنىش.
ماتەل ەتكەن حالقىمىز،
ايتا قويشى بىلسەڭىز.
(كەبەنەك)
79.ء وزى يمەك كەرمەلى،
ىستىكتەرىن زۋلاتقان.
شىندىق ءارى ەرتەگى،
كوزدەگەنىن قۇلاتقان.
(ساداق، جەبە)
80. دوڭگەلەك ءداۋ قاقپاق،
قالادى جاندى ساقتاپ.
(قاقپان)
81. جارتى ايداي يىلگەن زات،
جارتىلاي كيىم كيىنگەن زات.
(ساداق، قورامساق)
82. سابى ۇزىن ۇشكىر،
قولىنا العان كۇشتى ۇل.
قارسىلاسىنا سىلتەيدى،
دەپ ونى جەر قۇشتىر.
(نايزا)
83.ء وزى بۇكىر، الىسقا تۇكىر.
(مىلتىق)
84. كوپشىك ەتكەن ەتەگىن،
بەلدى قورعاپ وتەتىن.
اجەلەردىڭ بۇيىمىن،
ءبىلدىڭ بە نە ەكەنىن؟
(بەلدەمشە)
85. كەلتىرگەندە سانىنە،
جارايتىن جاس-كارىگە.
بۋىنىنا كيەتىن،
ايەلدەردىڭ ءبارى دە.
(تىزە قاپ)
86. اعايىندى ون، كيگەنى ەكى تون.
(قولعاپ)
87. تورتتەن قوسقان باسى بار،
ماڭدايىندا شاشى بار.
ءوزىڭ كورگەن باياعى،
سالپىلدايدى ساباعى.
(تىماق)
88. ەرتە تۇردىم، ەكى ايىر جولعا ءتۇستىم.
(شالبار)
89. بارادى، بارادى، اۋزىن اشىپ قالادى.
(كەبىس)
90. بەلى قايقى، جونى تايقى،
سىلتەسەڭ شابادى،
قويساڭ ءىنىن تابادى.
(قىلىش، قىلىش قىنابى)
91.ء تىس دەگەن جوق، ەرنى وتكىر،
قازىقتاۋلى كومەيى.
قان شىعارماي بىردە-ءبىر،
بولشەكتەيدى، جەمەيدى.
(قايشى)
92. «بەلىمنەن قىس» دەيدى،
قىسساڭ تىستەيدى.
وتقا ءتۇسىپ جۇمىس ىستەيدى .
(قىشقاش، شىمشۋىر)
93. جىلت-جىلت ەتىپ،
ءار ءۇيدى كەزەر.
شەبەرگە سەرىك،
ولاقتان بەزەر.
(ينە، تەبەن)
94. ءبىر تۇعىردا، مىڭ شۇڭقىر.
(تەمىر ويماق)
95. مىلجا باستى، مىڭ كوزدى.
(تەمىر ويماق)
96. بولعاندا ءبىر اۋىزعا ەكى قاقپاق،
ەركىندە ادامزاتتىڭ اشىپ-جاپپاق.
ءبىر ءۇيدىڭ ءمازىرىن دە، شاق-شۇقتارىن،
ىشىنە سول نارسەنىڭ قويعان ساقتاپ.
(اسادال، ياعني شكاف)
97. سورەلى ءۇش دوڭگەلەك،
زىرلاپ العا جونەلەد.
سورەسىنەن ۇستاساڭ،
اكەتەدى جەتەلەپ.
(بالالاردىڭ جۇرۋگە داعدىلاناتىن ءۇش اياقتى ارباسى)
98. قوس دوعا باس جابدىق،
ارقالىعى تاعى بار.
تاتتىلىگى ارتىق،
تىرلىك وعان تاڭىلار.
دارەتحاناسى دا بار،
ازىعى دايىن،
ۇستىنە بۇلدە جابىلار.
(بەسىك، نارەستە، شۇمەك، تۇبەك، بەسىك كورپە)
99. كەرىلەدى تورقا،
تورقا ۇستىندە جورعا.
جورعالايدى، كۇسەدى،
گۇل، ورنەكتى ءىز تۇسەدى.
(كەرگىشكە كەرىلگەن كەزدەمە جانە ءبىز كەستە)
100.ء بىر سۇيەم عانا ۇسقىنى،
ەلپەكتەتەر كۇشتىنى.
ءبىر-ەكى قۇلاش باۋى بار،
نە ەكەنىن تابىڭدار؟!
(مۇرىندىق، بۇيدا، باس ءجىپ)
101. ويعا قاراي زۋلايدى،
سەنسىز ورگە بارمايدى،
جەتەلەسەڭ قالمايدى.
(قول شانا)
102.ء بىر دەنەدە ءۇش ءىن،
ءبىر ىندە وتكىر جۇقاسى.
كەلەسى ەكى قوس ءالىبىن –
ساقتايدى وتاعاسى.
(قىن، پىشاق، ساقپى)
103. «بورىك» ەمەس دەسەم،
باستا عانا تۇراعى.
«بورىك» دەيىن دەسەم،
كوزدى جاۋىپ تۇرادى.
(توماعا)
104. جازدا قايراندايدى،
قىستا سايراندايدى.
(شانا)
105. تابانى جالپاق بوز جورعا،
تايپالسىن دەسەڭ سال جورعا.
(شانا)
106. قوس قۇلاقتى، ءجۇز ءتىستى،
جۇزىنەن ءبىر ءىز ءتۇستى.
ءبىر دەنەنى ەكىگە،
ءبولىپ تاستار بۇل كۇشتى.
(ارا)
107.ء ا دەگەنشە تاپ بەرەدى،
تاپ بەرگەننەن قاق بولەدى.
(بالتا)
108. بولعاندا جالپاق تابان، جالعىز ءتىستى،
قولىندا ادامزاتتىڭ بارلىق كۇشى.
ۇستىنەن بىرەر رەت ءجۇرىپ كەتسە،
نارسەنىڭ استىنداعى كىرەر ءتۇسى.
(سۇرگى)
109.ء بىر ىدىس كەرگىشتەلگەن اۋزى ارانداي،
قۇيعان نارسەڭ وتەدى ايالداماي.
تەك تۇبىندە قىل-قىبىر…
قالار ىلعاي.
(سۇزگى)
110. سۋسىندا دا سۋسىن بار،
وتقا ءتۇسىپ قانىعار.
اق قاتىعى تاعى بار،
ونسىز باسىڭ اۋىرار.
ء(سۇت ءشاي، قايماق)
111.ء دوپ-دوڭگەلەك قوس باتپان،
ءبىرى ايلانىپ زىر قاققان.
قارتتاردىڭ ەڭ كەرەگىن،
داننەن ۇگىپ بەرەتىن،
بۇل نە ايتشى زەرەگىم ؟!
(قول ديىرمەن)
112. قارا تاۋدى تازالاعان،
سابيلەردى مازالاعان.
قيا بەتتى تاقىرلاپ بوپ،
بۇكتەتىلىپ تاسالانعان.
(ۇستارا)
113. جۇزدەسەسىڭ،
ۇلكەنگە دە، كىشىگە.
ءۇنسىز كۇتسەڭ،
قۇرمەتسىزدىك ءىسى دە.
قۇرمەتىڭدى سەزىندىرەر كىسىگە،
نە ەكەنىن بىلەسىڭ بە تۇسىنە؟!
(سالەمدەسۋ: ۇل بالا قولىن كەۋدەسىنە قويىپ،»اسسالاۋساعالايكۋم»، دەسە، «ۋاعالايكۋم ۋاسسالام»، دەپ سالەم الادى، قىز بالا: «سالاماتسىز با؟ امانسىز با؟» دەپ ەسەندەسەدى)
114.ء ۇي تىگەردە كەرەك،
بوراندار دا تىرەك.
ايىر تۇمسىق سۇم زاتتىڭ،
كىم ايتادى اتىن؟!
(باقان)
115. ۇزىنىراق باقاننان،
جاڭبىرلى كۇنى باتا العان.
كيىز ءۇيدىڭ قاجەتتى،
ءبىر مۇلىگى اتالعان.
(تىرەۋىش)
116. قوس قۇلاقتى ىدىس،
توقىلادى جۇننەن.
اق ءدام، ازىق، ءدان سالىپ،
بابالار ارتىپ جۇرگەن.
(قاپ، داعار)
117.ء تورت سيراقتى تاعان،
توردەن ورىن العان.
قانشاما دۇنيە ۇستىندە،
كۇشىنە قايران قالام.
(جۇك اياق)
118. تەرىدەن قۋىستاپ،
اۋزىنا اعاش ساپ قايىعان.
قاراشى دۇرىستاپ،
ءىشى تولعان مايمان.
(تالىس)
119. تەمىر دە، اعاش تا ەمەس،
ىدىس، سۋ قۇيادى.
شولدەردە قاتادى ەس،
مول سۋ سيادى.
(تۇلىپ، مەس)
120. ون ەكى تۇيە، ون جىلقى،
توعىز سيىر، بەس ەشكى.
ءبىر جارىم قويان، ءۇش تۇلكى،
تابا الماساڭ بولدىڭ كۇلكى.
(مال مەن اڭنىڭ ىشتىلىك ۋاقىتى)
121. تابانىما بايلادىم،
قوس تاياقپەن ايدادىم.
(قار شاڭعى)
122.ء ىزى بار، ادىمى جوق اياعىنىڭ،
تيمەيدى ۇشى جەرگە تاياعىنىڭ.
حايۋانعا ەكى اياعىن ارتا سالىپ،
كەلەدى ءانىن شىرقاپ باياعىنىڭ.
(اربا، دوڭگەلەك، دارتە، داۋىس)
123. ەڭكەيمەسە ەكى بەتىن كىر باسار،
ەڭبەكتەنسە ەكى بەتى نۇر شاشار.
(كەتپەن)
124.ء بۇيىرى تەسىك جولمەن،
بيىككە شىقتىم.
(ساتى)
125. ساۋساق باتپاس تۇتىكتەن،
ساندۋعاش قۇس سايرايدى.
(سىبىزعى)
126. اياعى بىرەۋ، قولى جوق،
شيىر-شيىر جولى كوپ.
ءوزى سويلەي بىلمەيدى،
سالعان ءىزى سويلەيدى.
(قارىنداش، قالام)
127. دەنەسى جوق، اۋزى قاس،
اۋزىنا تۇسكەن قۇتىلماس.
(قاقپان)
ءاليما ىسقاققىزى،
«شالقار» گازەتى.
