بۇلبۇلدىڭ ەرەكشە انشiلiك قابiلەتiن تانىعان ۇستازى:
– بۇلبۇل، ەرجەتكەن سوڭ كiم بولاسىڭ؟-دەپ سۇرادى. شاكiرت ويلانباستان:
- ءانشi بولام، — دەدi ەزۋiنە ءتاتتi كۇلكi ءۇيiرiلiپ.
– و-و! ءانشi بولۋ ۇلكەن ارمان، ءارi ۇلكەن ونەر. ءانشi بولۋ ءۇشiن ۇستازدىڭ قاتاڭ تالابىنا شىداساڭ، سەنi ۇلكەن جول اداستىرماي ارمانىڭا جەتكiزەدi,- دەدi ۇستازى.
– ول قانداي تالاپ؟ مەن بارiنە دە توزەمiن، – دەگەن بۇلبۇلدىڭ داۋسىنان سەنiمدiلiكتi اڭعارۋ قيىن ەمەس.
– اسىقپا، ونى ءالi-اق سەزiنەسiڭ دەپ، ۇستازى شاكiرتiن ويلاندىرىپ تاستادى.
ءانشi بولۋدان باسقا ويى جوق بالاۋسا بۇلبۇل ۇستاز سوزiنەن ەشنارسە تۇسiنە المادى.
ەرتەسiنە اتا-انالار جينالىسى بولدى. وعان وقۋشىلار دا قاتىستى. بارلىق اتا-انامەن جەكە سويلەسكەن ۇستاز كەزەگi كەلگەندە بۇلبۇلدىڭ اناسىنا:
– بالاڭىز تۋرالى ايتىڭىزشى. بالا جاس شىبىق سەكiلدi. قيسىق وسكەن بۇتاعىن كەسiپ، تۇزەپ وتىرۋ كەرەك. بۇگiن ونىڭ مiنەزi مەن iس-ارەكەتiندەگi كەمشiلiكتi جاسىرامىن دەپ، ەرتەڭ ۇلكەن قاتەلiككە ۇرىنىپ جۇرمەيiك، – دەدi.
ۇستازدىڭ كوكەيiندەگiسiن تۇسiنگەن انا:
– بۇلبۇلدىڭ بالالىعى بولار، – دەپ ءسوزiن جۇمساق باستادى. ونىسى بالانىڭ كوڭiلiن ويلاي سويلەسەيiك دەگەندi مەڭزەگەنi ەدi.
– كوپ ۇيىقتايدى، ارمانشىل. ۇلكەن ماقساتىنا تەك قيالمەن جەتەم دەي مە دەپ قورقامىن. ەڭبەكتەنۋi دە از. بالا شيراق بولۋ كەرەك ەمەس پە؟! اتا-اناعا قازiر قولعابىس تيگiزبەگەندە، قاشان تيگiزبەك؟ ايتپەسە…
اناسىنىڭ ءسوزiن ەستiپ وتىرعان بۇلبۇل قىپ-قىزىل بوپ كەتتi. جينالىس سوڭىندا بۇلبۇل مەن ۇستاز وڭاشا قالدى. ۇستاز تاعى دا جۇمباقتاپ:
- ءانشi بولۋ ءۇشiن ۇستازدىڭ قاتاڭ تالابىنا شىداۋ كەرەك دەمەپ پە ەدiم. قالاي، شىدايتىن ءتۇرiڭ بار ما؟ – دەدi.
ءالi دە بولسا ءسوزدiڭ ءمانiسiن تولىق تۇسiنبەگەن شاكiرت:
– مۇعالiم، ەندi ەرتە تۇراتىن بولامىن، — دەدi بالالىق مiنەز تانىتىپ.
– تەك ەرتە تۇرۋ عانا ەمەس، اتا-انا الدىنداعى بالالىق پارىزدى اقتاۋ بار. تارتiپكە ءوز-ءوزiڭدi كوندiرۋiڭ كەرەك. كەلەسi جينالىستا اناڭنىڭ ساعان دەگەن الاڭداۋشىلىعىن قۋانىشقا اينالدىرارىڭا سەنەمiن، – دەدi.
بۇلبۇل ءۇنسiز باسىن يزەدi.
شىنىندا دا ول وسى وقيعادان سوڭ، اتا-اناسىن تاڭ قالدىردى. ەرتە تۇرىپ، بارلىق شارۋاعا ۇلگەردi. ساباقتى دا جاقسى وقىدى. ساحنادا ءان دە سالدى.
***
اۋىل ساحناسىنان جاپ-جاس بۇلبۇلدىڭ اسەم ءانiن تىڭداعان بۇركiت قاريا دا قاتتى ءسۇيسiندi. بiر كۇنi ساباقتان اندەتiپ كەلە جاتقان بۇلبۇلعا قارسى جولىققان قاريا:
– بۇلبۇل بالام، – دەي بەرگەنi سول ەدi:
- اتا، ۋاقىتىمدى الماڭىزشى، – دەپ، الدى-ارتىنا قاراماي ءجۇرiپ كەتتi.
اتاي قاپا بولىپ قالا بەردi. “بالا عوي، بالالىعى دا. ۇلكەن ونەر يەسi بولعالى تۇر، اتتەڭ، مiنەزi كەدەرگi بولماسا” دەپ ءوزiن-ءوزi جۇباتقان بولدى.
ەرتەسiنە قاريا بولعان جايدى ۇستازىنا بايانداپ بەردi.
ۇستاز بۇلبۇلمەن وڭاشا سويلەستi.
– كەشەگi كۇنiڭنiڭ قالاي وتكەنiن ماعان تاپiشتەپ بايانداپ بەرشi. بiراق ەشتەڭەسi قالىپ قويماسىن، – دەدi قادالىپ.
بۇلبۇل بiردەڭەنi سەزگەندەي جولدا توقتاتقان قاريانى كiنالاي سويلەدi.
– اسىعىپ بارا جاتسام، ەرiگiپ جۇرگەن بۇركiت دەگەن كiسi «توقتا» دەپ ەدi, توقتامادىم.
– جو-جو-جوق! بۇلبۇل، سەن قاتتى قاتەلەستiڭ. كورگەنi كوپ كiسiلەردiڭ ءسوزiن بiر كۇن ەمەس، ءومiر باقي تىڭداساڭ دا ارتىق ەتپەيدi. سەن ۇلكەن كiسiلەرگە، تiپتi وزiڭنەن كiشiگە دە قۇرمەتپەن قاراۋىڭ كەرەك. ادامدار سەنiڭ ونەرiڭە عانا ەمەس، وزiڭە دە ءسۇيسiنۋi تيiس. ەسiڭدە بولسا ۇستازدىڭ قاتاڭ تالابىنا شىداساڭ ارمانىڭا جەتەسiڭ دەپ ەدiم عوي. سونداي تالاپتىڭ بiرi جۇرگەن جەرiڭدە جۇرتقا جۇعىمدى بولۋ، سوڭىڭنان جاقسى ءسوز iلەستiرۋ.
– ءيا، ءيا، — دەگەن بۇلبۇل اۋەل باستاعى ۇستاز ءسوزiنiڭ جۇمباعىن ەندi-ەندi تۇسiنگەندەي بولدى.
سول كۇنi بۇلبۇل بۇركiت اقساقالدان كەشiرiم سۇرادى.
وسى وقيعادان كەيiن ۇستاز شاكiرتiنiڭ كوپ وزگەرگەنiن بايقادى. ارادا بiرنەشە كۇن وتكەندە ۇستازى بۇلبۇلدى شاقىرىپ الىپ:
– بۇلبۇل، ەندi ەكەۋمiزدiڭ ونەر جولىنداعى ساباعىمىز باستالادى، – دەدi.
- مۇعالiم، ەندi باستالادى دەگەنiڭiز قالاي، سiز مەنi بۇرىننان بەرi انشiلiككە باۋلىپ كەلە جاتقان جوقسىز با؟
– جوق. مەن سەنiڭ بويىڭداعى تاماشا تالانتتى تانىعانىممەن، ونەرگە ءالi باۋلي قويعانىم جوق. وعان كەدەرگi بولعان سەنiڭ مiنەزiڭدەگi كەمشiلiكتەر. ەسiڭدە بولسىن، ونەر-بiلiمگە ۇمتىلعان ءاربiر جەتكiنشەك مiنەزiنە مiن، ونەرiنە سىن ايتىلمايتىنداي تاربيەلەنۋi كەرەك. ۇيدە دە، تۇزدە دە مەيiربان، شىنشىل، جاقسى ادامدارعا جاقىن جۇرگەنi ابزال. سوندا عانا ەلگە سۇيكiمدi بولماق.
– مۇعالiم، بۇل وسيەتiڭiز تەك انشiلەرگە بايلانىستى ما؟
- جاقسى ادام بولام دەگەن جەتكiنشەكتiڭ بارiنە قاتىستى نارسە. سەن حالىق الدىندا جۇرەسiڭ. ول سەنiڭ ەڭ بiرiنشi سىنشىڭ، اقىلشىڭ، قولداۋشىڭ. ال حالىق الدىنا شىققان انشiدەن جاقسىلىق، iزەتتiلiك، يناباتتىلىقتى كورiپ بارىپ تالانتىن تانيدى. سەن وسى جولدا از دا بولسا ساباق الدىڭ. ەندi سەنi انشiلiككە باۋلۋ قيىن ەمەس. ول سەنiڭ وزiڭدە تۇنىپ تۇر. سەن مەنi ءتۇسiندi دەپ ويلايمىن.
– ءتۇسiندiم مۇعالiم، ءتۇسiندiم. مەن سiزدi بۇگiننەن باستاپ ۇستاز دەپ ايتايىنشى؟!
ءادينا ابدىبايقىزى
