بۇگىن قوڭىز جۇمىسقا كۇندەگىسىنەن ەرتە شىقتى. ىنىنەن شىعا بەرە مۇرنىنا وزىنە ۇنايتىن ءبىر ءيىس كەلدى. قۇلدىراڭداپ سولاي قاراي جورعالاي جونەلدى. ونىسى جاڭا عانا تاستاپ كەتكەن سيىر جاپاسى ەدى. شەتىنەن كەرتىپ الا ساپ ارتقى اياعىمەن وپ وڭاي يتەرىپ كەتتى. كەش باتام دەگەنشە سيىر جاپاسىن ىنىنە تۇگەل تاسىپ الدى.
كوكتەمنىڭ العاشقى كۇندەرى كۇن شۋاقتى بولعانىمەن قايتا قىس تۇسكەندەي قاقاپ كەتتى. قوڭىز جىلى ءىن ىشىندە ارقانى كەڭگە ساپ جاتىر. الدىنداعى ولجاسىنا ىرزا. ءبىر ۋاقىتتا قابىرعانى تەسىپ ءبىر قوڭىز ءىن ىشىنە ەكپىندەي كىرىپ كەلدى. قوڭىز وزىنەن ەكى ءۇش ەسە ازىعىن كىپ كىشكەنتاي ارقاسىمەن جاۋىپ الەك. الگى قوڭىزدىڭ ءداۋ ءمۇيىزى بار ەكەن. مۇيىزىمەن ءدوڭ ايبات كورسەتە كەلگەن قوڭىزدىڭ ءتۇسى دە بۇل قوڭىزدان بولەكشە. قوڭىر قىزىل ءتۇستى. قوڭىر قوڭىز قارا قوڭىزعا:
– مىناۋ ازىعىڭنان ءبىراز بەرە تۇر. كوكتەم شىعىسىمەن قايتارامىن، – دەدى.
قوڭىز ءارى ويلانىپ، بەرى ويلانىپ، بەرمەۋدىڭ امالىن جاساپ:
– ءبىر ۋىسىن بەرەيىن، بىراق كوكتەم شىعىسىمەن ەكى ۋىس ەتىپ قايتارساڭ، – دەدى. ونداعى ويى ەكى ۋىس بوقتى قايتارا المايمىن دەپ الگى قوڭىز كەتىپ قالار دەگەن ەدى.
قۋانىپ كەتكەن ءداۋ قوڭىز كەلىسە كەتتى. جۋان قولىمەن بوقتىڭ شەتىنەن مولىراق قامتىپ العان ول:
– ءبىزدىڭ كورشى قوڭىزداردىڭ ءبارى ۇيقىسىنان وياندى. كوكتەمنەن بۇرىن ويانىپپىز. ەندى ازىق كەرەك، سولارعا دا ايتسام قايتەدى. ولارعا دا ءبىر ءبىر ۋىستان بەرسەڭ كوكتەم شىعىسىمەن قايتارار، – دەدى.
ەگەر ۇمىتپاي قايتاراتىن بولسا بەرەم، ايتپەسە جوق! – دەپ ءداۋ قوڭىزدىڭ قولىنداعى ءبىر ۋىس بوققا جالتاق-جالتاق قيماي قاراي سويلەدى.
ارادا از عانا ۋاقىت وتكەندە قوڭىر قوڭىز كىرگەن قابىرعانىڭ تۋ تالاقايىن شىعارىپ جان جاقتان كورشىلەر انتالاي كەلىپ جاتتى. ولار دا ءبىر-ءبىر دومالاقتى دومالاتىپ قۋانىپ كەتىپ جاتتى، كەتىپ جاتتى.
كوكتەم دە شىقتى. ءبىزدىڭ باقىتتا قارا قوڭىزىمىز بۇل جازدا قارا تەرىن توگىپ ەڭبەكتەنبەي اق مال تاپتى. قوڭىر قوڭىزدار وتريادى قارا قوڭىزدىڭ قويماسىن سىرەستىرىپ قىسقى ازىققا تولتىرىپ بەردى. كۇن شۋاقتا اياقتى اسپانعا كوتەرىپ قويىپ اندەتىپ جاتقان قوڭىزعا مىناداي وي كەلدى: «الا جازدى بوسقا وتكىزبەيىن. ءىننىڭ ەكىنشى قاپتالىنان تاعى ءبىر قويما قازىپ الايىن دا ونى دا ازىققا تولتىرايىن. كوكتەم شىعا اشىققاندار بولسا مەنەن كەپ ەكى ەسەگە قارىزعا الىپ تۇرسىن. بۇل ءبىر پايدالى ءىس ەكەن. وسىنى كاسىپ قىلايىن». ول جاز بويى ەكىنشى قويمانى دا لىق تولتىردى.
ارادا ءبىراز جىل وتكەندە قارا قوڭىزدىڭ قويماسى كوبەيگەن ۇستىنە كوبەيە ءتۇستى. بىراق ءبىر عاجابى قارا قوڭىزدىڭ قويماسى كوبەيگەن سايىن ول تويىمسىزدانىپ، كوڭىلى تارىلىپ كەتتى. بىرەۋ مىرەۋ كەلە قالسا ءبىر دومالاق بوققا ەكى، كەيدە اسا قينالىپ تۇرعاندارىنان ءۇش دومالاق بوق تالاپ ەتتى. قارىزىن قايتارۋعا عانا شاماسى جەتكەن كورشى، اعايىندارىنان ۇستەمە بوعىن اياۋسىز قاناپ الا باستادى.
ءبىر كۇنى قارىزىن كوپتەن قايتارا الماي جۇرگەن اۋىلداسىنىڭ ىنىنە قاتتى اشۋلانىپ بارعان ول قويماسىنداعى قالعان-قۇتقان ازىعىن سىلاپ سىيپاپ جيناپ اپ كوتەرىپ كەتە باردى. كوڭىلى ءسال ءپال باسىلعانداي تىنىشتىق تاۋىپ مارقايىپ كەلەدى. كەنەت، كەنەت عايىپتان تايىپ بەلى كىلت ەتە ءتۇستى. ارقاسىنداعى وزىنەن بەس التى ەسە ۇلكەن بوققا ءالى كەلمەي قالدى. ءىنى دە ءسال ءپال بيىكتەۋ جەرگە ورنالاسقان ەدى. مىنە، مىنە ءىن اۋزىنا جاقىندادىم دەگەندە قول قۇرعىردىڭ دا ءالى كەتتى. سول-اق ەكەن ءداۋ ساسىق، قارا بوق قوڭىزدىڭ باسىن شىر اينالدىرىپ، دومالاتىپ الا جونەلدى. بوق ەكى ءۇش دومالاپ بارىپ توقتاعاندا قارا قوڭىزدىڭ ءدال جۋان بەلىن مايىستىرا توقتاپ ەدى. سويلەۋگە ءالى كەلمەي، اۋزىنان قان ارالاس كوبىگى شىعىپ جاتىپ كوز الدىنا ءوزىنىڭ قويماسىن جان-جاقتان تۋ تالاقاي ەتىپ تالاپ الىپ جاتقان اۋىلداستارى ەلەستەدى. بوق جيناعانعا بوق ءولىم كەلەتىنىن تۇسىنۋگە مۇرشاسىن كەلتىرمەي ءدال وكپەدەن باسقان بوق اۋىرلاعان ۇستىنە اۋىرلاپ ونى جانشىپ ءولتىردى.
ءادينا ابدىبايقىزى
