قىتاي قازاقتارى ۇلتتىق مۋزىكالىق اسپاپ — دومبىرانى گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنا تىركەدى. شىڭجاڭ وڭىرىندەگى تولى اۋدانىنىڭ 10 مىڭ دومبىراشىسى جەكسەنبى كۇنى ءبىر ساتتە قازاق حالقىنىڭ «كەڭەس» كۇيىن ورىندادى. تولى اۋداندىق مادەنيەت مەكەمەسىنىڭ باستىعى گۇلىستان حاميتقىزىنىڭ ايتۋىنشا، قارا دومبىرانى رەكوردتار كىتابىنا تىركەۋگە دايىندىق شامامەن ەكى جىل بۇرىن باستالىپتى. اۋداندىق حالىق وكىمەتى مۇنداي باستاماعا قولداۋ كورسەتكەن. ناۋقانعا ايماقتاعى ەڭ مىقتى دەگەن دومبىراشىلار تارتىلعان. ۇيىمداستىرۋشىلار اقىلداسا كەلە قازاق حالقىنىڭ «كەڭەس» كۇيىن تاڭداپ الىپتى.
- حالىق اراسىندا «كۇي باسى — كەڭەس» دەگەن ءسوز بار. كۇيدىڭ شىعۋ تاريحى دا قىزىق. قازاقتار ەجەلدەن ەل ءىسىن بيلەر كەڭەسى ارقىلى شەشىپ وتىرعان. ءىرى جيىندارعا حالىق كۇيشىلەرى دە قاتىسقانى بەلگىلى. كەڭەس كۇيى وسىنداي تاريحي جاعدايدا پايدا بولعان ەكەن، — دەيدى گۇلىستان حاميتقىزى.
كۇيدى تاڭداپ العان سوڭ ۇيىمداستىرۋشىلار القاسى رەكورد تىركەۋ ءۇشىن 10 مىڭ ادامدىق كۇيشىلەر قوسىن جيناۋ قاجەت دەپ شەشىپتى.
بىراق ولار وسىنشاما دومبىراشىنى تابا المايتىندىعىن جاقسى تۇسىنگەن. سول سەبەپتى حالىق اراسىندا دومبىرانى ناسيحاتتاۋ كەرەك دەگەن تۇجىرىم جاسالعان.
- بىزگە قاراستى جەتى اۋىل بار. سول اۋىلدارداعى مەكتەپتەردەن 160-تان استام دومبىراشى تاڭداپ الىندى. ون مىقتى دومبىراشى وسى وقۋشىلارعا «كەڭەس» كۇيىن تارتۋ ءتارتىبىن ۇيرەتتى. 160 دومبىراشى ءارى قاراي ءوز شاكىرتتەرىن تاربيەلەۋى كەرەك بولدى. ءبىز ونى قاداعالاپ وتىردىق، — دەيدى گۇلىستان حاميتقىزى.
ونىڭ ايتۋىنشا، دومبىراشىلار قوسىنىن قۇرۋ جوسپارى اياسىندا ورتا مەكتەپتەردە اپتاسىنا ءبىر ساعات دومبىرا ۇيرەنۋ ساباعىنا ارنالعان. بۇعان قوسا، اۋداندىق تەلەارنا ارقىلى «دومبىرا ۇيرەنەيىك» باعدارلاماسى اشىلىپ، بەس مينۋتتىق حابار كۇندەلىكتى ەفيردەن بەرىلىپ وتىرعان. حاباردا «كەڭەس» كۇيى ۇيرەتىلگەن.
- ءبىزدىڭ جۇمىسىمىزدىڭ ناتيجەسى كورىندى. بۇرىن دومبىرا شەرتە المايتىنداردىڭ ۇلتتىق اسپابقا دەگەن قىزىعۋشىلىعى وياندى.
ەگىنشىلەر، مالشىلار وسى ناۋقانعا ات سالىستى. قازىر قاراساڭىز، ءبىزدىڭ اۋداندا ءبىر شاڭىراقتا 8-9 دومبىراعا دەيىن العاندارىن كەزدەستىرۋگە بولادى. قوناققا بارساڭ ۇيدەگىلەردىڭ ءبارى «كەڭەس» كۇيىن شەرتىپ جاتادى، كوشەدە جۇرسەڭ دە كۇيدىڭ ءۇنى ەستىلەدى. بۇل تاماشا ناۋقان بولدى. دومبىرانى ۇمىتىپ بارا جاتقان ءبىزدىڭ ۇرپاقتارىمىز ءۇشىن بۇل ۇلكەن ۇيرەنۋ نەگىزى بولدى، — دەيدى گۇلىستان حاميتقىزى.
ۇيىمداستىرۋشىلار اۋىلداردى ارالاپ، كۇيىن ۇيرەنىپ جاتقان كىسىلەردىڭ شىعارماشىلىق جەتىستىكتەرىن ۇنەمى باقىلاپ وتىرعان. بۇعان قوسا دومبىراشىلاردىڭ ءتىزىمى دايىندالعان. ناۋقانعا قاتىسۋشىلار تۋرالى مالىمەت گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنا تىركەلۋ ءۇشىن زاڭدىق قۇجاتتاردى راسىمدەۋگە قاجەت بولعان.
دومبىراشىلار كۇيدى ابدەن ۇيرەنىپ بولدى-اۋ دەگەندە، سىنىپتار، مەكتەپتەر اراسىندا، سونداي-اق مەكەمە جۇمىسشىلارى اراسىندا جارىستار ۇيىمداستىرىلعان. دومبىرا ۇستاعان جۇرتشىلىق توپپەن بىرگە مايدانعا شىعاتىن كۇندى اسىعا كۇتىپتى.
- كۇي ۇيرەتىلگەن سوڭ عىلىمي-كاسىپتىك شەبەرلىك، توپتىق جەتەكشىلىك ەتۋ ماسەلەلەرىنە كوڭىل ءبولىندى. ماسەلەن، ءبىر مەكتەپتە ءبىرلى جارىم دومبىراشى شىقسا، سولاردىڭ باسىن قۇراپ كۇيدى ورىنداۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. ەڭ سوڭىندا دومبىراشىلار ءبىر اي بويى ءبىر مايداندا جاتتىقتى. توپ دايىن بولدى، — دەدى گۇلىستان حاميتقىزى.
بيىلعى مامىردىڭ 30-كۇنى قازاقتىڭ ۇلتتىق كيىمىن كيگەن 10450 دومبىراشى اۋداندىق ورتا مەكتەپتىڭ ۇلكەن سپورتتىق الاڭىنا جينالدى. ولاردىڭ ىشىندە 28 ۇلتتىڭ وكىلدەرى بولعان، ايتكەنمەن دەنى قازاقتار ەكەندىگى حابارلانىپ وتىر.
ۇيىمداستىرۋشىلار الاڭدى بەزەندىرۋ، دومبىراشىلاردى كوركەمدەپ وتىرعىزۋ جاعىنا ەرەكشە كوڭىل بولگەن. تاڭەرتەڭ ساعات 10-دا «كەڭەس» كۇيى ورىندالدى.
- كەرى ۋاقىت سانالىپ، ءبارى ءبىر ساتتە باستادى. ءدال سول ساتتەگى جاعدايدى تىلمەن سيپاتتاپ جەتكىزۋ قيىن: دومبىراعا تاعىلعان ۇكىلەردىڭ تەربەلىسى، اۋەندە قالىقتاعان ساز… گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنا تىركەۋگە كەلگەن ادامداردىڭ وزدەرى سونداي تەبىرەنتەرلىك ءساتتىڭ كۋاسى بولعاندىقتارىن ايتىپ جاتىر. 10 مىڭ دومبىراشىنىڭ كۇي ورىنداۋ ءساتىن جوعارىدان قاراعاندا كەرەمەت كورىنىستى تاماشالاۋعا بولار ەدى، — دەيدى گۇلىستان حاميتقىزى.
«كەڭەس» كۇيى ورىندالعان سوڭ گيننەس رەكوردتار كىتابىنىڭ وكىلدەرى رەكورد تىركەلگەندىگىن راستايتىن كۋالىكتى تابىس ەتتى.
قىتايداعى شىڭجاڭ ءوڭىرىنىڭ تولى اۋدانىندا 93 مىڭ حالىق تۇرادى، ونىڭ 73 پايىزى — قازاقتار.
تالعات دۇيسەنبەك
