Qytaı qazaqtary ulttyq mýzykalyq aspap — dombyrany Gınnestiń rekordtar kitabyna tirkedi. Shyńjań óńirindegi Toly aýdanynyń 10 myń dombyrashysy jeksenbi kúni bir sátte qazaq halqynyń «Keńes» kúıin oryndady. Toly aýdandyq mádenıet mekemesiniń bastyǵy Gúlistan Hamıtqyzynyń aıtýynsha, qara dombyrany rekordtar kitabyna tirkeýge daıyndyq shamamen eki jyl buryn bastalypty. Aýdandyq halyq ókimeti mundaı bastamaǵa qoldaý kórsetken. Naýqanǵa aımaqtaǵy eń myqty degen dombyrashylar tartylǵan. Uıymdastyrýshylar aqyldasa kele qazaq halqynyń «Keńes» kúıin tańdap alypty.
- Halyq arasynda «Kúı basy — Keńes» degen sóz bar. Kúıdiń shyǵý tarıhy da qyzyq. Qazaqtar ejelden el isin bıler keńesi arqyly sheship otyrǵan. Iri jıyndarǵa halyq kúıshileri de qatysqany belgili. Keńes kúıi osyndaı tarıhı jaǵdaıda paıda bolǵan eken, — deıdi Gúlistan Hamıtqyzy.
Kúıdi tańdap alǵan soń uıymdastyrýshylar alqasy rekord tirkeý úshin 10 myń adamdyq kúıshiler qosyn jınaý qajet dep sheshipti.
Biraq olar osynshama dombyrashyny taba almaıtyndyǵyn jaqsy túsingen. Sol sebepti halyq arasynda dombyrany nasıhattaý kerek degen tujyrym jasalǵan.
- Bizge qarasty jeti aýyl bar. Sol aýyldardaǵy mektepterden 160-tan astam dombyrashy tańdap alyndy. On myqty dombyrashy osy oqýshylarǵa «Keńes» kúıin tartý tártibin úıretti. 160 dombyrashy ári qaraı óz shákirtterin tárbıeleýi kerek boldy. Biz ony qadaǵalap otyrdyq, — deıdi Gúlistan Hamıtqyzy.
Onyń aıtýynsha, dombyrashylar qosynyn qurý jospary aıasynda orta mektepterde aptasyna bir saǵat dombyra úırený sabaǵyna arnalǵan. Buǵan qosa, aýdandyq telearna arqyly «Dombyra úıreneıik» baǵdarlamasy ashylyp, bes mınýttyq habar kúndelikti efırden berilip otyrǵan. Habarda «Keńes» kúıi úıretilgen.
- Bizdiń jumysymyzdyń nátıjesi kórindi. Buryn dombyra sherte almaıtyndardyń ulttyq aspabqa degen qyzyǵýshylyǵy oıandy.
Eginshiler, malshylar osy naýqanǵa at salysty. Qazir qarasańyz, bizdiń aýdanda bir shańyraqta 8-9 dombyraǵa deıin alǵandaryn kezdestirýge bolady. Qonaqqa barsań úıdegilerdiń bári «Keńes» kúıin shertip jatady, kóshede júrseń de kúıdiń úni estiledi. Bul tamasha naýqan boldy. Dombyrany umytyp bara jatqan bizdiń urpaqtarymyz úshin bul úlken úırený negizi boldy, — deıdi Gúlistan Hamıtqyzy.
Uıymdastyrýshylar aýyldardy aralap, kúıin úırenip jatqan kisilerdiń shyǵarmashylyq jetistikterin únemi baqylap otyrǵan. Buǵan qosa dombyrashylardyń tizimi daıyndalǵan. Naýqanǵa qatysýshylar týraly málimet Gınnestiń rekordtar kitabyna tirkelý úshin zańdyq qujattardy rásimdeýge qajet bolǵan.
Dombyrashylar kúıdi ábden úırenip boldy-aý degende, synyptar, mektepter arasynda, sondaı-aq mekeme jumysshylary arasynda jarystar uıymdastyrylǵan. Dombyra ustaǵan jurtshylyq toppen birge maıdanǵa shyǵatyn kúndi asyǵa kútipti.
- Kúı úıretilgen soń ǵylymı-kásiptik sheberlik, toptyq jetekshilik etý máselelerine kóńil bólindi. Máselen, bir mektepte birli jarym dombyrashy shyqsa, solardyń basyn qurap kúıdi oryndaý jumystary júrgizildi. Eń sońynda dombyrashylar bir aı boıy bir maıdanda jattyqty. Top daıyn boldy, — dedi Gúlistan Hamıtqyzy.
Bıylǵy mamyrdyń 30-kúni qazaqtyń ulttyq kıimin kıgen 10450 dombyrashy aýdandyq orta mekteptiń úlken sporttyq alańyna jınaldy. Olardyń ishinde 28 ulttyń ókilderi bolǵan, áıtkenmen deni qazaqtar ekendigi habarlanyp otyr.
Uıymdastyrýshylar alańdy bezendirý, dombyrashylardy kórkemdep otyrǵyzý jaǵyna erekshe kóńil bólgen. Tańerteń saǵat 10-da «Keńes» kúıi oryndaldy.
- Keri ýaqyt sanalyp, bári bir sátte bastady. Dál sol sáttegi jaǵdaıdy tilmen sıpattap jetkizý qıyn: dombyraǵa taǵylǵan úkilerdiń terbelisi, áýende qalyqtaǵan saz… Gınnestiń rekordtar kitabyna tirkeýge kelgen adamdardyń ózderi sondaı tebirenterlik sáttiń kýási bolǵandyqtaryn aıtyp jatyr. 10 myń dombyrashynyń kúı oryndaý sátin joǵarydan qaraǵanda keremet kórinisti tamashalaýǵa bolar edi, — deıdi Gúlistan Hamıtqyzy.
«Keńes» kúıi oryndalǵan soń Gınnes rekordtar kitabynyń ókilderi rekord tirkelgendigin rastaıtyn kýálikti tabys etti.
Qytaıdaǵy Shyńjań óńiriniń Toly aýdanynda 93 myń halyq turady, onyń 73 paıyzy — qazaqtar.
Talǵat DÚISENBEK
