تولەن توقتاسىنوۆ 2000 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتىنىڭ تومەنگى پالاتاسى – ءماجىلىستىڭ دەپۋتاتى بولدى. ءبىز ونىمەن سەرىكبولسىن ءابدىلداۇلى ءابدىلديننىڭ دەپۋتاتتىق كابينەتىندە 2001 جىلى 2 قاراشادا تانىسقانبىز. جىلدام، وتكىر كورقاراس، قاتتى، قايراتتى شاش.
تولەن توقتاسىنوۆ – قازاقستاندىق پارلامەنتاريزم تاريحىنداعى اتى اڭىزعا اينالعان تۇلعا. 2001 جىلى كۇزدە ءماجىلىستىڭ جالپى وتىرىسىندا ول نازارباەۆقا كۇيەۋ بالاسى راحات اليەۆ دايىنداپ جاتقان مەملەكەتتىك توڭكەرىس تۋرالى پرەزيدەنت دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى.
سەرىكبولسىن ءابدىلدين كەيىنگى سۇحباتتارىنىڭ بىرىندە سول كۇندەردىڭ وقيعالارىن بىلايشا بايانداپ بەرگەن:
- ۇكىمەتتەگىلەردىڭ كوبى راحات اليەۆتىڭ ەل پرەزيدەنتىنە ارقاشان قارسى بولعانىن ءبىلدى، بىراق ولار ۇندەمەگەندى ءجون كوردى. سابىر شولمەگى 2001 جىلدىڭ كۇزىنىڭ باسىندا تاۋسىلدى. ءبىز مۇحتار ءابليازوۆ، عالىمجان جاقيانوۆ، التىنبەك سارسەنباەۆپەن بىرگە راحات اليەۆتىڭ ەلدەگى توڭكەرىس جاساۋعا قاتىسقانىن ناقتى دەرەكتەرگە سۇيەنە وتىرىپ دالەلدەدىك. 2001 جىلى 10 قازاندا تولەن توقتاسىنوۆ پارلامەنتتىڭ جالپى وتىرىسىندا پرەزيدەنتكە اليەۆكە قاتىستى ءوتىنىش ءبىلدىردى. تولەن قازاقستاننىڭ اۆسترياداعى بۇرىنعى ەلشىسىنە تيەسىلى «Aزيوپa» سايتىنان الىنعان دايەكسوزدەردى مىسال رەتىندە كەلتىرىپ، راحات اليەۆكە قارسى بارلىق ۋاجدەرىن ايتتى. بۇل مەنى دە، وتىرعان دەپۋتاتتاردى تاڭعالدىردى. ءتىپتى سول پارلامەنت وتىرىسىنىڭ ستەنوگرامماسىندا توقتاسىنوۆتىڭ ءوتىنىشى وقىلعاننان كەيىن زالدا ءولى تىنىشتىق ورنادى دەپ جازىلعان. ايتپاقشى، سودان كەيىن ول «كاميكادزە» دەگەن لاقاپ اتقا يە بولدى. بىرنەشە مينۋتتان كەيىن كەيبىر دەپۋتاتتار (بۇل الدىن الا دايىندالعان راحات اليەۆتىڭ ادامدارى) توقتاسىنوۆتىڭ ءسوزىن ورىنسىز سىناي باستادى. شىداي الماي، مەن ءسوز الدىم. "نەگە قارسى ەكەندەرىڭىزدى تۇسىنبەدىم؟ دۆك سىزدەرگە نە ۇنامايدى؟ دەپ ولاردان سۇرادىم. «جاس تۇركىلەر» مەن «كيندەر سيۋرپريزدەر» سەندەر ايتقانداي، پارلامەنت، تاۋەلسىز سۋديالار، تاۋەلسىز باق جانە سايلانعان اكىمدەردىڭ وكىلەتتىكتەرىن كەڭەيتۋدى تالاپ ەتەدى. بىرنەشە جىلدان بەرى پارلامەنت قابىرعاسىندا ءدال وسىنداي ناتيجەگە قول جەتكىزۋگە تىرىسقان جوقسىڭدار ما؟». مەنەن كەيىن باسقا دەپۋتات سويلەگەن جوق. ودان كەيىن نە بولعانىن وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر.
«قازاقستاننىڭ دەموكراتيالىق تاڭداۋى» (قدت) قوزعالىسى 2001 جىلى قاراشادا قۇرىلعانى بەلگىلى. «ءيا، مەنىڭ ارىپتەستەرىمنىڭ، سونىڭ ىشىندە مەنىڭ دە پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆقا ءۇمىتىمىز بولدى. ءبىز بۇل كەزەڭدە شىنىمەن رومانتيزمگە تولى ەدىك. «ءبىز ايتقانداردىڭ بارلىعىن تەز ارادا جۇزەگە اسىرۋعا بولادى جانە كەيىننەن نۇرسۇلتان نازارباەۆ تاراپىنان مۇنداي قاتال شارا بولمايدى دەپ ويلادىق»، - دەدى. اتتەڭ...
دەپۋتاتتارى ءابدىلدين، توقتاسىنوۆ، الىباەۆتار بولعان ءماجىلىستىڭ ەكىنشى شاقىرىلىمىنىڭ عۇمىرى قىسقا بولىپ شىقتى. ول 2004 جىلدىڭ قاراشا ايىنىڭ باسىندا تاراتىلدى.
سەرىكباي الىباەۆ تاعى ءبىر ەپيزودتى ايتىپ بەردى. بۇل عالىمجان جاقيانوۆ قۇسمۇرىن تۇرمەسىندە وتىرعان كەزدە بولعان. بيلىكتىڭ ونىڭ ومىرىنە قاستاندىق جاساپ جاتقانىن بىلگەن تولەن الىباەۆقا تەلەفون سوقتى ء(ولتىرۋشى-كيللەر قۇسمۇرىنعا باسقا وڭىردەن بارۋى كەرەك ەدى). ءبىز استانادان شۇعىل شىقتىق.
تاڭەرتەڭ ەكى دەپۋتات تا تۇرمەدە بولدىق. الىباەۆتىڭ ايتۋى بويىنشا، تولەن تۇرمە باستىعىنىڭ جاعاسىنان الا جازداپ: «عالىمجاننىڭ باسىنان ءبىر تال شاش تۇسسە باسىڭمەن جاۋاپ بەرەسىڭ، مىنا جەردە وتىرمايسىڭ»،–دەدى. بۇل توقتاسىنوۆتىڭ «كاميكادزە» بولعانى.
ونى تۇلعا رەتىندە سيپاتتايتىن ءبىر وقيعا ەسىمدە. بۇل تۋرا 15 جىل بۇرىن بولدى. 2006 جىلدىڭ قازان ايىندا پاتەرىمدى ءبىتىرىپ، ءبىراز ويلانىپ، «قاراعاندىدان زاتتارىمدى ءالى كوشىرگەن جوقپىن، كەڭسەڭىزدەن ءبىر-ەكى ورىندىق، ۇستەل جانە كومپيۋتەردى ءبىراز ۋاقىتقا الا تۇرسام بولا ما؟» دەپ تولەن مۇحامەديۇلىنا تەلەفون سوقتىم. ونىڭ: «جۇمابيكە، ۇيالمايسىڭ با؟»— دەگەن جاۋابىنان جۇرەگىم زۋ ەتە قالدى. مەنىڭ باسىما نەشە ءتۇرلى ويلار كەلە باستادى. ول ءسوزىن جالعاستىردى: “مەنەن رۇقسات سۇراعانىڭ ءۇشىن ۇيالۋىڭ كەرەك. مەن سەنى ءوز اپكەمدەي كورەمىن. سەن كەرەك زاتتارىڭنىڭ ءبارىن الا بەر! ەشقانداي ۋاقىتشا ەمەس”.
مەن كەڭسەدەن تەك قاجەت نارسەنى الىپ شىقتىم، سودان كەيىن ءبىر شاعىن كەڭسە ۇستەلىنەن باسقاسىنىڭ ءبارىن قايتاردىم. ول ۇستەل ءالى مەنىڭ بالكونىمدا تۇر.
