5 مامىر — حالىقارالىق مۇگەدەكتىگى بار جاندار قۇقىعىن قورعاۋ كۇنى. ەلىمىزدە 2024 جىلعى رەسمي دەرەك بويىنشا 730 مىڭنان استام مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندار تىركەلگەن.
بۇگىندە — مۇگەدەكتىگى بار جانداردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋعا بايلانىستى ماسەلەلەرگە قوعامنىڭ نازارىن اۋدارۋ ماڭىزدى بولىپ تابىلادى. دەنساۋلىعىنىڭ ەرەكشەلىگىنە قاراماستان قوعامدا ءوز ورنىن تاۋىپ، كوپكە پايداسىن تيگىزىپ جۇرگەن جاندار جەتەرلىك. سونىڭ ءبىرى - ارمانگۇل بولاتجانقىزى. ول ءبىرىنشى توپتاعى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جان. سوعان قاراماستان "مۇزبالاق" اتتى مۇگەدەكتەر قوعامدىق قورىندا جەتەكشىلىپ ەتىپ، ءتۇرلى قايىرىمدىلىق شارالارىن ىسكە اسىرىپ ءجۇر.
- كىشكەنتايىمنان پاراليچ دياگنوزى قويىلعان. قازىر جاسىم 28-دە. وسى ءبىر اۋرۋمەن ءالى كۇنگە دەيىن كۇرەسىپ كەلە جاتىرمىن.
- كەسەلدەن تولىق ايىعۋ جولى جوق پا؟ ەم-دوم شارالارى اي سايىن جۇزەگە اسىرىلىپ وتىرا ما؟
- جالپى بۇل دياگنوز، دتسپ-نىڭ ەمدەلۋ جولى جوق. كۇندەلىكتى ءوزىڭدى دامىتۋ، جاتتىعۋ جاساۋ ارقىلى دەرتپەن كۇرەسەمىز. تولىق جازىلۋ ءبىزدىڭ دەرتتە ونداي جوق. قازىرگى تاڭدا مۇگەدەكتىگى بار جاندار 18 جاسقا دەيىن تەگىن تۇردە ەم الاسىز. ودان كەيىن دە اي سايىنعى ەمدى ءوزىمىزدىڭ قاراجاتىمىزدان جۇرگىزەمىز. مۇمكىن اراسىندا 18 جاستان جوعارى ءبىز سەكىلدى جانداردى ۇمىتىپ كەتەتىن جاعدايلار بولادى.
- "مۇزبالاق" بىرلەستىگىنىڭ جەتەكشىسى ەكەنىڭىزدەن حاباردارمىز. نەگە اتاۋى ءدال "مۇزبالاق"? بۇل بىرلەستىك نەمەن اينالىسادى؟
- مۇزبالاقتى مەن 2020 جىلدان بەرى باستادىم. ءوزىمنىڭ قالاۋىم بولدى. وسىنداي ەرەكشەلىگى بار ادامدارعا قولداۋ كورسەتۋ ماقساتىندا اشقان بولاتىنبىز. ءوزىم الماتى وبلىسى رايىمبەك اۋدانى نارىنقول اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەنمىن. ءبىز جاقتا قۇس بار. ول قۇس بۇركىت تەكتەس. بىراق ول تاۋ-تاستا، كەز كەلگەن جەردە ءومىر سۇرە بەرەدى. سول سەكىلدى بىزگە كەلەتىن بالالاردىڭ ءبارى قاناتتارى قاتىپ، ۇلكەن جەتىستىككە جەتسە دەگەن نيەتپەن اشقان بولاتىنبىز.
- ورتالىقتا قانشا قىزمەتكەر، بالالار بار؟
- جالپى ورتالىققا كەلەتىندەر سانى 100-دەن اسادى. بىرلەستىككە تىركەلگەن، بىراق ۇيىنەن شىعا المايتىن بالالار دا بار. ولار 90 بالا. ارينە، بالالارعا اي سايىن ازىق-تۇلىك تاراتۋ ارقىلى كومەكتەسەمىز. بىزدە 15 شاقتى قىزمەتكەر بار، 50 %-ى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندار. بىزدە ماسساج، دەفەكتولوگ قىزمەتى، ءار ءتۇرلى شاحمات، ۆوكال، حورەوگرافيا ۇيىرمەلەرى جۇمىس ىستەيدى. قازىرگى تاڭدا دتسپ، داۋن، ءتۇرلى سيندروم بارى ەرەكشە بالالار كوپ. ولارعا الەۋمەتتىك سوتسياليزاتسيا كەرەك. بۇنداي بالالاردى ءبىز قوعامعا قوسۋىمىز كەرەك قوي.
ءبىزدىڭ سپونسورلارىمىز بار. وكىنىشكە وراي، ۇكىمەتتەن قارجىلاندىرۋ سياقتى گرانت المايمىز. الەۋمەتتىك قىزمەتتەر ورتالىعىمەن عانا كەلىسىم شارت جاسالعان.
- قازىر مەملەكەت تاراپىنان جالپى مۇگەدەكتىگى بار جاندارعا قولداۋ بولادى ما؟ ۇمىت قالىپ جاتقان جوقسىزدار ما؟ قۇقىقتارىڭىز قورعالىپ جاتىر ما قوعامدا؟
- مۇگەدەكتىگى بار جاندارعا ۇكىمەت كومەك كورسەتەدى. مەديتسينا جاعىنان، باسقا دا كومەكتەر جەتكىزىلىپ تۇرادى. الايدا، ۇمىت قالىپ جاتقاندارى دا بار. "كوش جۇرە كەلە تۇزەلەدى" دەمەكشى، مەملەكەت تاراپىنان بەرىلەتىن قول اربالار مەن زاتتار، الاتىن كومەك ساپاسى جاعىنان ەندى جاقسارىپ جاتىر. 1-2 جىلدا تاعى تۇزەلەر دەپ ەسەپتەيمىز.
- وعان دا ۇندەۋ جاساپ، وزدەرىڭىز سۇرايسىزدار عوي؟ قوعامدا قۇقىقتارىڭىز قورعالىپ جاتىر ما؟
- ءيا، ارينە، ءوزىمىز ۇندەۋ جاساپ، حاتتار جازىپ، كەزدەسۋلەرگە بارامىز. ءوزىمىز ىزدەنىپ، "مىنانى وزگەرتەيىك، بىلاي جاسايىق" دەپ بەلسەندى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندار ءۇن قوسامىز. قازىر ءبىزدى قوعام جاقسى قابىلدايدى. بۇرىندارى ءبىزدى كورگەندە اياۋشىلىق تانىتاتىن. قازىرگى تاڭدا ممۇگەدەكتىگى بار جاندار ءوز ورنى، ءۇنى بار ەكەنىن كورسەتە باستادى. بىرەۋى كاسىپكەر، بىرەۋى بيزنەسپەن اينالىسادى. بىرەۋى ءبيشى، بىرەۋى سپورتشى. سوندىقتان ءبىزدى دە قوعام ەڭبەك ەتە الاتىنىمىزعا كوزىن جەتكىزىپ، قابىلدايدى. بىراق قوعامداعى ستەرەوتيپتەر ءالى ساقتالعان.
- "مۇزبالاق" قوعامدىق قورىنا سپونسورلار، ەرىكتىلەردىڭ كومەگى كەرەك پە؟
- بىرلەستىك ەرىكتىلەردىڭ كومەگىنە دە ءزارۋ. بىرلەستىگىمىز از قامتىلعان، مۇگەدەكتىگى بار جاندارعا سپونسورلار ارقىلى كومەك بەرىپ، ەكى ورتادا التىن كوپىر بولىپ ءجۇرمىز دەۋگە بولادى.
مۇگەدەكتىگى بار ادامداردى قولداۋ - قوعام پارىزى
مۇگەدەكتىگى بار ادامدار – قوعامنىڭ تولىققاندى مۇشەلەرى. ولار دا ءبىلىم الۋعا، جۇمىس ىستەۋگە، شىعارماشىلىقپەن اينالىسۋعا، دەمالۋعا قۇقىلى. قوعام ولارعا تەك قايىرىمدىلىق تۇرعىسىنان ەمەس، تەڭ قۇقىق يەلەرى رەتىندە قاراۋى ءتيىس.
قازاقستاندا مۇگەدەكتىگى بار جاندارعا ارنالعان ءتۇرلى الەۋمەتتىك باعدارلامالار بار. الايدا، ولاردىڭ ءتيىمدى جۇزەگە اسۋى – جەرگىلىكتى بيلىك پەن قوعام بەلسەندىلەرىنىڭ ىسىنە بايلانىستى.
مۇگەدەكتىگى بار ازاماتتار ءۇشىن مەكتەپتەر، جوو، قوعامدىق كولىكتەر، اۋرۋحانالار مەن باسقا دا نىسانداردا ارنايى جاعدايلار جاسالۋى قاجەت. پاندۋستار، تاكتيلدى بەلگىلەر، دىبىستىق جۇيەلەر، ىم-يشارا ءتىلى – بۇل ينكليۋزيۆتى قوعام قۇرۋدىڭ اجىراماس بولىگى.
ەڭ باستىسى – ستەرەوتيپتەردى جويۋ. مۇگەدەكتىگى بار ادامداردىڭ الەۋەتى زور. كوپتەگەن حالىقارالىق ارەنادا كوزگە ءتۇسىپ جۇرگەن سپورتشىلار، سۋرەتشىلەر، كاسىپكەرلەر – سونىڭ دالەلى.
قوعامدا وزگەرىس جاساۋ ءۇشىن ءار ادام وزىنەن باستاۋى كەرەك: كومەكتەسۋدەن تارتىنباۋ، كەدەرگى كەلتىرمەۋ، قولداۋ كورسەتۋ، قاجەت بولسا – داۋىسىن كوتەرۋ.
