تەمەكىگە تاۋەلدىلىك – قازاقستاندا دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى ەڭ وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. سوڭعى جىلدارى شىلىم شەگۋگە قارسى ءتۇرلى شارالار قابىلدانعانىمەن، بۇل زياندى ادەتتىڭ تارالۋ دەڭگەيى ءالى دە جوعارى بولىپ وتىر. *دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ (ددسۇ)* دەرەكتەرى بويىنشا، قازاقستاندا ەرەسەكتەردىڭ 22%-ى تۇراقتى تۇردە تەمەكى شەگەدى. بۇل تەك ستاتيستيكالىق مالىمەتتەر عانا ەمەس، ءار ازاماتتىڭ دەنساۋلىعىنا تونگەن تىكەلەي قاۋىپ.
تەمەكى شەگۋدىڭ سالدارى اۋىر. *قازاقستان رەسپۋبليكاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ* مالىمەتىنشە، جىل سايىن ەلىمىزدە 25 مىڭعا جۋىق ادام تەمەكى شەگۋمەن بايلانىستى اۋرۋلاردان كوز جۇمادى. بۇل كورسەتكىشتىڭ ارتىندا وكپە قاتەرلى ىسىگى، جۇرەك-قان تامىرلارى اۋرۋلارى جانە تىنىس الۋ جولدارىنىڭ ءتۇرلى اسقىنۋلارى جاتىر. شىلىم شەگۋشىلەردىڭ ينفاركت نەمەسە ينسۋلت الۋ قاۋپى تەمەكى شەكپەيتىندەرمەن سالىستىرعاندا 2-3 ەسە جوعارى ەكەندىگى بەلگىلى.
تەمەكىنىڭ جاستار اراسىنداعى تارالۋى دا الاڭداتارلىق. *2022 جىلعى زەرتتەۋلەر* كورسەتكەندەي، قازاقستانداعى 18-25 جاس ارالىعىنداعى جاستاردىڭ شامامەن 15%-ى تەمەكى ونىمدەرىن قولدانىپ كورگەن. سوڭعى جىلدارى ەلەكتروندى تەمەكىلەر مەن ۆەيپينگ ونىمدەرىنىڭ تارالۋى جاستار اراسىندا شىلىم شەگۋدىڭ جاڭا تۇرلەرىن قالىپتاستىرۋدا. بۇل ونىمدەر نيكوتيندى تۇتىنۋدىڭ جاڭا ءادىسى بولعانىمەن، دەنساۋلىققا زيانى كادىمگى تەمەكىدەن كەم ەمەس.
تەمەكىگە بايلانىستى ەكونوميكالىق شىعىندار دا ەلەۋلى. *دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ* مالىمەتتەرىنە سۇيەنسەك، قازاقستان تەمەكى شەگۋدىڭ سالدارىنان تۋىنداعان اۋرۋلاردى ەمدەۋگە جىل سايىن 100 ميلليارد تەڭگەدەن استام قارجى جۇمسايدى. بۇل قاراجات قوعامنىڭ باسقا سالالارىنا، دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنە ءتيىمدى باعىتتالۋى مۇمكىن ەدى.
قازاقستان ۇكىمەتى تەمەكىگە قارسى شارالاردى كۇشەيتىپ كەلەدى. 2021 جىلى قابىلدانعان زاڭعا سايكەس، قوعامدىق ورىنداردا تەمەكى شەگۋگە قاتاڭ تىيىم سالىندى. سونداي-اق، تەمەكى ونىمدەرىنىڭ جارناماسىنا دا تولىقتاي شەكتەۋ قويىلدى. بۇل شارالار شىلىم شەگۋدى ازايتۋعا باعىتتالعانىمەن، مامانداردىڭ ايتۋىنشا، تەمەكىمەن كۇرەسۋ ءۇشىن ءالى دە كوپتەگەن قادامدار جاسالۋى قاجەت.
تەمەكىگە قارسى اقپاراتتىق ناۋقاندار حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋدا ماڭىزدى ءرول اتقارادى. اسىرەسە، جاستار اراسىندا تەمەكى شەگۋدىڭ زيانى تۋرالى تۇسىنىك قالىپتاستىرۋ كەرەك. تەمەكىنى تاستاۋعا ۇمتىلعان ادامدارعا پسيحولوگيالىق جانە مەديتسينالىق قولداۋ كورسەتەتىن ورتالىقتاردىڭ ءرولىن كۇشەيتۋ دە وتە ماڭىزدى.
تەمەكى شەگۋ – ادامنىڭ دەنساۋلىعىنا عانا ەمەس، ونىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىنا دا اسەر ەتەتىن زياندى ادەت. سوندىقتان ءار ادام ءوز دەنساۋلىعىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋى كەرەك. شىلىم شەگۋدى تاستاۋ ارقىلى ءسىز ءوزىڭىزدىڭ عانا ەمەس، جاقىندارىڭىزدىڭ دا بولاشاعىن جاقسارتا الاسىز.
