بۇگىن اەس سالۋدى قولداۋ جونىندەگى حالىقتىق شتاب قىزىلوردا قالاسىنا كەلدى. مۇندا انالار قاۋىمىمەن، اقساقالدارمەن، اۋىل تۇرعىندارىمەن جانە ەڭبەك ۇجىمدارىمەن بىرقاتار كەزدەسۋ ءوتتى. قىزىلوردالىقتار اەس سالۋدىڭ ماڭىزىن جاقسى ءتۇسىنىپ، ايماقتى جانە تۇتاستاي العاندا ەلدى دامىتۋدىڭ اۋقىمدى جوسپارىن وسى باستامامەن بايلانىستىرادى.
قىزىلوردادا «اناعا تاعزىم» ورتالىعىندا وڭىردەگى انالار قاۋىمىمەن كەزدەسۋ ءوتتى. شتاب مۇشەلەرى اتاپ وتكەندەي، مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ انا مەن بالانى قولداۋ ماسەلەسىنە ايرىقشا نازار اۋدارادى. جىل سايىن الەۋمەتتىك تولەمدەر سوماسى وسۋدە، «ۇلتتىق قور – بالالارعا» باعدارلاماسى جۇمىس ىستەي باستادى، ال جۋىردا «كەلەشەك» بىرىڭعاي ەرىكتى جيناقتاۋ جۇيەسى ەنگىزىلەدى.
ءماجىلىس سپيكەرى، «AMANAT» پارتياسىنىڭ توراعاسى ەرلان قوشانوۆ ءار انا بالاسىنىڭ دەنساۋلىعى مەن جارقىن بولاشاعىنا ەرەكشە ءمان بەرەتىنىن اتاپ ءوتتى. اەس – ەكولوگيالىق تۇرعىدا ەڭ تازا، قاۋىپسىز ەنەرگيا كوزى. اتوم ەلەكتر ستانتسياسىنىڭ قۇرىلىسى كومىر ونىمدەرىن پايدالانۋدى ەداۋىر قىسقارتىپ، قالالارداعى اۋا تازالىعىن قامتاماسىز ەتەدى. سونداي-اق، اەس – بولاشاق ينجەنەرلەر، ەنەرگەتيكتەر، يادرولىق فيزيكتەر، قۇرىلىسشىلار جانە تاعى دا باسقا ماماندىق يەلەرى ءۇشىن لايىقتى جۇمىس ءارى كاسىبي تۇرعىدا ورلەۋ.
«ءبارىمىز مىقتى دا تاۋەلسىز قازاقستاندا، ەكونوميكاسى دامىعان، بولاشاعى جارقىن ەلدە ءومىر ءسۇرىپ، ەڭبەك ەتىپ، ۇرپاق وسىرگىمىز كەلەدى. اتوم ەنەرگەتيكاسى – ەلىمىزدىڭ ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە، ەكولوگيالىق ماسەلەلەردى شەشۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن، كەلەشەككە باعدارلانعان قادام. سوندىقتان، 6 قازاندا اتوم ەلەكتر ستانساسىن سالۋعا داۋىس بەرە وتىرىپ، ءبىز، ەڭ الدىمەن، كەلەشەك ۇرپاعىمىزدىڭ جارقىن بولاشاعىنىڭ نەگىزىن قالايمىز»، – دەدى ول.
يادرولىق فيزيكا ينستيتۋتىنىڭ باس ديرەكتورى سايابەك ساحيەۆ قازاقستاندا اەس سالۋعا قاجەت عىلىمي-تەحنيكالىق بازا مەن كادرلىق الەۋەت بار ەكەنىن ايتتى. اتاپ ايتقاندا، الماتىنىڭ قاق ورتاسىندا قۋاتى از رەاكتور 60 جىلعا جۋىق تابىستى جۇمىس ىستەپ كەلەدى. وندا 700-دەن استام ادام ەڭبەك ەتەدى. مەديتسينادان باستاپ ونەركاسىپكە دەيىنگى ءتۇرلى باعىت بويىنشا زەرتتەۋلەر جاسالادى. بارلىق جۇمىس ماگاتە-نىڭ تىكەلەي باقىلاۋمەن جۇرگىزىلەدى. مۇنىڭ ءبارى اەس سالۋ كەزىندە پايدالانىلادى.
وڭىردەگى كوپبالالى انالار اەس ءتۇرلى سالادا – ۇيدەگى جىلۋ مەن ەكولوگيادان باستاپ، بيزنەستى دامىتۋعا جانە جاڭا كاسىپورىنداردىڭ پايدا بولۋىنا دەيىنگى مۋلتيپليكاتيۆتى اسەر بەرەتىن اۋقىمدى جوبا ەكەنىن اتاپ ءوتتى. وسىعان بايلانىستى، ءوز ەلىنىڭ دامۋىن قالايتىن ءار ازامات اەس-ءتى قولداۋعا ءتيىس. سوندىقتان قىزىلوردا وبلىسىنداعى انالار قاۋىمى بەيبىت اتومدى قولداپ، داۋىس بەرۋدە.
بۇدان سوڭ شتاب مۇشەلەرى بەتون وندىرىلەتىن زاۋىتقا بارىپ، قۇرىلىس سالاسىنىڭ وكىلدەرىمەن كەزدەستى. «Respublica» پارتياسىنىڭ توراعاسى ايداربەك قوجانازاروۆ بەيبىت اتوم قۇرىلىس سالاسى ءۇشىن جاڭا مۇمكىندىكتەر اشاتىنىن اتاپ ءوتتى. ماسەلەن، اەس سالۋ كەزىندە وتاندىق قۇرىلىس كومپانيالارى جوعارى جۇكتەمە الادى. ياعني، تەك اتوم ستانتسياسى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ىلەسپە ينفراقۇرىلىم دا قوسا سالىنادى: كىرمە جولدار، قىزمەتكەرلەرگە ارنالعان تۇرعىن ۇيلەر، الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىم نىساندارى.
Dalatex تىگىن فابريكاسىندا شتاب مۇشەلەرى كاسىپورىننىڭ ەڭبەك ۇجىمىمەن ونەركاسىپتىك نىسانداردى تۇراقتى ەنەرگيامەن جابدىقتاۋدىڭ ماڭىزىن تالقىلادى. ەلەكترمەن جابدىقتاۋ پروبلەماسى – بارلىق وڭىرگە ورتاق. ەنەرگيا جەتىسپەۋشىلىگى جاڭا ءوندىرىس ورىندارىنىڭ قۇرىلۋىن تەجەيدى. قىزىلوردا وبلىسىندا سوڭعى ەكى جىلدا ەلەكتر ەنەرگيا تۇتىنۋ كولەمى ارتقانى بايقالادى. وڭىردە ونداعان تۇرعىن-ءۇي، الەۋمەتتىك جانە ونەركاسىپتىك نىساندار ىسكە قوسىلدى. بۇل جەلىدەگى ەلەكتر قۋاتىنىڭ 23%-عا تومەندەۋىنە اكەلىپ سوقتىردى. اتوم ەلەكتر ستانتسياسى وسى ماسەلەنى شەشە الادى. قولدانىستاعى جەو-مەن سالىستىرعاندا ونىڭ ارتىقشىلىعى الدەقايدا جوعارى.
وسى كۇنى حالىقتىق شتاب وڭىردەگى عانا ەمەس، ەل اۋماعىنداعى جەتەكشى مۇناي-گاز ءوندىرۋشى كاسىپورىنداردىڭ ءبىرى سانالاتىن «تورعاي-پەترولەۋمعا» باردى. مۇنداي ءىرى كاسىپورىندار جۇيەلى جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن تۇراقتى ءارى ۇزاق مەرزىمدى ەنەرگيا كوزى قاجەت. سوندىقتان مۇنايشىلار الداعى رەفەرەندۋمدا اەس قۇرىلىسىنا داۋىس بەرۋگە نيەتتى.
سونىمەن قاتار، حالىقتىق شتاب سىرداريا اۋدانى اقجارما اۋىلىنا باردى. تۇرعىندارمەن اڭگىمەلەسۋ بارىسىندا شتاب مۇشەلەرى اۋىلدىق اۋماقتاردى دامىتۋ ىسىندە اتوم ەلەكتر ستانتسياسى اشاتىن پەرسپەكتيۆالارعا ەگجەي-تەگجەيلى توقتالدى. «اۋىل» پارتياسىنىڭ توراعاسى سەرىك ەگىزباەۆ كۇن ەرتەڭ ەلەكتر ەنەرگيا تاپشىلىعى تۋىنداي قالاتىن بولسا، بۇل الدىمەن اۋىلدىق جەرلەردە سەزىلەتىنىن اتاپ ءوتتى. وسى ورايدا، ول اۋىل تۇرعىندارىن 6 قازاندا ەل يگىلىگى ءۇشىن ماڭىزدى شەشىم قابىلداۋعا جانە اەس قۇرىلىسىن قولداۋعا شاقىردى.
سونداي-اق، شتاب مۇشەلەرى قازاقستان اۋماعىنا كۇرىش وسىرەتىن شارۋاشىلىقتارىمەن تانىمال ناعي ءىلياسوۆ اتىنداعى اۋىلعا بارىپ، تۇرعىندارمەن كەزدەستى. ەل اۋماعىنداعى شارۋالار مەن فەرمەرلەر اەس-تىڭ ماڭىزىن اتاپ وتۋدە. سەنىمدى ءارى ۇزاق مەرزىمدى ەنەرگيا كوزى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋىنا ايتارلىقتاي كوپ مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل – جىلىجايلار سالۋ، ەگىس القاپتارىن كەڭەيتۋ، اۋىلدا جاڭا وندىرىستىك جانە الەۋمەتتىك نىساندار تۇرعىزۋ. مۇنىڭ ءبارى وتاندىق اگروونەركاسىپ كەشەنىنىڭ باسەكەگە قابىلەتىن بىرنەشە ەسە ارتتىرادى. وسى ورايدا، قىزىلورداداعى اۋىل تۇرعىندارىنىڭ پىكىرىنشە، حالىقتىڭ اەس قۇرىلىسىن قولداۋى – تاعدىرشەشتى قادام ءارى بولاشاق ۇرپاققا دەگەن شىنايى قامقورلىق. سوندىقتان بارشا قازاقستاندىق الداعى رەفەرەندۋمعا بەلسەندى قاتىسىپ، اەس قۇرىلىسىنا داۋىس بەرۋگە جانە ەلىمىزدىڭ دامۋىنا ءوز ۇلەسىن قوسۋعا ءتيىس.
