Bügın AES saludy qoldau jönındegı Halyqtyq ştab Qyzylorda qalasyna keldı. Mūnda analar qauymymen, aqsaqaldarmen, auyl tūrǧyndarymen jäne eŋbek ūjymdarymen bırqatar kezdesu öttı. Qyzylordalyqtar AES saludyŋ maŋyzyn jaqsy tüsınıp, aimaqty jäne tūtastai alǧanda eldı damytudyŋ auqymdy josparyn osy bastamamen bailanystyrady.
Qyzylordada «Anaǧa taǧzym» ortalyǧynda öŋırdegı analar qauymymen kezdesu öttı. Ştab müşelerı atap ötkendei, Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev ana men balany qoldau mäselesıne airyqşa nazar audarady. Jyl saiyn äleumettık tölemder somasy ösude, «Ūlttyq qor – balalarǧa» baǧdarlamasy jūmys ıstei bastady, al juyrda «Keleşek» bıryŋǧai erıktı jinaqtau jüiesı engızıledı.
Mäjılıs Spikerı, «AMANAT» partiiasynyŋ Töraǧasy Erlan Qoşanov är ana balasynyŋ densaulyǧy men jarqyn bolaşaǧyna erekşe män beretının atap öttı. AES – ekologiialyq tūrǧyda eŋ taza, qauıpsız energiia közı. Atom elektr stansiiasynyŋ qūrylysy kömır önımderın paidalanudy edäuır qysqartyp, qalalardaǧy aua tazalyǧyn qamtamasyz etedı. Sondai-aq, AES – bolaşaq injenerler, energetikter, iadrolyq fizikter, qūrylysşylar jäne taǧy da basqa mamandyq ielerı üşın laiyqty jūmys ärı käsıbi tūrǧyda örleu.
«Bärımız myqty da täuelsız Qazaqstanda, ekonomikasy damyǧan, bolaşaǧy jarqyn elde ömır sürıp, eŋbek etıp, ūrpaq ösırgımız keledı. Atom energetikasy – elımızdıŋ energetikalyq qauıpsızdıgın qamtamasyz etuge, ekologiialyq mäselelerdı şeşuge mümkındık beretın, keleşekke baǧdarlanǧan qadam. Sondyqtan, 6 qazanda atom elektr stansasyn saluǧa dauys bere otyryp, bız, eŋ aldymen, keleşek ūrpaǧymyzdyŋ jarqyn bolaşaǧynyŋ negızın qalaimyz», – dedı ol.
Iаdrolyq fizika institutynyŋ bas direktory Saiabek Sahiev Qazaqstanda AES saluǧa qajet ǧylymi-tehnikalyq baza men kadrlyq äleuet bar ekenın aitty. Atap aitqanda, Almatynyŋ qaq ortasynda quaty az reaktor 60 jylǧa juyq tabysty jūmys ıstep keledı. Onda 700-den astam adam eŋbek etedı. Medisinadan bastap önerkäsıpke deiıngı türlı baǧyt boiynşa zertteuler jasalady. Barlyq jūmys MAGATE-nyŋ tıkelei baqylaumen jürgızıledı. Mūnyŋ bärı AES salu kezınde paidalanylady.
Öŋırdegı köpbalaly analar AES türlı salada – üidegı jylu men ekologiiadan bastap, biznestı damytuǧa jäne jaŋa käsıporyndardyŋ paida boluyna deiıngı multiplikativtı äser beretın auqymdy joba ekenın atap öttı. Osyǧan bailanysty, öz elınıŋ damuyn qalaityn är azamat AES-tı qoldauǧa tiıs. Sondyqtan Qyzylorda oblysyndaǧy analar qauymy beibıt atomdy qoldap, dauys berude.
Būdan soŋ Ştab müşelerı beton öndırıletın zauytqa baryp, qūrylys salasynyŋ ökılderımen kezdestı. «Respublica» partiiasynyŋ Töraǧasy Aidarbek Qojanazarov beibıt atom qūrylys salasy üşın jaŋa mümkındıkter aşatynyn atap öttı. Mäselen, AES salu kezınde otandyq qūrylys kompaniialary joǧary jükteme alady. Iаǧni, tek atom stansiiasy ǧana emes, sonymen qatar ılespe infraqūrylym da qosa salynady: kırme joldar, qyzmetkerlerge arnalǧan tūrǧyn üiler, äleumettık infraqūrylym nysandary.
Dalatex tıgın fabrikasynda Ştab müşelerı käsıporynnyŋ eŋbek ūjymymen önerkäsıptık nysandardy tūraqty energiiamen jabdyqtaudyŋ maŋyzyn talqylady. Elektrmen jabdyqtau problemasy – barlyq öŋırge ortaq. Energiia jetıspeuşılıgı jaŋa öndırıs oryndarynyŋ qūryluyn tejeidı. Qyzylorda oblysynda soŋǧy ekı jylda elektr energiia tūtynu kölemı artqany baiqalady. Öŋırde ondaǧan tūrǧyn-üi, äleumettık jäne önerkäsıptık nysandar ıske qosyldy. Būl jelıdegı elektr quatynyŋ 23%-ǧa tömendeuıne äkelıp soqtyrdy. Atom elektr stansiiasy osy mäselenı şeşe alady. Qoldanystaǧy JEO-men salystyrǧanda onyŋ artyqşylyǧy äldeqaida joǧary.
Osy künı Halyqtyq ştab öŋırdegı ǧana emes, el aumaǧyndaǧy jetekşı mūnai-gaz öndıruşı käsıporyndardyŋ bırı sanalatyn «Torǧai-Petroleumǧa» bardy. Mūndai ırı käsıporyndar jüielı jūmys ısteuı üşın tūraqty ärı ūzaq merzımdı energiia közı qajet. Sondyqtan mūnaişylar aldaǧy referendumda AES qūrylysyna dauys beruge niettı.
Sonymen qatar, Halyqtyq ştab Syrdariia audany Aqjarma auylyna bardy. Tūrǧyndarmen äŋgımelesu barysynda Ştab müşelerı auyldyq aumaqtardy damytu ısınde atom elektr stansiiasy aşatyn perspektivalarǧa egjei-tegjeilı toqtaldy. «Auyl» partiiasynyŋ Töraǧasy Serık Egızbaev kün erteŋ elektr energiia tapşylyǧy tuyndai qalatyn bolsa, būl aldymen auyldyq jerlerde sezıletının atap öttı. Osy oraida, ol auyl tūrǧyndaryn 6 qazanda el igılıgı üşın maŋyzdy şeşım qabyldauǧa jäne AES qūrylysyn qoldauǧa şaqyrdy.
Sondai-aq, Ştab müşelerı Qazaqstan aumaǧyna kürış ösıretın şaruaşylyqtarymen tanymal Naǧi Iliiasov atyndaǧy auylǧa baryp, tūrǧyndarmen kezdestı. El aumaǧyndaǧy şarualar men fermerler AES-tyŋ maŋyzyn atap ötude. Senımdı ärı ūzaq merzımdı energiia közı auyl şaruaşylyǧynyŋ damuyna aitarlyqtai köp mümkındık beredı. Būl – jylyjailar salu, egıs alqaptaryn keŋeitu, auylda jaŋa öndırıstık jäne äleumettık nysandar tūrǧyzu. Mūnyŋ bärı otandyq agroönerkäsıp keşenınıŋ bäsekege qabıletın bırneşe ese arttyrady. Osy oraida, Qyzylordadaǧy auyl tūrǧyndarynyŋ pıkırınşe, halyqtyŋ AES qūrylysyn qoldauy – taǧdyrşeştı qadam ärı bolaşaq ūrpaqqa degen şynaiy qamqorlyq. Sondyqtan barşa qazaqstandyq aldaǧy referendumǧa belsendı qatysyp, AES qūrylysyna dauys beruge jäne elımızdıŋ damuyna öz ülesın qosuǧa tiıs.
