Cوڭعى جىلدارى ەلىمىزدە ينتەرنەت الاياقتاردىڭ سانى ارتىپ، كوپتەگەن حالىق ونىڭ قۇربانىنا ايالۋدا. الاياقتار - جاقسى پسيحولوگتار. ولار ادامداردى ءتۇرلى تاسىلدەر ارقىلى ءوز قۇرىتارىنا تۇسىرۋدە. وسىلايشا ولار ۇرباندارىنا تەز سەنلدىرىپ، اقشالارىن وڭاي تارتىپ الادى. ءبىزدىڭ ازاماتتارىمىزدىڭ قارجىلىق جانە قۇقىقتىق ساۋاتتىلىعىگىڭ تومەن ەكەندىگى دە بەلگىلى جانە ونى الاياقتار بارىنشا ۇتىمدى پايدالانادى.
بىراق قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ بارلىق تۇردەگى كيبەرشابۋىلدارمەن ءساتتى كۇرەسۋىنە نە كەدەرگى؟ نەلىكتەن ولار مۇنداي الاياقتىقتىڭ بەستەن ءبىر بولىگىن عانا اشا الادى؟
ينتەرنەتتەگى الاياقتىقتى اشۋ ءۇش سەبەپكە بايلانىستى وڭاي ەمەس: مۇنداي قىلمىستاردى ۇيىمداستىرۋدىڭ كۇردەلى جۇيەسى، پوليتسەيلەردىڭ شەكتەۋلى تەحنيكالىق مۇمكىندىكتەرى جانە بيۋروكراتيالىق كىدىرىستەر. جابىرلەنۋشىدەن قوماقتى اقشا الۋ ءۇشىن الاياق دەلدالدار تىزبەگىن جانە وعان جاسىرىن ارەكەت ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن ارنايى تەحنيكالىق قۇرالداردى پايدالانادى. ول ءوزىنىڭ لاس اقشاسىن باسقا بىرەۋدىڭ قولىمەن تابادى، سوندىقتان ونىڭ كىناسىن، قىلمىستىق نيەتىن دالەلدەۋ وڭاي ەمەس.
قازىرگى تاڭدا كوبىنەسە بالالار الەۋمەتتىك جەلى الاياقتارىنىڭ قۇربانى بولۋدا. ويتكەنى، ولاردىڭ ينتەرنەتتەگى قاۋىپسىزدىك تۋرالى تاجىريبەسى مەن ءبىلىمىنىڭ جوقتىعىنان جانە سىني ويلاۋ داعدىلارىن ءتيىمدى پايدالانا المايدى. الاياقتار بالالاردى وڭاي نىساناعا الادى. سەبەبى بالالار سەنىمدىرەك بولۋى مۇمكىن, ولاردىڭ نيەتتەرىنە كۇماندانۋعا بەيىم ەمەس جانە وكىنىشكە قاراي، كورگەندەرىن نومينالدى باعامەن قابىلداي الادى.
بالالارعا ارنالعان الەۋمەتتىك مەديا الاياقتىقتىڭ نەگىزگى سالدارىنىڭ ءبىرى-قارجىلىق شىعىندار. بالالار ەرەسەكتەر سياقتى قارجىلىق ساۋاتتىلىق دەڭگەيىنە يە بولماۋى مۇمكىن جانە الاياقتىقتىڭ قۇربانى بولۋدىڭ سالدارىن تۇسىنبەۋى مۇمكىن. ولار سونداي-اق جەكە اقپاراتتى بولىسۋگە نەمەسە سىلتەمەلەردى باسۋعا بەيىم بولادى. بۇنىڭ سالدارى الاياققا الدانۋعا ىكەلىپ سوعادى.
قارجىلىق شىعىنداردان باسقا، الەۋمەتتىك مەديا الاياقتىق بالالارعا ەموتسيونالدى اسەر ەتەدى. اتا-انالار مەن تاربيەشىلەر ءۇشىن بالالاردى الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى الاياقتىق قاۋپى تۋرالى حاباردار ەتۋ جانە ولاردى وزدەرىن قالاي قورعاۋعا ۇيرەتۋ ماڭىزدى. بۇل جەكە اقپاراتتى بەرۋ نەمەسە سىلتەمەلەردى باسۋ، كۇشتى پارولدەر مەن قاۋىپسىزدىك شارالارىن قولدانۋ جانە سوڭعى الاياقتىق ارەكەتتەردەن حاباردار بولۋ جانە ولاردى قالاي بولدىرماۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىرۋ.
بالالارعا ونلاين قاۋىپسىزدىكتى ۇيرەتۋ جانە ولارعا ءوزىن-ءوزى قورعاۋعا قاجەتتى قۇرالداردى بەرۋ ارقىلى اتا-انالار مەن تاربيەشىلەر الەۋمەتتىك مەديا الاياقتىقتارىنىڭ بالالارعا تيگىزەتىن تەرىس اسەرىن ازايتۋعا كومەكتەسەدى.
الەۋمەتتىك جەلىدەگى الاياقتىق قۇرباندارى ءۇشىن قانداي قولداۋ بار؟
- ەگەر بىرەۋ الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى الاياقتىقتىڭ قۇربانى بولسا، ولار وزدەرىن، ەسەپتىك جازبالارىن جانە باسقا دا ونلاين-اككاۋنتتارىن قورعاۋ ءۇشىن جەدەل شارالار قابىلداۋى ءتيىس.
- بايلانىستى توقتاتۋ: الاياقتارمەن بارلىق بايلانىستاردى توقتاتىپ، ولاردىڭ تەلەفون نومىرلەرىن، جەدەل حابارلارىن جانە ەلەكتروندىق پوشتا مەكەنجايلارىن بۇعاتتاڭىز.
- دالەلدەردى ساقتاڭىز: الاياقتىقتىڭ كوشىرمەلەرىن جانە/نەمەسە سكرينشوتتارىن جانە كەز كەلگەن حابارلامالاردى دالەل رەتىندە ساقتاڭىز
- پلاتفورما تۋرالى ەسەپ: الاياقتىق ورىن العان الەۋمەتتىك جەلىدە ەسەپ بەرىڭىز
- بيلىككە ەسەپ بەرۋ: قاجەت بولعان جاعدايدا ءتيىستى قۇقىق قورعاۋ ورگانىنا ەسەپ بەرىڭىز، مىسالى ۇلىبريتانياداعى الاياقتىق (نەمەسە ەگەر ءسىز شوتلانديادا بولساڭىز، پوليتسياعا)
- قارجىلىق قولداۋ ءۇشىن حابارلاسىڭىز: كەز كەلگەن تولەمدەرگە داۋلاسۋ نەمەسە قارجىلىق كومەك سۇراۋ ءۇشىن ەسەپتى بانكىڭىزگە نەمەسە نەسيە كارتاسى كومپانياسىنا جىبەرىڭىز.
ەموتسيونالدى قولداۋدى ىزدەڭىز: ىزدەۋ دوستارىڭىزدىڭ، وتباسىڭىزدىڭ نەمەسە پسيحيكالىق دەنساۋلىق مامانىنىڭ قولداۋى. الاياقتىقتىڭ ەموتسيونالدى اسەرى ايتارلىقتاي بولۋى مۇمكىن، ال تەراپيا نەمەسە كەڭەس بەرۋ سەزىمدەردى تۇسىنۋگە جانە الاياقتىقتىڭ سالدارىمەن كۇرەسۋگە كومەكتەسەدى.
الاياقتىقتىڭ ناقتى جاعدايلارىنا، ورنالاسقان جەرىنە نەمەسە پايدالانىلاتىن پلاتفورماعا بايلانىستى قوسىمشا قولداۋ بولۋى مۇمكىن. ءسىز سونداي-اق قوسىمشا كومەك الۋ ءۇشىن تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ اگەنتتىگىنە نەمەسە زاڭگەرلىك كومەك كورسەتۋ ۇيىمىنا جۇگىنە الاسىز.
الاياقتار بانكتىك مالىمەتتەرگە قول جەتكىزۋ ءۇشىن ازاماتتاردىڭ قاجەتتى دەربەس دەرەكتەرىن الۋدىڭ ءارتۇرلى تاسىلدەرىن پايدالانادى: WhatsApp مەسسەندجەرىنە الدىن الا قولدان جاسالعان، راستايتىن قۇجاتتاردى، قىزمەتتىك كۋالىكتەردى، ەلتاڭبالى مورمەن كۋالاندىرىلعان سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ جۇرگىزۋ تۋرالى قاۋلىنى جىبەرە وتىرىپ، وزدەرىن پوليتسيانىڭ جوعارى لاۋازىمدى قىزمەتكەرلەرى مەن ءارتۇرلى بانكتەردىڭ قارجى بولىمدەرىنىڭ قىزمەتكەرلەرى رەتىندە تانىستىرادى.
الاياقتاردىڭ ايلا-امالدارىنا تۇسپەۋ ءۇشىن بانكتىك كارتالار ارقىلى كەز-كەلگەن اقشا وپەراتسيالارىن جاساعاندا قىراعىلىق تانىتۋ كەرەك جانە ەشقاشان كارتا دەرەكتەرىن ەشكىمگە جاريا ەتپەڭىز. ۇيالى تەلەفونىڭىزعا كەلگەن قۇپياسوزدەردى دە بىرەۋگە ايتۋعا اسىقپاعان ءجون.
