بەسىك - كولىبەلنوە سۆاتوۆستۆو ۋ كازاحوۆ

3395
Adyrna.kz Telegram

سرەدي كازاحسكيح تراديتسي ەست وسوبەننىە ي وچەن رەدكيە. ناپريمەر، كولىبەلنوە سۆاتوۆستۆو - بەسىك قۇدا، و كوتوروم سەيچاس موجنو ۋزنات تولكو يز كنيگ. ۆ جيزني ونو ۋجە پوچتي نە ۆسترەچاەتسيا.

بەسىك – دەتسكايا كروۆاتكا، يزگوتوۆلەننايا يز دەرەۆا. وتنوشەنيە ۋ كازاحوۆ ك نەي وچەن ترەپەتنوە. بەسىك نا پەرۆىي ۆزگلياد وچەن پروستا. نو مالو كتو زناەت، چتو سوستويت كولىبەل كاك مينيمۋم يز ۆوسمي سوستاۆليايۋششيح. ا پەليونوك، پودۋشەك ي درۋگيح پرينادلەجنوستەي، تاكيح كاك «شي»، «جورگەك»، «جايالىك»، «كۋس توسەك»، ناسچيتىۆاەتسيا نە مەنەە دۆەنادتساتي.

بەسىك بىۆاەت دۆۋح رازنوۆيدنوستەي. تراديتسيوننايا كولىبەل ستاۆيتسيا نا زەمليۋ، ا ۆتورايا، كوتورايا رەدكو يسپولزۋەتسيا، پودۆەشيۆاەتسيا نا ۆەريوۆكۋ ي نازىۆاەتسيا «شانگيلدەك».

يسسلەدوۆاتەل كازاحسكوي كۋلتۋرى جاردەم كەيكين پيشەت، چتو بەسiك – ەتو سۆياششەننوە گنەزدو، كوتوروە وبەرەگاەت رەبەنكا وت سىروستي، پروحلادنوگو ۆەترا ي زنويا.

كازاحي - نارود، كوتورىي پريدەرجيۆاەتسيا پراۆيلا «ءبىرىنشى بايلىق دەنساۋلىق» (پەرۆوە بوگاتستۆو - زدوروۆە).

پوەتومۋ زدوروۆيۋ رەبەنكا كازاحي پريداۆالي بولشوە زناچەنيە. نوۆوروجدەننوگو كلالي ۆ بەسىك، زنايا، چتو ەتو سپوسوبستۆۋەت پراۆيلنومۋ رازۆيتيۋ تەلا. دو سيح پور چاستو پوۆتورياەتسيا پوسلوۆيتسا، ۆ كوتوروي زالوجەنا گلۋبوكايا يدەيا: «ەل بولامىن دەسەڭ بەسىگىڭدى تۇزە» (ەسلي دۋماەش و رازۆيتي سترانى، نە پرەنەبرەگاي دەتسكوي كولىبەليۋ). ۆىسكازاننايا منوگو ۆەكوۆ نازاد نارودنايا مۋدروست پودرازۋمەۆاەت، چتو ۆوسپيتانيە رەبەنكا ناچيناەتسيا يمەننو س كولىبەلي.

جيزنەليۋبيۆىي كازاحسكي نارود ۆسەگدا ۆيدەل سمىسل جيزني ۆ دەتياح، ۆنۋكاح ي پراۆنۋكاح. پوەتومۋ كازاحي مەچتايۋت جەنيت سىنوۆەي ي ۆىدات زامۋج دوچەرەي، چتوبى تە وبزاۆەليس سۆويمي سەميامي ي ۋ نيح ۆسيو بىلو حوروشو. يمەننو ەتو سچيتاەتسيا سامىم گلاۆنىم دولگوم روديتەلەي. تاك كازاحي پوموگايۋت مولودومۋ پوكولەنيۋ ستانوۆيتسيا سيلنەە پەرەد بۋدۋششيمي يسپىتانيامي.

كاجدىي كازاح مەچتاەت و حوروشەم ي تەسنوم وتنوشەني سو سۆاتامي - ەتو سپوسوبستۆۋەت ۋكرەپلەنيۋ مولودوي سەمي. و بۋدۋششەم سۆويح دەتەي وني زادۋمىۆاليس ەششيو س ساموگو دنيا يح روجدەنيا، ا تو ي دو نەگو. تاك ي پوياۆيلاس تراديتسيا «بەسىك قۇدا» (كولىبەلنوە سۆاتوۆستۆو), ستاۆشايا رەزۋلتاتوم بولشوگو ۋۆاجەنيا ي تەسنوي درۋجبى مەجدۋ ليۋدمي. ستات «بەسىك قۇدا» (كولىبەلنىم سۆاتوم) پرەدلاگالوس يمەننو وچەن بليزكومۋ درۋگۋ. زاچاستۋيۋ تاكايا دوگوۆورەننوست سپوسوبستۆوۆالا ەششيو بولەە تەسنىم وتنوشەنيام ي ۋكرەپلەنيۋ پرەجنەي درۋجبى. سىن ي دوچ روسلي، س دەتستۆا زنايا، چتو روديتەلي ەششيو پري يح روجدەني ستالي كولىبەلنىمي سۆاتامي، پووبەششاۆ درۋگ درۋگۋ نە نارۋشات داننوگو سلوۆا، كرەپكو پوجاۆ رۋكي ي زاكرەپيۆ سوگلاسيە كرەپكيم وبياتيەم. كوگدا دەتي پودراستالي ي دوستيگالي سوۆەرشەننولەتنەگو ۆوزراستا، يح جەنيلي ي سپراۆليالي توي.

ينوگدا دۆا درۋگا موگلي ۆىسكازات نامەرەنيا ستات بەسىك قۇدا – كولىبەلنىمي سۆاتامي، ۆ تو ۆرەميا، كوگدا يح جەنى بىلي ەششيو بەرەمەننى، تو ەست دو روجدەنيا دەتەي. تاكوي سلۋچاي وپيسان ۆ نارودنوم ەپوسە «قوزى كورپەش – بايان سۇلۋ». وچەن بوگاتىە سارىباي ي كاراباي زناكومياتسيا، ۆسترەتيۆشيس ۆ شيروكوي ستەپي، رەشايۋت پودرۋجيتسيا ي راسسكازىۆايۋت درۋگ درۋگۋ و سۆويوم نەسچاستە. وني ۋزنايۋت، چتو ۋ وبويح نەت دەتەي، ي دوگوۆاريۆايۋتسيا، چتو ەسلي يح جيونى روديات مالچيكا ي دەۆوچكۋ، وتتسى پوجەنيات يح. و توم، كاك ەتو سلۋچيلوس، پوۆەستۆۋيۋت سلەدۋيۋششيە ستروكي:

 

ەكەۋمىز دە شىراعىم جاسقا جەتتىك،

دۇنيەدەن پەرزەنت سۇيمەي ارماندا وتتىك.

ەندەشە يت ايداعان باي ەكەنبىز.

كەل، دوس بولساق قايتەدى، قيامەتتىك؟!

اللانىڭ امىرىنە كونىسەلىك،

كوزدىڭ قىرى تۇسكەنىن كورىسەلىك،

ۇل تۋار دا، قىز تۋار زامان بولسا،

ۋاعىدامەن قالىڭسىز بەرىسەلىك.

...

مى دوجيلي دو سەگودنياشنيح دنەي،

ۋ وبويح ۋ ناس نەت سۆويح دەتەي.

مى بوگاتى، ۆسەگو، چتو ەست ۋ ناس، نە سچەست.

تاك بۋدەم درۋزيامي، دليا مۋجچين ەتو چەست!

مى پريكازۋ اللاحا پوۆينوۆاتسيا دولجنى،

پود وكوم ەگو بۋدەم ۆەچنو درۋجنى.

ەسلي رودياتسيا ۋ ناس سىن ي دوچ،

پوجەنيم يح، سكاجەم كالىمۋ «پروچ»!

 

نارودنىي ەپوس «قوزى كورپەش – بايان سۇلۋ» سۆيدەتەلستۆۋەت و توم، چتو ەتا تراديتسيا بىلا راسپروسترانەننوي.

 

تراديتسيا ۆ 20-م ۆەكە

و تراديتسي «بەسىك قۇدا» (كولىبەلنوە سۆاتوۆستۆو) ناپيسال ۆ سۆويح ۆوسپومينانياح ۆەليكي ارتيست كازاحسكوگو تەاترا ي كينو كانابەك بايسەيتۋلى:

«ۆ توت دەن، كوگدا مويا مات رازروديلاس منويۋ، ۆ ناش دوم پريشلي دۆا دوروگيح گوستيا. ودين يز نيح كانابەك - ۆولوستنوي رودا نايمان، ۆتوروي چەلوۆەك پو يمەني ەسەنباي. پو نارودنوي تراديتسي، پريشەدشيە ۆ رادوستنىي مومەنت گوستي سچيتايۋتسيا وچەن جەلاننىمي، يم وكازىۆاەتسيا بولشوە ۋۆاجەنيە. موي وتەتس نە پوسكۋپيلسيا نا ۋگوششەنيە، زارەزال پو تاكومۋ پوۆودۋ جيۆنوست ي پرەپودنيوس گوستيام دوروگيە پوداركي.

…كاك گوۆوريتسيا ۆ نارودە، «سىيعا - سىي، سىراعا – بال» (ۋۆاجەنيۋ ۋۆاجەنيە – پيۆۋ مەد). ۆيدات، پريوم ي پوداركي موەگو وتتسا تاك رازۆولنوۆالي ەسەنبايا، چتو ون سو سۆوەي ستورونى توجە رەشيل وتۆەتيت دوبرىم پوستۋپكوم ي پرەدلوجيل: «نە پروشلو ي دۆۋح-ترەح دنەي، كاك مويا جەنا روديلا دوچ. داۆاي ستانەم سۆاتامي، پۋست دەتي راستۋت زدوروۆىمي ي سچاستليۆىمي». پري سۆيدەتەلستۆە ۆولوستنوگو كانابەكا وني كرەپكو پوجالي درۋگ درۋگۋ رۋكي ي وبنياليس، تەم سامىم زاكرەپيۆ سۆوي وبەششانيا. ۆوت تاك ۋجە پري روجدەني ستالو ياسنو، كتو بۋدەت موەي نەۆەستوي، كوگدا يا ۆىراستۋ.

كازاحي ەتو نازىۆايۋت «بەسىك قۇدا» (كولىبەلنوە سۆاتوۆستۆو).

ەسلي ۋچەست، چتو كانابەك بايسەيتۋلى روديلسيا ۆ 1905 گودۋ – زناچيت، تراديتسيا «بەسىك قۇدا» ۆ ناچالە 20-گو ۆەكا ەششيو سۋششەستۆوۆالا.

بەردالى وسپان

ناتسيونالنىي پورتال "ادىرنا"

پىكىرلەر