اعىلشىن كاسىپكەرى نەلسون فەللدىڭ «رۋسيا ءھام كوشپەلىلەر» كىتابىنىڭ قازاقشا جانە ورىسشا اۋدارمالارىنىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى. شىعارما «اسىلتاس» قورىنىڭ قولداۋىمەن باسىلىپ شىقتى. كىتاپتى قازاق جانە ورىس تىلدەرىنە اۋدارعان AmalBooks باسپاسىنىڭ نەگىزىن سالۋشى – باقىتجان بۇقارباي.تۇساۋكەسەر دۇنيەجۇزىلىك كىتاپ كۇنىنە ورايلاس وتكىزىلدى.
كىتاپتا نەلسون فەللدىڭ قازىرگى قاراعاندى وبلىسى ۋسپەن كەنىشىندە بولعان كەزدەگى ءومىرى سۋرەتتەلەدى. اعىلشىن كاسىپكەرى 1900-1909 جىلدار ارالىعىندا قازاق جەرىندە بريتاندىق تاۋ-كەن ءوندىرۋ كومپانياسى مەن كومىر شاحتالارىن باسقارعان.
«كاسىپكەر رەتىندە ويلاۋدىڭ»ناتيجەسى
كىتاپ اۆتورى وسى ۋاقىت ارالىعىندا ولكەدە بولعان ماڭىزدى وقيعالار تۋرالى جازىپ قالدىرعان. ماسەلەن، زاۋىتتا تۋىنداعان 1000 ادام قاتىسقان ەرەۋىل تۋرالى بايانداعان. سونىمەن قاتار، كۇنتىزبە جوق ۋاقىتتا كۇنگە قاراپ، تابيعات قۇبىلىستارىن باقىلاپ ورازا ۇستاعانىن اتاپ وتكەن. ودان بولەك، قازاقتاردىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىن، كەلىسسوز جۇرگىزۋ مانەرىن، باستان كەشكەن وقيعالارىن بايان ەتەدى. باقىتجان بۇقاربايدىڭ ايتۋىنشا، نەلسون فەلل قازاق جەرىندە بولعان سوڭعى جىلدارىندا ايىنا 640مىڭ دوللار تاۋىپ وتىرعان. بۇل قازىرگى ەسەپپەن 22,4 ملن. دوللاردى قۇرايدى.
AmalBooks باسپاسىنىڭ جەتەكشىسى باقىتجان بۇقارباي اۆتوردىڭ كاسىپكەر رەتىندە جازعان ەڭبەگىنىڭ ءوز ەرەكشەلىگى بار دەپ ەسەپتەيدى.
«قازاق تاريحىنا ۇڭىلەتىن بولساق, شەت ەلدىك اۆتورلار جازعان جۇزدەگەن دەرەكتەر بار. كوبىنەسە تاريحىمىز تۋرالى ساياحاتشىلار، جەر اۋدارىپ كەلگەن ادامدار، عالىمدار نەمەسە تىڭشىلار جازعان. ءبىرىنشى رەت ءبىز تانىسقان كىتاپتار اراسىندا ەتنوگرافيامىزدى كاسىپكەر جازعان. بۇل وتە قىزىق. ساياحاتشىلار نەمەسە عالىمدار جازعان ەڭبەكتەردە بايقاساق كوبىنە ولار جانۋارلار مەن وسىمدىك الەمىنە نەمەسە كيىز ءۇيدىڭ قۇرىلىسىنا دەگەن سياقتى دۇنيەلەردىڭ بۇگە-شۇگەسىنە دەيىن ءۇڭىلىپ, دەرەكتەر قالدىرىپ كەتەدى. بۇل كىسىنىڭ كاسىپكەر رەتىندە ويلاۋ قابىلەتى ماتەريالدىڭ باسقا سارىنمەن جازىلۋىنا ىقپال ەتكەن», - دەيدى باقىتجان بۇقارباي.
«وتكەندى شىنايى سۋرەتتەۋ»
«اسىلتاس» قوعامدىق قورىنىڭ قۇرىلتايشىسى دۋلات تاستەكەي بولسا، «بۇل كىتاپتىڭ ەرەكشەلىگى ەشقانداي يدەولوگيا قوسىلماي, تسەنزۋراعا تۇسپەي جازىلعان», - دەيدى.
مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، تۇركى دۇنيەسىجازۋشىلار وداعىنىڭ توراعاسى ۇلىقبەك ەسدءاۋلەت«ءبىزدىڭ تاريحىمىزدا اقتاڭداق وتە كوپ. سول سەبەپتى تاريحىمىزدى ناقتى دەرەكتەرمەن, بولماسا وسى كۇندەلىكتەگىدەي سيپاتتاپ بەرۋ جاعىنان كەمشىل سوعىپ جاتامىز. سونىڭ ورنىن تولتىرعانداي. كىتاپتان سول زامانداعى قايناعان ءومىر كورىنىپ، ۇلتتىڭ سالت ءداستۇرى مەن مۇندالاپ تۇر», - دەيدى.
قوعام قايراتكەرى، عالىم اسىلى وسمان «كىتاپتىڭ ماعان ۇناعانى – قازاقتىڭ وتكەن ءومىرىن، تۇلا بويىنا بىتكەن تابيعي قاسيەتىن اشىپ كورسەتكەنءى. وتكەنىمىزدى شىنايى سۋرەتتەپ كورسەتەتىن دۇنيەنىءبارىمىز وقىپ تا، ايتىپ تا جۇرگەنىمىز عانيبەت بولار ەدى», - دەيدى.
2016 جىلدان بەرى كىتاپ شىعارۋمەن اينالىساتىن «AmalBooks» باسپانىڭ نەگىزگى ماقساتى ۇلتتى تاربيەلەۋ ەمەس، كىتاپتارى ارقىلى وقىرمان الەۋەتىن تانىپ، ناقتى امال جاساي الاتىنداي جاعداي قالىپتاستىرۋ ەكەنى ايتىلادى.
«AmalBooks» باسپاسى 3 باعىتتا كىتاپ شىعارادى. ءبىرىنشى باعىت – نون-فيكشن, ەكىنشىسى – بيزنەس جانە ءۇشىنشىسى – تاريح. «رۋسيا ءھام كوشپەلىلەر» كىتابىتاريح باعىتىنداعى توعىزىنشى كىتاپ. جالپى، «تازا تاريح» سەرياسى بويىنشا كىتاپتار لەگىن احمەت كەنەسارىۇلىنىڭ «كەنەسارى حان ۋا سۇلتان سىدىق» ەڭبەگىنەن باستاپ، كەيىننەن ورىسشاسىن شىعاردىق. سوسىن گودفري لايلاستىڭ «اسپان تاۋ اسقان ۇركىن كوش» كىتابى قازاق جانە ورىس ءتىلىندە باسىلدى. مۇحامەدجان تىنىشباەۆتىڭ 1925 جىلى شىققان «قازاك تاريحىن» قايتا شىعاردىق. جىل سوڭىنا دەيىن تاريح سەرياسى اياسىندا جيىرماعا جۋىق جاڭا كىتاپتار شىعارۋعا نيەتتىمىز» - دەيدى باسپانىڭ نەگىزىن قالاۋشى باقىتجان بۇقارباي.
مەرەي مىرزاعاليقىزى
