سينوپتيكتەر – اۋا رايىن بولجاۋمەن اينالىساتىن ماماندار. ولاردىڭ جۇمىسى مەتەورولوگيالىق دەرەكتەردى تالداۋدى، اتموسفەرالىق پروتسەستەردى باقىلاۋدى جانە ءارتۇرلى ۋاقىت كەزەڭدەرىندەگى جانە ءارتۇرلى ايماقتارداعى اۋا رايىن بولجاۋ ءۇشىن ارنايى ۇلگىلەر مەن قۇرالداردى پايدالانۋدى قامتيدى.
سينوپتيكتەردىڭ باستى ماقساتى - ادامدار اتموسفەرالىق جاعدايدىڭ وزگەرۋىنە دايىندالۋى ءۇشىن اۋا-رايىن جوعارى دالدىكپەن بولجاۋ. بۇل كۇندەلىكتى ءىس-ارەكەتتەردى جوسپارلاۋدان باستاپ اۋىل شارۋاشىلىعى، اۆياتسيا، كەمە قاتىناسى جانە باسقا سالالارداعى ستراتەگيالىق شەشىمدەر قابىلداۋعا دەيىنگى ءومىردىڭ ءارتۇرلى سالالارىندا وتە ماڭىزدى دەۋگە بولادى.
سينوپتيكتەر اۋا-رايىن باقىلاۋ، تەمپەراتۋرا، ىلعالدىلىق، قىسىم، جەل جانە تەڭىز جانە وكەانوگرافيالىق جاعدايلار تۋرالى اقپاراتتى قامتيتىن ءارتۇرلى دەرەكتەردى پايدالانادى. ولار سونداي-اق بولجام جاساۋ ءۇشىن ايماقتىڭ گەوگرافياسىن، كليماتتىق تەندەنتسيالاردى جانە كومپيۋتەرلىك مودەلدىڭ ناتيجەلەرىن ەسكەرەدى.
سينوپتيكتەر اۋا رايىن بولجاپ قانا قويماي، بولجامدارىن كارتا جانە گرافيكتەر ارقىلى تۇسىندىرە وتىرىپ، حالىقتى شەشىم قابىلداۋعا قاجەتتى اقپاراتپەن قامتاماسىز ەتەدى. ولاردىڭ كۇش-جىگەرىنىڭ ارقاسىندا ءبىز اۋا-رايىنىڭ وزگەرۋىنە دايىن بولا الامىز جانە اۋا-رايىنا بايلانىستى تاۋەكەلدەردى جاقسى باسقارا الامىز.
ءيا، اۋا رايىن بولجاۋ قىزمەتى كەز كەلگەن ەل ءۇشىن ماڭىزدى ءرول اتقارادى. مىنە، كەيبىر نەگىزگى سەبەپتەر:
1. اۋا-رايىن بولجاۋ ادامدارعا داۋىل، سۋ تاسقىنى، قاتتى جەل جانە ت.ب. سياقتى ەكسترەمالدى اۋا رايى جاعدايلارىنا دايىندالۋعا كومەكتەسەدى. بۇل زاقىمدانۋدى ازايتۋعا جانە ادامداردىڭ ءومىرىن ساقتاۋعا كومەكتەسەدى.
2. اۋا رايىن بولجاۋ اۋىل شارۋاشىلىعى، قۇرىلىس، كولىك، تۋريزم جانە باسقا دا سالالار ءۇشىن ماڭىزدى. قولايسىز اۋا-رايى جاعدايلارى تۋرالى ەسكەرتۋ ەگىندى قورعاۋ بويىنشا شارالار قابىلداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، قۇرىلىس الاڭدارىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتەدى جانە كولىكتەردىڭ جۇمىسىن وڭتايلاندىرادى.
3. اۋا-رايىن باقىلاۋ كليمات پەن اتموسفەرالىق جاعدايداعى وزگەرىستەردى انىقتاۋعا كومەكتەسەدى. بۇل اقپارات كليماتتىڭ وزگەرۋىمەن كۇرەسۋ جانە قورشاعان ورتانى قورعاۋ ستراتەگيالارىن ازىرلەۋ ءۇشىن قاجەت.
4. سينوپتيكتەر كليماتتىق پروتسەستەردى ءتۇسىنۋدى جاقسارتۋ جانە بولجامنىڭ دالدىگىن جاقسارتۋ ءۇشىن عىلىمي زەرتتەۋلەردە پايدالانىلاتىن اۋا رايى دەرەكتەرىنىڭ ۇلكەن كولەمىن جينايدى.
5. سينوپتيكتەر حالىقتى اعىمداعى جانە ناقتى اۋا رايى اقپاراتىمەن قامتاماسىز ەتىپ، ادامدارعا وزدەرىنىڭ جوسپارلارى مەن ارەكەتتەرى تۋرالى نەگىزدەلگەن شەشىم قابىلداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
وسىلايشا، اۋا رايىن بولجاۋ قىزمەتى قوعام ءومىرى مەن قىزمەتىنىڭ ءارتۇرلى اسپەكتىلەرىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن، تيىمدىلىگىن جانە تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتەتىن مەملەكەت ينفراقۇرىلىمىنىڭ قۇرامداس بولىگى بولىپ تابىلادى.
سينوپتيكتىڭ ماڭىزدىلىعى بىرنەشە نەگىزگى اسپەكتىلەردە جاتىر:
سينوپتيكتەر داۋىل، سۋ تاسقىنى، قۇرعاقشىلىق جانە باسقا دا توتەنشە اۋا رايى جاعدايلارى سياقتى تابيعي اپاتتاردىڭ الدىن الۋدا ماڭىزدى ءرول اتقارادى. ولاردىڭ بولجامدارى مەن ەسكەرتۋلەرى ادامدارعا جانە ۇيىمدارعا ىقتيمال قاۋىپتەرگە دايىندالۋعا جانە وزدەرىن جانە اكتيۆتەرىن قورعاۋعا كومەكتەسەدى.
بولجامشىلار اۋىل شارۋاشىلىعى، كولىك، تۋريزم جانە قۇرىلىس سياقتى ەكونوميكانىڭ ءارتۇرلى سەكتورلارىندا شەشىم قابىلداۋ ءۇشىن ماڭىزدى اقپارات بەرەدى. ولاردىڭ بولجامدارى ءوندىرىس پروتسەستەرىن وڭتايلاندىرۋعا، لوگيستيكانى جوسپارلاۋعا جانە اۋا-رايىنىڭ قولايسىزدىعىنا بايلانىستى ەكونوميكالىق شىعىنداردى ازايتۋعا كومەكتەسەدى. سينوپتيكتەر كليماتتىڭ وزگەرۋى مەن اتموسفەرالىق جاعدايلاردى باقىلاۋدا ماڭىزدى ءرول اتقارادى. ولاردىڭ جۇمىسى كليماتتىڭ ديناميكاسىن جاقسىراق تۇسىنۋگە جانە كليماتتىڭ وزگەرۋىمەن كۇرەسۋ جانە قورشاعان ورتانى قورعاۋ ستراتەگيالارىن ازىرلەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. سينوپتيكتەر جيناعان جانە تالداعان مالىمەتتەر مەتەورولوگيا، كليماتولوگيا جانە گەوفيزيكا سالاسىنداعى عىلىمي زەرتتەۋلەر ءۇشىن ماڭىزدى اقپارات كوزى بولىپ تابىلادى. ولاردىڭ جۇمىسى اتموسفەرالىق پروتسەستەر تۋرالى تۇسىنىگىمىزدى كەڭەيتۋگە جانە بولجامداردىڭ دالدىگىن جاقسارتۋعا كومەكتەسەدى.
سينوپتيكتەر اۋا رايى تۋرالى ءتيىستى جانە تۇسىنىكتى اقپاراتتى ۇسىنۋ ارقىلى كوپشىلىك اقپاراتىندا ءرول اتقارادى. بۇل ادامدارعا، اسىرەسە اۋا رايى قۇبىلمالى نەمەسە تابيعي اپاتتار قاۋپى كەزىندە جوسپارلارى مەن ارەكەتتەرى تۋرالى نەگىزدەلگەن شەشىم قابىلداۋعا كومەكتەسەدى.
وسىلايشا، سينوپتيكتەر قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ، ەكونوميكالىق دامۋدى قولداۋ، قورشاعان ورتانى قورعاۋ جانە قوعامدى حاباردار ەتۋ، ولاردى ءومىرىمىزدىڭ جانە جالپى قوعامنىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالدىرۋدا ماڭىزدى ميسسيانى اتقارادى.
