ەلىمىزدە سىبايلاس جەمقورلىق ماسەلەسى تولاستاماي تۇر. ال ماماندار سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى سانانى دامىتۋ ماڭىزدى ەكەنىن ايتادى.
«ادىلدىك جولى» رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ جامبىل وبلىستىق فيليالىنىڭ جەتەكشىسى نازيما جۇباندىقوۆا قۇقىقتىق جەمقورلىق پەن سىبايلاس جەمقورلىققا ءتوزىمدى مادەنيەتتى قالىپتاستىرۋ كەرەك ەكەنىن ايتادى.
«قازىر قوعامدا پروفيلاكتيكا جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ترەندتە. جەمقورلىق بولعاننان كەيىن قيمىلداۋدىڭ ورنىنا ونىڭ الدىن الۋ كەرەك. قازىر ەلىمىزدە جەمقورلىققا قارسى كوپتەگەن ءىس-شارالار وتكىزىلۋدە. دەگەنمەن، ونىڭ ناتيجەسىنە حالىق باعا بەرە جاتىر. شىن مانىندە، بىزدە ۇيىمدار وتە كوپ. مىسالى، ۇكىمەتتىڭ «سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل جانە الدىن الۋ» № 4 ۇلگىلىك بازالىق باعىتىنىڭ جوباسى دەگەن ارنايى جوباسى بار. سول جەردە چيپوۆوي بازوۆوي ناپراۆلەنيە دەپ جوباعا ات قويعان. انتيكور مەن بيلىك اراسىندا مەموراندۋم اياسىندا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. سول جۇمىسقا ارنايى ماماندار بەكىتىلىپ قويىلىپ جاتىر. انتيكوردىڭ وزىندە ارنايى وفيتسەرلەر بار. ءار ۇيىمدى وقىتىپ، قالاي پروفيلاكتيكالىق جۇمىس جۇرگىزۋ، قالاي تالداۋ جۇرگىزۋ كەرەك ەكەنىن ۇيرەتۋ جونىندە بەكىتىلىپ وتىرادى.
مىسالى، 4 جىلدان بەرى جۇزەگە اسىرىلىپ كەلە جاتقان جۇمىستىڭ كەزەڭ-كەزەڭىمەن كەلە جاتقان باعىتى بار. سول ءتورتىنشى باعىتى جوباسى ارنايى سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ الدىن الۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ باعىتى. ول جوبا ىشكى ساياسات باسقارمالارىنا بەكىتىلەدى. وسىلايشا بارلىق اكىمدىك باسقارمالارى وتكىزىلەتىن ءىس-شارالاردىڭ ەسەبىن جۇرگىزىپ وتىرادى. مەنىڭ ويىمشا، بۇل دۇرىس ەمەس. ويتكەنى، مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ ءوزى جەمقورلىققا بارادى. ولار ءوز-وزدەرىمەن قالاي كۇرەسەدى؟ پروفيلاكتيكالىق جۇمىستار مەملەكەتتىك قىزمەتتە تەك فوتوەسەپ، حاتتامامەن وتكىزەدى. ءبىر-ەكى شارا ۇيىمداستىرىپ، مەكتەپ وقۋشىلارىنا سۋرەت سالعىزادى. كەيدە، الەۋمەتتىك جەلىلەردى قاراپ وتىرىپ كوزىم شالىپ قالادى. مەكتەپ وقۋشىلارى اراسىندا جەمقورلىققا قارسى سۋرەت بايقاۋى وتەدى. ءبىز قالاي مەكتەپ بالاسىنا جەمقورلىق دەگەن ءسوزدى ايتۋىمىز كەرەك دەپ تاڭ قالامىن»، – دەيدى ول.
نازيما جۇباندىقوۆا جەمقورلىق تۋرالى وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەرگە بارىپ لەكتسيا وقۋ دۇرىس ەمەس ەكەنىن ەسكەرتتى.
«مەنىڭ ويىمشا، پروفيلاكتيكالىق كۇرەستە تاكتيكانى وزگەرتۋ كەرەك. ويتكەنى، جىلدار بويى وتكىزىلىپ كەلە جاتقان دوڭگەلەك ۇستەلدەر، باننەرلەر، لەكتسيالار سانانى وزگەرتپەيدى. كەرىسىنشە ۋاقىت جوعالتامىز. كىم جەمقورلىققا تاپ بولادى؟ مىسالى، تۇرمىستىق جەمقورلىقتى الايىق. قاراپايىم اۋىلداعى ازاماتتار قايدا شاعىمدانۋ كەرەكتىگىن، الەۋمەتتىك جەلىنى بىلمەيدى، ەشقانداي ترانسپورت جوق. اۋرۋحاناعا بارعان كەزدە ەرتەرەك شەشۋ جولىن ويلايدى. كەدەرگىلەرگە تاپ بولسا ونى تەز شەشۋ جولىن ويلايدى. وسىلاي، بىزدە سىبايلاس جەمقورلىق باستالادى. وسىنداي كەزدە كىم وعان كومەكتەسەدى. ال، پروفيلاكتيكالىق جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتىر. بىراق، ول مەملەكەتتىك مەكەمەلەردە، ۋنيۆەرسيتتەردە، مەكتەپتەردە عانا جۇرگىزىلەدى.
شىنىمەن سول تۇرمىستىق جەمقورلىققا تاپ بولعان ادام نە ىستەۋ كەرەك ەكەنىن بىلمەيدى. باسىنا تۇسكەن كەزدە قايدا حابارلاسۋ كەرەك ەكەنىن بىلمەيدى. جالپى، تۇرمىستىق جەمقورلىققا قۇقىقتىق ساۋاتتىلىعى تومەن، اقپاراتتان بەيحابار، بىلمەيتىن ازاماتتار تاپ بولادى»، – دەيدى ول.
نازيما جۇباندىقوۆا «ادىلدىك جولى» رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگى ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭىرىندە جۇمىس ىستەيتىنىن ايتادى.
«قوعامدىق بىرلەستىك دوڭگەلەك ۇستەل ۇيىمداستىرۋ، پروفيلاكتيكالىق جۇمىستار جۇرگىزۋ، اكتسيالار وتكىزۋ، سۋرەت بايقاۋى سياقتى جۇمىستارمەن اينالىسپايدى. ءبىزدىڭ بىرلەستىك مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ پورتالىندا مونيتورينگ جۇمىستارىن جۇرگىزۋمەن اينالىسادى. الەۋمەتتىك جەلى دە مەملەكەتتىك ساتىپ الۋشىلار قالاي ۇرلاۋ كەرەكتىگىن فيرمالارىنا دەيىن جازىپ شىعارىپ جىبەردى. تەحتىزىمدە قالاي جۇمىس ىستەۋ كەرەكتىگى جازىلىپ تاراتىلدى. ءبىز جالپى وسىنداي تەحنيكالىق ەرەكشەلىكتەرىن، ساتىپ الۋ زاڭىنا قاراما-قايشى بىركوزدەن ساتىپ الۋ، باعانى قىمبات قويۋ سياقتى ماسەلەلەردى مونيتورينگ جاساپ، قاراپ وتىرامىز. ول اشىق پورتال، سول سەبەپتى كەز-كەلگەن ازاماتتىڭ وعان مۇمكىندىگى بار.
سونىمەن قاتار، جامبىل وبلىسى بويىنشا كەز-كەلگەن قىزىعۋشىلىق تانىتقان ازاماتتاردى تەگىن وقىتىپ ۇيرەتەمىز. ازاماتتارعا قوعامدىق مونيتورينگ جاساۋدى ۇيرەتەمىز جانە سونىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ پورتالىندا ۇيرەتەمىز. ەكىنشى ماسەلە، بىزدە جىلدىڭ باسىنان بەرى «زاڭ ۇستەمدىگى» اكتسياسى باستالدى. «زاڭ ۇستەمدىگى» دەگەن كەز-كەلگەن جامبىل وبلىسىنداعى ازاماتتار تەگىن قۇقىقتىق كونسۋلتاتسيا الا الادى. ماسەلەن، adildik.kz سايتى مەن 1460 Call-تسەنتر، وفيسكە كەلىپ، ماعان الەۋمەتتىك جەلىگە جازۋ ارقىلى ادىلەتسىزدىككە تاپ بولعان ازاماتتارعا قۇقىقتىق كومەك كورسەتەمىز. ول ماسەلەنىڭ شەشۋ جولىن، قايدا بارۋ كەرەكتىگىن ايتىپ، ول ازاماتتىڭ ۋاقىت جوعالتپاۋى ءۇشىن بار كۇش-جىگەرىمىزدى سالامىز. كەرەك جاعدايدا ءوزىمىز جەتەكتەپ جۇرەمىز. مىسالى، شۋ اۋدانىنان مەكتەپ ديرەكتورىنا قاراپايىم ۇستازدان شاعىم تۇسكەن بولاتىن. ءبىز ول شاعىمدى WhatsApp ارقىلى قابىلداپ، ءبىر كۇن زەردەلەۋ جۇمىسىمەن بارىپ، باسقارمادان ارنايى كوميسسيا قۇرىلدى. سول ۇستازدىڭ ايتقان بارلىق شاعىمى راستالىپ شىقتى»، – دەيدى ول.
