«قاۋىپسىز ەل» ۇلتتىق جوباسى اياسىندا باتىس قازاقستان وبلىسىندا وڭ ناتيجە قالىپتاسىپ كەلەدى. اۋىر قىلمىس ءتۇرءى 23 پايىزعا، ورتاشا دارەجەدەگى 29 پايىزعا جانە ونشا اۋىر ەمەس دارەجەدەگى قىلمىس 10 پايىزعا، زورلاۋ 15 پايىزعا، توناۋ 52 پايىزعا، ۇرلىقتار 35 پايىزعا ازايعان. وتكەن جىل قورىتىندىسى بويىنشا جالپى قۇقىق بۇزۋشىلىق سانى 22,8 پايىزعا ازايىپ، 10 مىڭ حالىققا شاققاندا قۇقىقبۇزۋشىلىق دەڭگەيى 63-ءتى قۇراپ وتىر.
وبلىستىق پوليتسيا دەپارتامەنتى دەرەگىنە سۇيەنسەك، وڭىردە ءدىني ەكسترەميستىك-تەرروريستىك قىلمىستار، سىبايلاس جەمقورلىق ساناتىنداعى زاڭبۇزۋشىلىق دەرەگى تىركەلمەگەن. دەپارتامەنت ەل پرەزيدەنتىنىڭ قۇقىق ساقشىلارىنا قويىپ وتىرعان تالابىنا سايكەس قىلمىسقا قارسى كۇرەستىڭ مەملەكەتتىك ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋ باعىتىندا قىزمەت ەتىپ كەلەدى. ناتيجەسىندە قىلمىستىڭ قۇرىلىمدار مەن قوزعالىسىن ساراپتاۋ ناتيجەسى وڭىردەگى قىلمىستىق احۋال تۇراقتى بولىپ وتىرعاندىعىن كورسەتۋدە. الدىن الۋ شارالارىن الۋ ناتيجەسىندە ماس كۇيدە جاسالعان قىلمىستار سانى 21 پايىزعا تومەندەگەن.
قاساقانا ادام ءولتىرۋ، قاراقشىلىق, بۇزاقىلىق قىلمىستارىڭ اشۋ كورسەتكىشى جوعارى. ىشكى ىستەر ورگاندارىنىڭ وندىرىسىندە بىلتىر 14 مىڭنان استامقىلمىستىق ءىس تەرگەلگەن. 1209 قىلمىسكەر سوتقاتاپسىرىلعان. تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىققا قاتىستى زاڭعا ەنگىزىلگەن وزگەرىستەر 1 شىلدەدەن باستاپ كۇشىنە ەندى، بىرىنشىدەن – تۇرمىستىق قۇقىقبۇزۋشىلىقتاردى تىركەۋدى ارىزدانۋ سيپاتىنان انىقتاۋ سيپاتىنا كوشىرىلدى. تاجىريبە كورسەتكەندەي, تۇرمىستىق زورلىقتان زارداپ شەگۋشىلەر ومىرىنە نەمەسە دەنساۋلىعىنا قاۋىپ تونگەن كەزدە پوليتسياعا جۇگىنەدى، ال پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى كەلگەننەن كەيىن اگرەسسورلارعا قارسى ارىز جازۋدان باس تارتادى. ەكىنشىدەن – تاراپتاردىڭ قايتا تاتۋلاسۋى مۇمكىندىگى الىنىپ تاستالدى. قازىرگى تاڭدا، تەك ءبىر رەت قانا تاتۋلاسا الادى. ۇشىنشىدەن – بۇل باعىتتا اكىمشىلىك جانە قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىگى كۇشەيتىلدى. سونىمەن قاتار قاماۋعا الۋدىڭ اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىك مەرزىمدەرى 5 تاۋلىكتەن 25 تاۋلىككە دەيىن بەلگىلەنگەن.
وڭىرىمىزدە ورىن العان قىلمىستىڭ باسىم بولىگى – بوتەننىڭ مۇلكىن ۇرلاۋ مەن الاياقتىق.
ەڭ ءبىرىنشى – مال ۇرلىعى. قابىلدانعان الدىن الۋ شارالارىنىڭ ارقاسىندا بۇل قىلمىس ءتۇرى 1,2پايىزعا ازايدى. سايكەسىنشە، مال ۇرلىعىنىڭ اشىلۋى دا جاقساردى. 2023 جىلى 862 باس، سونىڭ ىشىندە 192 جىلقى، 248 ءىرى قارا جانە 422 باس قويۇرلانعان. اۋىل تۇرعىندارى ءۇشىن مال – كۇنكورىس كوزى. مال ۇرلىعىن اشۋ بارىسىندا جۇرگىزىلگەن جەدەل ءىس-شارالار ناتيجەسىندە 206 باس مال يەلەرىنە قايتارىلدى. وسى ماقساتتا ۇيىمداستىرىلعان جەدەل-ىزدەستىرۋ ءىس-شارالارىنىڭ ناتيجەسىندە 66 قىلمىس اشكەرلەنىپ، مال ۇرلىعىن «كاسىپ» ەتكەن 14قىلمىستىق توپ جانە 98 «بارىمتاشى» ۇستالدى. مال ۇرلىعىنا جول بەرمەۋ ماقساتىندا 119 قورشالعان ارنايى قورالارعا 2.777 باس مال قامالىپ، مالدارىن قاراۋسىز جايىلىسقا جىبەرگەنى ءۇشىن 3.757 مال يەسى جاۋاپقا تارتىلدى, – دەيدى بقو پوليتسيا دەپارتامەنتى باسشىسى ارمان ورازاليەۆ.
ارمان مولديارۇلىنىڭ ايتۋىنشا، مال يەلەرىنىڭ جاۋاپسىزدىعىنان ۇرلانىپ كەتەدى. ادامدار مالدارىن جايىلىسقا ايداپ جىبەرەدى دە، ونى قارامايدى. ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك، ورىن العان174 مال ۇرلىعىنىڭ 80 پايىزى دالاداعى جايىلىستان، ال 20 پايىزى قورادان ۇرلانعان بولىپ شىقتى.
وڭىردە پاتەر ۇرلىعى دا ازايعان. وتكەن جىلى 174 ۇرى قۇرىقتالىپ، قازىرگى تاڭدا 1.248 پاتەر مەن ءۇي جەكە كۇزەت ۇيىمدارىنىڭ قىزمەتىنە قوسىلعان.«بۇلتتى بەينەباقىلاۋ» جوباسىن ىسكە اسىرۋ اياسىندا كوپقاباتتى ۇيلەردە 1.571 بەينەباقىلاۋ كامەراسى ورناتىلعان. باس پوليتسەيدىڭ ايتۋىنشا، كءۇنى بۇگىندە الاياقتىق، سونىڭ ىشىندە ينتەرنەت الاياقتىعى ءورشىپ تۇر. زاماناۋي تسيفرلىق تەحنولوگيالار ساۋدا جانە بانكتىك قىزمەتتەردەگى قارجىلىق پروتسەستەردى جەڭىلدەتكەنىمەن, الاياقتاردىڭ قىلمىستىق ارەكەتتەرى ءۇشىن قولايلى بولىپ وتىر. الاياقتىقتىڭجالپى قۇرىلىمىندا ينتەرنەت-الاياقتىق 56 پايىزدىقۇرايدى. ولاردىڭ الماتى، شىمكەنت، اقتاۋ، قوستاناي، قاراعاندى، پاۆلودار قالالارىندا اقشا اۋدارعانى انىقتالعان. دەپارتامەنت قىزمەتكەرلەرى قازاقستاننىڭ باسقا وڭىرلەرىنە بارىپ، 35 قىلمىستى اشقان. ناتيجەسىندە جابىرلەنۋشىلەرگە 542 ملن 211 مىڭ 958 تەڭگە سوماسىندا زالال كەلتىرىلگەن، ونىڭ ىشىندە جابىرلەنۋشىلەردىڭ قۇقىقتارىن قورعاپ، ولارعا 28 ميلليون 180 مىڭ تەڭگەنى قايتارعان.
قازىرگى تاڭدا ەسىرتكى قىلمىسىنا قارسى ءىس-قيمىل بويىنشا ءتيىستى جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. ەسىرتكى ساتۋ بويىنشا 33 فاكتى انىقتالىپ، 18 ادام قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعان. سوڭعى 10 جىلدا وبلىسىمىزدا ناشاقورلار سانى 960-تان 740-قا ازايعان.
وبلىس اۋماعىندا 9 مىڭ شاقىرىمنان استام جول بار. وتكەن جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا جول-كولىك وقيعالارىنىڭ سانى 370-تەن 445-كە دەيىن ارتسا، قازا تاپقاندار 6 پايىزعا جانە جارالانعاندار 25 پايىزعا ءوسىپ وتىر. جۇرگىزۋشىلەردىڭ جىلدامدىقتى اسىرۋى ناتيجەسىندە 65 جول-كولىك وقيعاسى ورىن الىپ، 40 ادام قازا تاپقان.
پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ كوپشىلىگى قيىن جاعدايلاردا ءوز مىندەتتەرىن ادال ءارى ءمىنسىز ورىنداپ، ازاماتتاردىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن ءوز ومىرلەرىن قيۋعا دايىن.
سونىمەن قاتار، حالىققا قىزمەت ەتۋ ءۇشىن كەلگەندەرىن تۇسىنبەي، زاڭ بۇزۋشىلىقتارعا جول بەرگەن پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى دە كەزدەسەدى. وتكەن جىلى 30 قىزمەتكەر، ونىڭ ىشىندە 7 قىزمەتكەر سىبايلاس جەمقورلىق قۇقىق بۇزۋشىلىعىن جاساعانى ءۇشىن ىشكى ىستەر ورگاندارى قاتارىنان شىعارىلعان.
كاۋسار بايعاليەۆا
