كەزىندە مارقۇم ەتنوگراف جاعدا بابالىقۇلىنان بىرنەشە مارتە سۇحبات الۋ باقىتى بۇيىردى. ول كىسىنىڭ ۇيىندە دە بولعان ەدىك.
سول كىسى ماعان عۇنداردىڭ قالاي جاڭا جىلدى قارسى العانى تۋرالى قىزىقتى مالىمەت ايتىپ بەرگەن ەدى. الگى اڭگىمەنى سول كەزدە مەن جۇمىس ىستەگەن “دالا مەن قالا” گازەتىنە بىرنەشە مارتە ماقالا ەتىپ شىعارعاندىقتان، ساناما ءسىڭىپ-اق قالعان.
سونىمەن، عۇندار جاڭا جىلدى قالاي قارسى العان؟
تاڭىرقۇتى (عۇنداردىڭ قاعانى سولاي اتالعان) كۇن مەن ءتۇن تەڭەلگەن كۇنى وتە بيىك تاۋ باسىنا شىعادى. تاۋدىڭ ەڭ بيىك تۇسىنان قاعان كۇننىڭ شىعۋىن كۇتەدى. كۇننىڭ العاشقى شاپاعى كورىنگەندە ول قولىن كۇنگە قاراي ايقارا سوزىپ بۇكىل ەل-جۇرتىنا ارناپ العىس-باتاسىن ايتادى.
ودان كەيىن باقسىلار ءارتۇرلى اسپاپتاردا 365 كۇي ورىنداعان ەكەن. باقسىلىق بي راسىمدەرىن جاساعان. ءبىر جىلداعى كۇن سانىمەن سايكەس 365 كۇيدى ورىنداپ شىعۋ بىرنەشە كۇنگە سوزىلعان دەسەدى. ۇلاناسىر توي-دۋمان دا سونشا ۋاقىت جالعاسقان.
بىزگە جەتكەن بۇل اڭىزدىڭ جانى بار. موڭعولدار وزدەرىنىڭ “تساگان سار” دەپ اتالاتىن جاڭا جىل مەرەكەسىندە كۇندى قارسى الۋ ءراسىمىن اتقارادى. التاي تاۋىنىڭ اينالاسىنداعى تۋىستاس ەلدەردە جاڭا جىلدا تاڭدى قارسى الۋ داستۇرلەرى ءالى كۇنگە ساقتالعان.
نە سەبەپتى تاڭدى قارسى الۋ ءراسىمى بابالارىمىز ءۇشىن ماڭىزدى بولدى؟
جاڭا كۇننىڭ عانا ەمەس، جاڭا جىلدىڭ باستاۋى تاڭمەن تالاسىپ جەتەدى. ال تاۋ باسىندا كۇندى العاشقى بولىپ كورۋگە مۇمكىندىك بار. ءبىر ءسات جىل باسى بولۋعا تالاسقان جان-جانۋارلار تۋرالى ايگىلى ەرتەگىنى ەسكە الساق، تىشقان ءۇشىن تۇيەنىڭ باسى كۇندى كورۋگە ەڭ بيىك نۇكتە رەتىندە سيپاتتالادى.
جاڭا كۇندى قارسى الۋدا جان-دۇنيەمەن جاڭارۋ، رۋحاني تازارۋ، اق تىلەكپەن جاڭا جىلعا سەنىم ارتۋ، كەمشىلىكتەردى كەشىرۋ سياقتى ۇلكەن ءمان-ماعىنا جاتىر. ودان بولەك، جاڭا قارقىنمەن، اق پاراقتان ءبارىن باسىنان باستاۋعا نيەتتەنگەن ەرەكشە موتيۆاتسيا دا بار.
ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى پارسىلاردان كەلگەن بە؟
كوشپەلىلەردىڭ ەرەكشە بولمىسىن كورسەتەتىن بۇل مەيرام بىزگە ەشقانداي دا پارسىلاردان كەلمەگەن. ءوزىمىزدىڭ دالامىزدا بۇرىننان بولعان.
ءبىزدىڭ ۇلى بابالارىمىز عانا ەمەس، بۇكىل الەم جاڭا جىلدى كوكتەمدە قارسى العان. ويتكەنى لوگيكاعا سالساق تا قىس كورپەسىن جامىلعان قاقاعان سۋىق كەز جاڭا جىل اتالۋعا ەش كەلمەيدى. حريستيان ءدىنى كەلگەنگە دەيىن ەۋروپالىقتاردىڭ جاڭا جىلدى كوكتەمدە تويلاعانىن تاريحي دەرەكتەردەن تالاي وقىدىق. ول تۋرالى توقتالساق ۇزاق اڭگىمە.
تومەندە 2014 جىلى - جىلقى جىلى ء“دۇلدۇل ءان مەن پىراق كۇي” اتتى جىلقىعا ارنالعان اندەر مەن كۇيلەر كەشىن ۇيىمداستىرعان ەدىم. سوندا عۇنداردىڭ جاڭا جىلدى قارسى الۋ راسىمىنەن شاعىن كورىنىس جاسادىق. دەڭگەيى كەرەمەت بولماسا دا العاشقى قادام. اق تاڭداعى قۇستاردىڭ سايراعان دىبىستارىمەن باستالىپ، تاڭىرقۇتىنىڭ اق باتاسىمەن جالعاسىپ، باقسىلاردىڭ كۇيىمەن، بيىمەن اياقتالعان ەدى. قۇستاردىڭ سايراعانى ۆيدەوعا تۇسپەي قالىپتى. سول تاماشا كونتسەرتتى ەش قاراجاتسىز ءجۇرىپ شاعىن دەمەۋشىلەرمەن وتكىزگەن ەدىك.
تامىرى تەرەڭگە تارتقان ۇلىس كۇنى قۇتتى بولسىن، اعايىن! ۇلت ىنتىماعى ارتا بەرسىن!!!
Arman Aubakir
