بيىكتەي بەرەتىن بەكماحانوۆ

1901
Adyrna.kz Telegram

بۇگىن - قازاقتىڭ سوڭعى حانى كەنەسارى حان جايىندا العاش زەرتتەۋ جاساعان عالىم، تاريحشى، عىلىم دوكتورى، پروفەسسور، قازاقستان عىلىم اكادەمياسىنىڭ كوررەسپوندەنت-مۇشەسى ەرمۇحان بەكماحانوۆتىڭ تۋعانىنا - 109 جىل.

1915 جىلى 15 اقپاندا پاۆلودار وبلىسى، باياناۋىل اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. 

ەرمۇحان بەكماحانۇلى 1937 جىلى رەسەيدىڭ ۆورونەج قالاسىنداعى پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىن بىتىرگەن. قازاق كسر حالىق اعارتۋ كوميسسارياتىنىڭ جانىنداعى عىلىمي زەرتتەۋ ينستيتۋتىندا ەڭبەك ەتكەن.

1946-1947 جىلداردا قازاق كسر عىلىم اكادەمياسىندا جاڭادان قۇرىلعان تاريح، ارحەولوگيا جانە ەتنوگرافيا ينستيتۋتى ديرەكتورىنىڭ عىلىمي جۇمىس جونىندەگى ورىنباسارى، 1947 جىلدان باستاپ، ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن، ياگني 1966 جىلعى مامىردىڭ التىسىنا دەيىن قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە ءوزى ۇيىمداستىرعان قازاقستان تاريحى كافەدراسىن باسقاردى.

1946 جىلى بەكماحانوۆ "قازاقستان ءحىح عاسىردىڭ 20-40 جىلدارىندا" اتتى دوكتورلىق ديسسەرتاتسيا قورعاپ، كەنەسارى قاسىمۇلىنىڭ كوتەرىلىسى جايىندا جازىپ، وعان "ۇلت-ازاتتىق قوزعالىس" دەگەن سيپات بەرەدى. قازاقستان تاراپىنان بايانداما جاساپ، سول جەردە قاعازسىز سويلەگەن ەرمۇحاندى كورگەن بارلىق حالىق تاڭقالعان كورىنەلى.

الايدا كەنەسارى جازعانى ءۇشىن كەڭەس بيلىگى 1952 جىلى ونى 25 جىلعا سوتتاپ، گۋلاگ لاگەرىنە ايدالادى.

وتان سوعىسى جىلدارى كوپتەگەن ەڭبەك ەتىپ، حالىق ەسىندە ماڭگىلىككە ساقتالدى دەسەك تە بولادى.

كەنەسارى قاسىمۇلى كوتەرىلىسىنە "ۇلت-ازاتتىق قوزعالىس" دەپ سيپات بەرگەنى ءۇشىن "ۇلتشىل" دەپ ايىپتالىپ 25 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلىپ جەر اۋدارىلادى. 

"بارلىق تالاپقا ساي ەڭبەك جازىپ جۇرگەنىمەن، كەنەسارى كوتەرىلىسىنە قاتىستى سيپات بەرگەنى ءۇشىن ايىپتالدى" دەپ جازادى اكادەميك شاپىق شوكين.

كوزىنىڭ تىرىسىندە اقتالماعان ەڭبەكتەرى، قازاق ەلى تاۋەلسىزدىگىن العاننان كەيىن اقتالىپ، جارىق كورەدى.

پىكىرلەر