2019 جىلعى جاعداي وسى. ۇلتتىق بانكتىڭ مالىمەتى وسى. بيۋدجەت تاپشى. تەڭگە قۇلدىراعان. قارىز كوبەيگەن. بىلتىردان بەرى قارىز ۇستىنە قارىز جامالعان. شامامەن 1 تريلليون 883 ميلليارد تەڭگە. ۇكىمەتتىڭ، ۇلتتىق بانكتىڭ، جەرگىلىكتى باسقارۋشى ورگانداردىڭ، بانك سەكتورىنىڭ جانە قاراپايىم حالىقتىڭ تۇتىنۋشىلىق قارىزدارى. بارلىعى وسى.
بۇگىن سول قازاقستاننىڭ سىرتقى قارىزى تۋرالى از كەم ءسوز شىعارماقپىز. كىمگە قارىزبىز؟ قانشا قارىزبىز؟
ەستەرىڭىزدە بولسا، 2012 جىلى سۇمدىق ءبىر اقپارات شىققان. سونداعى دەرەكتەرگە سەنسەك، قازاقستان 110 مەملەكەتكە قارىز كورىنەدى. بىلەتىنىمىزدى جازايىق...
يگەرىلگەن ءام يگەرىلمەگەن، بىراق موشەگى ميللياردتاپ ەسەپتەلەتىن ينۆەستيتسيانىڭ (جارلىقاپ بەرگەن اقشانى ايتامىز...) اقشاسى عوي. مىسالى، نيدەرلاندىعا 47,3 ميلليارد، ۇلىبريتانياعا 24,6 ميلليارد، اقش-قا 12,9 ميلليارد، قىتايعا 12,6 ميلليارد، فرانتسياعا 11,7 ميلليارد دوللار قارىزبىز. بۇل ميللياردتاپ العانىمىز.
ۇساق-تۇيەك ارالداردان دا العاندارىمىز بار. مىسالى، جەرسي ارالىنا 34 ميلليون، سەيشەل ارالىنا 335 ميلليون، كايمان ارالىنا 447 ميلليون دوللار بەرەشەك ەكەنبىز. بۇل دەرەكتەر ەسكىرۋى دە مۇمكىن. دەي تۇرعانمەن، قارىزدىڭ اتى قارىز. ونى قايتارۋ مىندەت!
جالپى مەملەكەتتىڭ سىرتقى قارىزى ەلدىڭ ەكونوميكالىق ءومىرىنىڭ بولىنبەس بولىگى دەپ ەسەپتەلەدى. سىرتقى قارىزدىڭ بولۋى ەكونوميكانىڭ دۇرىس جۇرگىزىلمەگەندىگىنەن ەمەس، كەرىسىنشە ماكروەكونوميكالىق ساياسات.
قازاقستاننىڭ قازىرگى ۋاقتاعى سىرتقى قارىزى 161,5 ميلليارد دوللاردى قۇرادىق دەدىك قوي. بۇل قارىزدى قايتارۋ ءۇشىن ەكونوميكالىق ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، وتە ۇزاق ۋاقىت كەرەك بولادى. ەگەر شيكiزات كوزدەرى شەتەلدiك ينۆەستورلارعا ساتىلماي، ءوز قولىمىزدا بولعاندا، مەملەكەت سىرتقى قارىزىن ون جىل iشiندە وتەي الادى ەكەن.وكىنىشكە قاراي كەزiندە شيكiزات سالاسىن شەتەلدiكتەرگە ارزان باعاعا ساتىپ جiبەرگەن.
قازiرگى تاڭدا اتالعان بايلىقتىڭ قىزىعىن شەتەلدiك ينۆەستورلار عانا كورiپ وتىرعانى جاسىرىن ەمەس.ال قازىرگى تاڭدا قازاقستاندىق شيكىزاتقا قارجى قۇيىپ، كاسىپ دومالاتىپ وتىرعان ەڭ ءىرى 140-تان استام ينۆەستورلار تىركەلگەن.
سالىستىرمالى تۇردە قاراستىراتىن بولساق، 150 ميلليوننان استام حالقى بار سولتۇستىكتەگى كورشىمىز رەسەيدىڭ سىرتقا قارىزى (بەيرەسمي دەرەكتەر بويىنشا) 691,15 ميللياردتىڭ شەگىندە تۇراقتاپتى. ال، 31 ميلليوننان اسىپ جىعىلاتىن حالقى بار وزبەكستاننىڭ قارىزى ىشكى جالپى ءونىمنىڭ ء(ىجو) 16 پايىزىن عانا قۇرادى. سونداي-اق، 45 ميلليون حالقى بار ۋكراينانىڭ سىرتقى قارىزدارى 136 ميلليارد دوللاردى قۇراسا، كەدەندىك وداققا كەيىن قوسىلعان، بارى 5 ميلليونان اساتىن حالقى بار قىرعىزستاننىڭ شەتەلدىك قارىزى – 6,32 ميللياردقا جەتكەن.
راس-اۋ، جەر اسى مەن ءۇستى كەنگە تولى ەلىمىزدىڭ ەتەك-جەڭى تۇزەلگەنشە، تۇتەرگە ءجۇن، كۇتەرگە كۇن قالمايتىن ۋاقىتتا تەرەزەنىڭ سىرتىندا تۇرعانداي، قۇددى. ماسقارا بولعاندا، باتىستىق باسىلىمدار قازاقستاننىڭ قازىرگى الەۋمەتتىك دەڭگەيىن افريكانىڭ رۋانداسى سەكىلدى ەلدەرىمەن قارات سالىستىرعان. بۇل شامبايىمىزعا باتسا دا، فاكت. قارىزعا باتقان قازاقستاننىڭ قازىرگى جاعداي سولاي بوپ تۇر.
ءتۇيىن. قازاقستاننىڭ سىرتقى قارىزى 161,5 ميلليارد دوللار بولدى. بىزگە قارىز ەلدەر دە از ەمەس ەكەن. وزگە ەلدەردىڭ قازاقستانعا قارىزى شامامەن 169,4 ميلليارد دوللاردى قۇرايدى-مىس. ال قازاقستاننىڭ وففشورداعى اقشاسى، ۇرلانعان اقشاسى – 167 ميلليارد دوللار. قازاقستان مۇناي قورى جونىنەن الەمدە 12 ورىندا تۇر. جىل سايىن 90 ميلليون توننا مۇناي وندىرەمىز. ونىڭ 80 پايىزىن ەكسپورتتايمىز. قاراپ تۇرساڭىز، كوز قىزارىپ، ءتىل سۇرىنەتىندەي فانتاستيكالىق ساندار.
سويتكەن ەلدىڭ حالقى بانككە 6 تريلليون تەڭگەگە جەتتى. 1,5 ميلليون ادام بانككە قارىزىن تولەي الماي تەنتىرەپ ءجۇر. ال كوپ بالالى انالارى ءۇيسىز-كۇيسىز، ۇكىمەتتەن 21 مىڭ تەڭگە سۇراپ ءجۇر!
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
